Dzierzba siwa
| Lanius ludovicianus[1] | |||
| Linnaeus, 1766 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dzierzba siwa | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym występuje przez cały rok zimowiska | |||
Dzierzba siwa[3] (Lanius ludovicianus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzierzb (Laniidae), zamieszkujący Amerykę Północną. Liczny, ale ze względu na malejącą populację klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd
- Duża głowa, dziób czarny, stożkowaty i hakowaty. Wierzch ciała szary. Skrzydła oraz ogon czarne. W okolicach nadgarstka i na brzegu ogona białe plamy. Pasek oczny czarny. Spód szarawobiały. Obie płci są podobne.
- Rozmiary
- długość ciała 20–23 cm, rozpiętość skrzydeł 28–32 cm; masa ciała 35–50 g[4].
Zasięg, środowisko[edytuj | edytuj kod]
Półotwarte tereny środkowej i południowej części Ameryki Północnej – od południowej Kanady po południowy Meksyk. Północne populacje wędrowne – zimują w południowej części kontynentu aż po Meksyk. Populacje z południa zasięgu zazwyczaj osiadłe[2].
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Zjada owady (m.in. koniki polne, chrząszcze) i inne stawonogi, a także płazy, gady, małe ssaki (gryzonie) i ptaki; czasami żywi się też padliną[5]. Poluje najczęściej z czatowni. Często gromadzi zdobycz, nabijając ją na ciernie.
Oba ptaki z pary zbierają materiał na gniazdo, choć buduje je wyłącznie samica przez około 6–11 dni. Często jest ono umiejscowione w ciernistej roślinności, by ochronić je przed drapieżnikami. Gniazdo w kształcie otwartej miseczki jest starannie utkane z korzonków, gałązek i kawałków kory, a wewnątrz wyłożone miękkim materiałem, takim jak kwiaty, porosty, trawa, mech, pióra, sierść, a nawet kawałki sznurka czy tkanin. W zniesieniu zwykle 5–6 jaj, a ich inkubacja trwa 15–17 dni[5]. Wysiaduje samica, a samiec w tym czasie ją dokarmia. Karmieniem piskląt zajmują się oboje rodzice[6]. Młode są w pełni opierzone po 16–20 dniach od wyklucia[5].
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Obecnie zwykle wyróżnia się 7 podgatunków L. ludovicianus[7][8], choć opisano ich w sumie kilkanaście[8]:
- L. l. excubitorides Swainson, 1832 – środkowa Kanada oraz środkowe i zachodnie USA
- L. l. migrans E. Palmer, 1898 – wschodnia Ameryka Północna
- L. l. ludovicianus Linnaeus, 1766 – wybrzeże południowo-wschodnich USA; proponowany podgatunek miamensis uznany za jego synonim
- L. l. anthonyi Mearns, 1898 – Channel Islands (u wybrzeży południowej Kalifornii, południowo-zachodnie USA)
- L. l. mearnsi Ridgway, 1903 – San Clemente Island (u wybrzeży południowej Kalifornii, południowo-zachodnie USA)
- L. l. grinnelli Oberholser, 1919 – skrajnie południowa Kalifornia (południowo-zachodnie USA) i północna Kalifornia Dolna (północno-zachodni Meksyk)
- L. l. mexicanus C. L. Brehm, 1854 – zachodni i środkowy Meksyk oraz południowa Kalifornia Dolna (północno-zachodni Meksyk)
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2017 roku uznaje dzierzbę siwą za gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano ją jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern). Organizacja Partners in Flight w 2019 roku szacowała liczebność populacji na około 7 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lanius ludovicianus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Lanius ludovicianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Laniidae Rafinesque, 1815 - dzierzby - Shrikes (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-22].
- ↑ Loggerhead Shrike Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-12-22]. (ang.).
- ↑ a b c Loggerhead Shrike Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-12-22]. (ang.).
- ↑ N. Bouglouan: Loggerhead Shrike. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2020-12-22]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Shrikes, vireos, shrike-babblers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-22]. (ang.).
- ↑ a b Loggerhead Shrike (Lanius ludovicianus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-22)]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wiesław Dudziński, Marek Keller, Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).