Dźwignice
 |
Ten artykuł od 2009-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Dźwignice[1] – grupa urządzeń dźwigowo-transportowych, służących do przemieszczania pionowego i poziomego ładunków, zwierząt i ludzi na niewielkie odległości, w ruchu przerywanym. Dźwignice stanowią liczną grupę środków transportu bliskiego, a ich eksploatacja wymaga odpowiednich kwalifikacji.
Praca wymagająca użycia siły fizycznej towarzyszy ludzkości od początku jej istnienia. Dążąc do jej ułatwienia i podpatrując zjawiska przyrody człowiek zaczął korzystać z praw natury i budować urządzenia zwane dzisiaj dźwignicami, które eliminowały lub zmniejszały jego wysiłek fizyczny przy podnoszeniu oraz przenoszeniu potrzebnych mu przedmiotów w żądane miejsce.
Do najprostszych z nich należała dźwignia prosta, żuraw i kołowrót studzienny. Żuraw studzienny swoją sylwetką przypomina żurawie budowlane, bez których trudno sobie dzisiaj wyobrazić jakąkolwiek budowę.
Podział dźwignic[edytuj | edytuj kod]
-036.JPG)
W klasycznej literaturze[2] na temat dźwignic wyróżnia się termin dźwignicy prostej (zbudowanej z jednej podstawowej części składowej) oraz dźwignicy złożonej (zbudowanej z kilku takich części). Jako podstawowe części składowe określane jako dźwignice proste wyróżnia się:
W przypadku dźwignic złożonych (najczęściej są to duże urządzenia przeładunkowe stosowane w portach) spotyka się rozwiązania:
- dźwignice suwnicowo-wspornicowe
- dźwignica typu suwnica+wspornica
- mostowiec
- dźwignice suwnicowo-żurawiane
- dźwignica typu suwnica+żuraw
- dźwignica typu suwnica+wózek+żuraw
- żuraw wielokrotny.
Niezależnie od tego można jeszcze wyróżnić inne elementy obce stanowiące wyposażenie dźwignic:
- torowiska, mosty, wieże, słupy, pływaki, samochody itp.
Według terminologii obecne przyjętej w Polskich Normach[3] wyróżnia się następujące grupy dźwignic[4]:
Zasady bezpiecznej eksploatacji[edytuj | edytuj kod]
Wymagania dla operatorów dźwignic[edytuj | edytuj kod]
Zgodnie z polskim prawem kandydat na operatora musi spełniać następujące warunki:
- mieć ukończone 18 lat
- posiadać aktualne badania od lekarza medycyny pracy stwierdzające dobry stan zdrowia (na poziomie potrzeb tego zawodu)
- mieć odpowiednie wykształcenie i praktykę.
Uprawnienia dla operatorów dźwignic[5] dzielą się na kategorie I, II, III oraz podkategorie oznaczane literami w zależności od grupy dźwignic, do których się odnoszą:
- W – obsługa cięgników,
- P – podestów ruchomych,
- S – obsługa suwnic,
- U – układnic magazynowych,
- L – dźwignic linotorowych,
- Ż – obsługa żurawi,
- K – urządzeń do przeładunku kontenerów,
- WT – wyciągów towarowych,
- D – dźwigów,
- WJO – wózków jezdniowych podnośnikowych.
Zasady konserwacji[edytuj | edytuj kod]
Osoby zatrudnione przy pracach konserwacyjno-remontowych powinni posiadać teoretyczne i praktyczne wiadomości związane z eksploatacją, bezpieczeństwem i higieną pracy oraz przepisami dozoru technicznego.
Prowadzący prace konserwacyjno-remontowe powinni posiadać:
- uprawnienia wydane przez Inspektorat Dozoru Technicznego właściwej dla kategorii konserwowanych, przeglądanych lub remontowanych, dźwignic
- zaświadczenie kwalifikacyjne dla osób zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych (E).
Postępowanie w przypadku wymiany elementu nośnego dźwignicy[edytuj | edytuj kod]
Każdorazowo w przypadku wymiany między innymi elementu nośnego dźwignicy, czy to z powodu zużycia, czy niebezpiecznego uszkodzenia, czy zniszczenia przez obsługę, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. z 2003 r. nr 193, poz. 1890) należy powiadomić o tym właściwy Inspektorat Dozoru Technicznego i przeprowadzić badanie doraźne, po którym Inspektor UDT dopuści urządzenie do ruchu. Właściwy fragment rozporządzenia przedstawiono w załączniku.
Wykaz ważniejszych aktów prawnych dotyczący dźwignic[edytuj | edytuj kod]
- Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1622).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. z 2002 r. nr 120, poz. 1021) tekst jednolity uwzględniający zmiany wprowadzone rozporządzeniem opublikowanym w Dz.U. z 2003 r. nr 28, poz. 240), wydane na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy o dozorze technicznym.
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 849) tekst jednolity uwzględniający zmiany wprowadzone rozporządzeniem opublikowanym w Dz.U. z 2003 r. nr 50, poz. 426), wydane na podstawie art. 23 ust. 5 ustawy o dozorze technicznym.
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 marca 2001 r. w sprawie wzoru znaku dozoru technicznego (Dz.U. z 2001 r. nr 30, poz. 346), wydane na podstawie art. 15 ust. 3 ustawy o dozorze technicznym.
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. z 2003 r. nr 193, poz. 1890).
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla dźwigów i ich elementów bezpieczeństwa (Dz.U. z 2005 r. nr 263, poz. 2198) (wdrożenie dyrektywy 95/16/WE).
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla dźwigów i ich elementów bezpieczeństwa (Dz.U. z 2008 r. nr 203, poz. 1270) (wdrożenie postanowień dyrektywy 2006/42/WE w sprawie maszyn, zmieniającej dyrektywę 95/16/WE).