Dyskryminacja (psychologia społeczna)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jeden z członków liczącego około 40 osób Kościoła Baptystycznego Westboro (WBC) podczas demonstracji w USA, napis na banerze (ang. ) uznawany jako postawa dyskryminująca osoby o orientacji homoseksualnej (zob. homofobia) pod pretekstem religijnym (2005)

Dyskryminacja (łac. discriminatio – rozróżnianie) – forma marginalizacji (wykluczenia społecznego), objawiająca się poprzez traktowanie danej osoby mniej przychylnie, niż innej w porównywalnej sytuacji ze względu na jakąś cechę, np. okres rozwojowy, niepełnosprawność, orientację seksualną, płeć, wyznawaną religię, światopogląd, narodowość lub rasę.

Formy główne[edytuj | edytuj kod]

Dwie główne formy dyskryminacji to:

Dyskryminacja bezpośrednia (celowa) – typ dyskryminacji, w którym dana osoba traktowana jest mniej przychylnie niż traktuje lub traktowałoby się inną osobę w porównywalnej sytuacji bezpośrednio z powodu „odmienności” (np. różnica płacowa kobiet i mężczyzn na tym samym stanowisku pracy, jeżeli wydajność ich pracy jest porównywalna lub kiedy agent nie chce wynająć mieszkania osobie homoseksualnej[1]);

Dyskryminacja pośrednia (niecelowa) – typ dyskryminacji, w którym pozornie neutralne warunki, kryteria lub praktyki stosowane są na równi wobec wszystkich, lecz w sposób szczególny dotykają konkretną grupę społeczną. Pojęcie dyskryminacji pośredniej w wielu przypadkach stanowi uzasadnienie uprzywilejowania danej grupy[2] (np. klub przyjmuje jako członków osoby, które są zameldowane w danym miejscu, przez co np. Romowie nie mogą zostać jego członkami[3]).

Niektóre rodzaje dyskryminacji[edytuj | edytuj kod]

 Zobacz też kategorię: Dyskryminacja.
  • Dyskryminacja ze względu na przekonania i/lub działania,
  • Dyskryminacja ze względu na rasę, kolor skóry lub grupę etniczną (rasizm),
  • Dyskryminacja ze względu na płeć (seksizm),
  • Dyskryminacja ze względu na wyznawaną religię (Dyskryminacja religijna),
  • Dyskryminacja ze względu na orientację seksualną (bifobia, heterofobia, homofobia, w tym lesbofobia),
  • Dyskryminacja ze względu na transpłciowość (transfobia, pośrednio również genderyzm),
  • Dyskryminacja ze względu na pochodzenie (ksenofobia),
  • Dyskryminacja ze względu na narodowość (szowinizm):
    • Dyskryminację osób narodowości angielskiej (anglofobia),
    • Dyskryminację osób o pochodzeniu arabskim lub (zwłaszcza) żydowskim (antysemityzm),
    • Dyskryminację osób polskim pochodzeniu (antypolonizm),
    • Dyskryminacje osób o pochodzeniu rosyjskim (rusofobia).
  • Niemiecki plakat propagandowy z około 1938, przedstawiający osobę niepełnosprawną wyłącznie jako niepotrzebne obciążenie finansowe dla społeczeństwa
    Dyskryminacja ze względu na wiek (ageizm):
    • Dyskryminacja ze względu na nastoletniość (ang. ephebiphobia),
    • Dyskryminacja ze względu na dorosłość (adultyzm).
  • Dyskryminacja ze względu na wygląd zewnętrzny (atrakcjonizm, ang. lookism),
  • Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność (ableizm),
    • Dyskryminacja ze względu na ich wadę słuchu (audyzm)
    • Dyskryminacja ze względu na głuchotę (surdofobia).
  • Dyskryminacja ze względu na status społeczny:
    • Dyskryminacja ze względu na niższą rangę urodzenia, umiejętności, wiedzę lub majątek (elitaryzm, klasizm)
    • Dyskryminacja ze względu na bycie intelektualistą (antyintelektualizm)
  • Dyskryminacja ze względu na wewnątrzgrupowe (w obrębie ideologii politycznej, regionalnej lub narodowej) różnice fikcjonalne lub denominację w obrębie religii (sektarianizm)
  • Dyskryminacja ze względu na stan cywilny
  • Dyskryminacja ze względu na godność
  • Dyskryminacja ze względu na narkomanię

Przejawy[edytuj | edytuj kod]

Do przejawów dyskryminacji zalicza się między innymi:

  • szklanego sufitu polegający na spowalnianiu rozwoju osobistego/kariery dyskryminowanych grup społecznych[4],
  • molestowanie[5],
  • odmawianie wynajmu nieruchomości[5],
  • odmawianie świadczenia usług[6].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Direct discrimination. [dostęp 2016-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-15)].
  2. Paweł Rogaliński: Dyskryminacja w Polsce – raport. [dostęp 2012-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-02)].
  3. Indirect discrimination. [dostęp 2016-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-15)].
  4. Cevat Giray Aksoy, Christopher S. Carpenter, Jeff Frank, Matt L. Huffman: Gay Glass Ceilings: Sexual Orientation and Workplace Authority in the UK. IZA – Institute of Labor Economics. [dostęp 2018-08-12]. (ang.).
  5. a b What are some examples of discrimination?. [dostęp 2018-08-12].
  6. Agata Szczerbiak: Sąd Najwyższy: Sprzeciw sumienia nie może usprawiedliwiać dyskryminacji. polityka.pl, 2018-06-14. [dostęp 2018-08-12]. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]