E-papieros

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) o 11:34, 21 lut 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Zaawansowany model e-papierosa, tzw. mod
Inny przykład moda
E-papieros Ego3 dystrybucji Volish

E-papieros (elektroniczny inhalator nikotyny, EIN) – zasilane akumulatorem urządzenie inhalacyjne dające użytkownikowi podobne wrażenia jak przy paleniu tradycyjnych papierosów. Urządzenie powoduje zamianę roztworu inhalacyjnego na wdychany przez użytkownika aerozol (zamiast dymu wdychanego przy paleniu papierosów). Roztwór inhalacyjny (tzw. e-liquid) składa się zazwyczaj z glikolu propylenowego, gliceryny, aromatów oraz nikotyny w różnym stężeniu (od 0 do 24 mg/ml). Czasami dodaje się także do roztworu inhalacyjnego niewielkie ilości wody demineralizowanej oraz etanolu.

Historia e-papierosa

Pierwsze pomysły na stworzenie „bezpiecznego” dla zdrowia palaczy papierosa sięgały połowy XX w. i były próbą odpowiedzi firm tytoniowych na nagonkę medialną o szkodliwości nikotyny i innych substancji wchodzących w skład papierosów. Jednak żadnej ze znanych marek nie udało się stworzyć produktu, który zostałby dobrze przyjęty przez konsumentów. Ciągłe problemy techniczne skutecznie uniemożliwiły wprowadzanie na rynek elektronicznych papierosów. Prace i kolejne pomysły poszczególnych producentów ułożyć można w pewną chronologię porażek i sukcesów:

  • lata 60.: projekt „Premiere” firmy Philip Morris okazał się zupełną klęską, nie przyjmując się wśród konsumentów
  • I połowa lat 90.: Philip Morris rozpoczął kolejne prace nad prototypem e-papierosa. Powstał produkt o nazwie „Eclipse” – bezdymny papieros, który miał zmniejszać negatywny wpływ biernego palenia o około 85-90%. Papieros emitował smak tytoniu bez tworzenia popiołu i dymu, produkował mniej rakotwórczych związków niż zwykłe dostępne na rynku papierosy, nadal jednak wytwarzał tlenek węgla i zawierał nikotynę
  • kolejną propozycją marki Philip Morris był „Acord”, emitujący o 83% mniej toksyn niż zwykłe papierosy (Philip Morris - Accord])
  • w 2004 na rynku pojawił się chiński produkt „Ruyan”, pierwsza e-fajka
  • w 2006 powstał pierwszy e-papieros „Ruyan V8”. E-papierosy Ruyan pierwotnie wykorzystywały ultradźwięki, rozwój prac inżynierów pozwolił na wprowadzenie zastosowania elementu grzewczego. Polega on na tym, iż w trakcie „zaciągania się” zachodzi proces podgrzania płynu z nikotyną i jego odparowanie, wskutek czego tworzy się następnie mgła wdychana przez palaczy. Metoda znacznie różni się od zwykłego palenia. Tradycyjne papierosy oprócz nikotyny, uwalniały jeszcze około 5000 substancji smolistych. Dzięki e-papierosom palacze nie narażają się na ich wdychanie[1]
  • w następnych latach głównie dzięki rozwiązaniom wprowadzanym przez użytkowników e-papierosów, pojawiały się coraz to nowsze konstrukcje mające na celu zwiększenie korzyści płynących z użytkowania e-papierosa. Pojawiły się modyfikacje pozwalające lepiej kontrolować ilość przyjmowanej nikotyny, oraz ograniczyć temperaturę atomizacji e-liquidu

W Polsce wzmianki o elektronicznym papierosie pojawiły się w 2006, ale prawdziwa popularyzacja nastąpiła w latach 2008 i 2009, kiedy powstało najwięcej firm sprowadzających e-papierosy i handlujących nimi.

Budowa typowego e-papierosa

Części e-papierosa Ego3: clearomizer, akumulator i wymienna grzałka
Akumulator e-papierosa Ego3 podłączony do ładowarki USB
Przykład moda

Obecna generacja e-papierosów najczęściej przypomina z wyglądu gruby długopis. Odchodzi się od wyglądu przypominającego zwykłego papierosa. Na rynku znaleźć można także modele imitujące fajkę, cygaro itp[2].

Z badań wynika, że wielu długoterminowych użytkowników EIN zaczynało od prostego zestawu startowego zawierającego najprostszy model elektronicznego inhalatora nikotyny, by w dłuższej perspektywie zacząć używać bardziej skomplikowanych urządzeń[3].

Klasyczny e-papieros składa się z dwóch lub trzech części:

I wariant

  • Kartridż – wymienny pojemnik na płyn (tzw. liquid). Płyn w kartridżu można uzupełniać, dostępne są w wielu smakach i mocach (od beznikotynowych do bardzo mocnych).
  • Atomizer – „serce” e-papierosa – miejsce, gdzie płyn jest podgrzewany i zamienia się w „dym”, a faktycznie parę ze składnikami smakowymi, czasami również zapachowymi.
  • Źródło zasilania – zazwyczaj akumulator, niekiedy bezpośrednie podłączenie do kontaktu, USB bądź gniazdka samochodowego. Jako że e-papieros jest urządzeniem elektronicznym, nie działa bez zasilania[2].

II wariant

  • Kartomizer – połączenie kartridża i atomizera w nierozłączny element
  • Źródło zasilania – (szczegóły źródła zasilania patrz→ wariant I)[2].

III wariant

  • Clearomizer (tank) – rodzaj kartomizera, najczęściej z przezroczystymi ściankami (umożliwiającymi sprawdzenie pozostałej ilości liquidu) z wymienialną grzałką w celu zmniejszenia kosztów wymiany w przypadku jej awarii.
  • Źródło zasilania – (szczegóły źródła zasilania patrz→ wariant I)[2].

IV wariant (mod)

  • RTA/RDA (Rebuildable Tank Atomizer/Rebuildable Dripping Atomizer) – zaawansowane atomizery pozwalające na budowę własnego systemu grzewczego (grzałki) przez użytkownika. Pozwala na dostosowanie parametrów grzałki takich jak rezystancja, powierzchnia grzewcza, grubość drutu czy nośnik liquidu (Wata bawełniana, sznurek krzemowy, siatka stalowa mesh) do własnych preferencji smakowych i ilości generowanej pary. Do używania takich atomizerów niezbędna jest wiedza podstawowa z zakresu fizyki (prawo Ohma). Używanie ich przez niedoświadczonych użytkowników z brakiem odpowiedniej wiedzy nie jest zalecane.
  • Źródło zasilania – mod mechaniczny lub elektroniczny. Mod mechaniczny to najczęściej stalowa/miedziana rurka, z przyciskiem mechanicznym u dołu, z wymiennymi ogniwami wysokoprądowymi, najczęściej 18650, 18350 lub 18500. Taki mod charakteryzuje się spadającym napięciem wraz z rozładowywaniem ogniwa, prostotą budowy i zwykle dużą wytrzymałością na uszkodzenia. Wadą jest brak elektroniki odcinającej napięcie w przypadku zwarcia, co może skutkować zniszczeniem ogniwa. Dlatego też ważne jest stosowanie ogniw wysokoprądowych (30 A) by uniknąć zniszczenia ogniwa. Mod elektroniczny posiada elektronikę pozwalająca na regulowanie mocy lub napięcia, a także pozwala na odczyt rezystancji grzałki i stopnia naładowania baterii. Dzięki temu można regulować parametry według własnych preferencji smakowych. Najnowsze konstrukcje posiadają również opcję kontroli temperatury elementu grzewczego. W tym przypadku konieczne jest jednak wykorzystanie elementów grzewczych wykonanych z tytanu (Ti), niklu (Ni), stopu niklu z chromem (NiCr), oraz stali nierdzewnej 316 (SS316). Wyżej wymienione urządzenia również przeznaczone są dla bardziej zaawansowanych użytkowników.

Działanie e-papierosa

Podstawowa zasada działania e-papierosa to podgrzanie e-liquidu (zazwyczaj zawierającego nikotynę) do temperatury, w której przechodzi on w stan lotny i może być wdychany. W e-papierosie nie zachodzi spalanie, dzięki czemu nie wydziela się silny zapach i powstaje bardzo niewiele substancji ubocznych.

Ustnik posiada wymienny wkład wypełniony specjalnym płynem (e-liquid), zawierającym glikol propylenowy[4] (50% do 99,6%), glicerynę i opcjonalnie nikotynę (0% do 3,6%)[5] oraz dodatki smakowe lub aromatyczne. Podczas „zaciągania się” przez użytkownika, mikroprocesor przez przełącznik aktywuje zasilanie tzw. atomizera. Atomizer wprowadza mikroskopijne kropelki płynu do przepływającego powietrza przez podgrzanie płynu do temperatury 150-180 °C. Wytwarzany jest aerozol, który jest inhalowany przez użytkownika. Glikol propylenowy powoduje, że płyn tworzy mgiełkę przypominającą wyglądem dym tytoniowy, dodatek gliceryny zwiększa ten efekt. We wczesnych modelach e-papierosów mikroprocesor aktywował również znajdującą się na końcu urządzenia diodę LED, która symulowała żarzenie się papierosa[6].

Różnice w stosunku do wyrobów tytoniowych

  • nie zawiera tlenku węgla oraz substancji rakotwórczych, ponieważ proces „e-palenia” faktycznie polega na inhalacji parą złożoną głównie z glikolu propylenowego oraz gliceryny, nie zaś spalaniu tytoniu,
  • koszt e-palenia (jednostkowy, poza samym zakupem urządzenia) jest wielokrotnie niższy niż przy zakupie tradycyjnych papierosów.

Elektroniczne inhalatory nikotyny a zdrowie

Jedną z najważniejszych kwestii wpływających zarówno na odbiór EIN w społeczeństwie, jak i na dotyczące ich uwarunkowania prawne, jest sprawa ich ewentualnej szkodliwości dla zdrowia, zarówno niezależnie, jak i w porównaniu z papierosami analogowymi. Wiele badań potwierdza ich drastycznie niższą szkodliwość w porównaniu z wyrobami tytoniowymi[7][3], a także fakt, że korzystna dla zdrowia jest jakakolwiek metoda pozwalająca wyeliminować palenie tytoniu[3]. Badania potwierdzają też, że korzyść zdrowotną z przerzucenia się z papierosów analogowych na elektroniczne odniosą także pacjenci z chorobami układu krążenia[7]. Mimo to wielu badaczy zaznacza, że wciąż brak jest badań dokumentujących wpływ EIN na zdrowie w dłuższej perspektywie[8][9][3]. Nie jest też jasne, czy tzw. papierosy elektroniczne powinny być używane jako substytut analogowych przez osoby, którym trudno jest rzucić palenie, lub które tego nie chcą[3]. Sprawę komplikuje dodatkowo fakt, że wielu lekarzy i naukowców błędnie interpretuje bądź przedstawia dostępne wyniki badań dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa EIN ze względu na własne przekonania[7]. To z kolei wpływa na porady, których udzielają pacjentom i na odbiór społeczny EIN[7].

Nie jest również jasna kwestia skuteczności EIN jako tzw. nikotynowej terapii zastępczej (NTZ), czyli środka mającego służyć do rzucenia palenia papierosów analogowych przez palaczy[9]. Niektórzy badacze są zdania, że ich skuteczność w tym zakresie jest zbliżona do skuteczności plastrów nikotynowych powiązanych z terapią behawioralną[8], inni sugerują, że skuteczność ta może być podobna lub nawet znacznie wyższa dzięki temu, że sięganie po EIN zaspokaja także potrzeby palaczy nawykowych, nie tylko głód nikotyny[10][11].

Zdaniem niektórych potencjalna szkodliwość EIN dalece wykracza poza ewentualne zyski zdrowotne jakie daje rzucenie palenia[8], choć United States Preventive Services Task Force[[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] uważa, że brak jest wystarczających danych do wysnucia takiego wniosku[12].

  • Artykuł organizacji pozarządowej „Lega Italiana Anti Fumo – LIAF”[13][14], w którym informuje się o pilotażowych badaniach prowadzonych w okresie 6 miesięcy pod kierunkiem prof. med. Riccardo Polosy, dotyczyły one jak używanie e-papierosa wpływa na nałóg tytoniowy. Wyniki badań klinicznych zaprezentowano na kongresie w Turcji. Prof. Polosa (epidemiolog, specjalista m.in. leczenia astmy) w komentarzu dla LIAF stwierdził, że jest szansa, aby dowieść iż e-papierosy są bezpieczną alternatywą dla tradycyjnego palenia tytoniu[15]
  • Artykuł Electronic Cigarettes: Miracle or Public Health Danger?[16] Thomasa J. Glynna – dyrektora International Cancer Control działającego w ramach American Cancer Society. Autor analizuje w tym tekście wszystkie argumenty wysuwane za i przeciw elektronicznym papierosom. W ramach zalet wymienia m.in. dostarczanie nikotyny bez balastu 7 tysięcy innych szkodliwych związków, zaspokajanie odruchów typowych dla palacza (głód nikotynowy, „dym”, odruch ssania), brak efektu palenia biernego oraz możliwość bycia środkiem pomocnym w rzucaniu palenia.

Nikotyna

Wbrew obiegowej opinii, nikotyna jest jedną z mniej szkodliwych substancji wdychanych wraz z dymem papierosów analogowych (jej szkodliwość bywa przyrównywana do kofeiny[17]), choć nie jest też obojętna dla zdrowia i jest środkiem silnie uzależniającym[7][18]. W niskich stężeniach nikotyna ma łagodne działanie analgetyczne (przeciwbólowe)[19], po przyjęciu większych dawek może jednak powodować nudności, wymioty, biegunkę, niekontrolowane ślinienie, bradykardię, a być może także drgawki i hiperwentylację[20]. Teoretycznie przedawkowanie nikotyny może prowadzić do śmierci, jednak przy stężeniach uwalnianych przez EIN jest to bardzo mało prawdopodobne[3]. Kobiety ciężarne i karmiące oraz osoby starsze są bardziej wyczulone na efekty zażywania nikotyny[19], jej wpływ na dzieci i młodzież nie jest do końca wyjaśniony[20].

Nie jest do końca jasne w jaki sposób organizm przyswaja uwalnianą w aerozolu nikotynę. Prawdopodobnie dzieje się to w górnych rejonach układu oddechowego i odpowiedzialna jest za to błona śluzowa, choć możliwe że przyswajana jest przez pęcherzyki i oskrzeliki w płucach[3].

Status prawny e-papierosów w Polsce

E-papierosy podlegają wielu obostrzeniom prawnym, zgodnie z ustawą z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych[21]. E-papierosy mogą kupić wyłącznie osoby pełnoletnie oraz zakazane jest ich używanie w miejscach publicznych i ich reklama. Zabroniona została sprzedaż internetowa większości akcesoriów (liquidy, bazy, atomizery i inne) oraz wprowadzono istotne ograniczenia w sprzedaży stacjonarnej (m.in. zakaz sprzedaży liquidów w opakowaniach większych niż 10 ml)[21].

Ustawa została wprowadzona wbrew masowym protestom[22] i petycjom[23][24][25] środowisk e-palaczy i została przez nich odebrana jako lobbing koncernów tytoniowych i farmaceutycznych, wprowadzony pod pozorem dbania o zdrowie społeczeństwa[26]. Według nich przy jej wprowadzaniu nie wzięto pod uwagę licznych badań stwierdzających mniejszą szkodliwość e-papierosów w stosunku do ich klasycznych odpowiedników.

Pomimo wniosku o udzielenie informacji publicznej[27] złożonego przez Mirosława Dworniczaka (doktora chemii, dziennikarza i popularyzatora e-papierosów), urzędnicy Ministerstwa Zdrowia nie potrafili merytorycznie uzasadnić wprowadzenia ustawy, a ich wyjaśnienia były nielogiczne i niepoparte żadnymi rzetelnymi wynikami badań[28][29].

Status prawny e-papierosów na świecie

  • Australia – sprzedaż e-papierosów zawierających nikotynę jest nielegalna[30][31].
  • Austria – e-papierosy są uważane za urządzenia medyczne, a wkłady nikotynowe za produkty medyczne. W związku z tym e-papierosy muszą posiadać oznaczenie CE, a wkłady nikotynowe muszą być uprzednio zarejestrowane, by e-papieros mógł zostać dopuszczony do legalnej sprzedaży.
  • Belgia – e-papieros nie podlega żadnym obostrzeniom prawnym.
  • Brazylia – sprzedaż, import oraz reklama e-papierosów w jakiejkolwiek postaci jest zabroniona[32].
  • Dania – e-papierosy są legalne, jednak w związku z przeprowadzanymi badaniami same wkłady nikotynowe są czasowo zakazane.
  • Finlandia – sprzedaż, a także kupno z zamiarem sprzedaży, wkładów zawierających nikotynę jest zabronione. Ich zakup zagraniczny i jedynie dla użytku własnego pozostaje legalny.
  • Holandia – używanie e-papierosa jest legalne, jednak jego reklama jest zakazana[33].
  • Hongkong – posiadanie i sprzedaż e-papierosa jest nielegalna.
  • Kanada – w marcu 2009 tamtejsze Ministerstwo Zdrowia zażądało natychmiastowego zaprzestania importu, sprzedaży oraz reklamy produktów związanych z e-papierosami, zalecając jednocześnie Kanadyjczykom nie kupować i nie używać e-papierosów. Oficjalnie każdy produkt związany z e-papierosami i zawierający nikotynę wymaga pozwolenia na import, sprzedaż i reklamę. W praktyce ani jedno takie pozwolenie nie zostało wydane[34].
  • Malezja – e-papierosy są uważane za urządzenia medyczne, a wkłady nikotynowe za produkty medyczne. Mogą zostać legalnie nabyte na podstawie odpowiedniej recepty.
  • Niemcy – e-papieros nie podlega żadnym obostrzeniom prawnym.
  • Nowa Zelandia – Ministerstwo Zdrowia ustaliło, że wkłady zawierające nikotynę, zanim zostaną dopuszczone do sprzedaży, muszą uprzednio zostać zarejestrowane jako lek.
  • Stany Zjednoczone – według Agencji Żywności i Leków e-papieros stanowi system dostarczania nikotyny i jako taki podlega uprzedniej akceptacji przez Agencję. FDA prowadzi badania nad e-papierosem, istnieją także przypadki wstrzymywania przez nią transportu produktów związanych z e-papierosem na teren USA[35][36].
  • Wielka Brytania – e-papieros nie podlega żadnym obostrzeniom prawnym[37].

Przypisy

  1. ↑ Historia e-papierosów. e-papieros.edu.pl. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  2. ↑ a b c d Budowa e-papierosa. e-papieros.edu.pl/. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g Thomas H. Brandon i inni, Electronic Nicotine Delivery Systems: A Policy Statement from the American Association for Cancer Research and the American Society of Clinical Oncology, „Clinical Cancer Research”, 3, 2015, s. 514–525, DOI: 10.1158/1078-0432.CCR-14-2544 [dostęp 2016-11-07].
  4. ↑ Jarosław Babraj: Elektroniczne papierosy - jak to działa i czy to działa? Test. wp.pl tech. s. 2. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  5. ↑ E-liquid - co to jest, jak działa?. e-papieros.edu.pl. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  6. ↑ E-papieros leksykon pojęć. e-papieros.edu.pl. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  7. ↑ a b c d e Riccardo Polosa, Davide Campagna, Pasquale Caponnetto, What to advise to respiratory patients intending to use electronic cigarettes, „Discovery Medicine”, 109, 2015, s. 155–161, ISSN 1944-7930, PMID: 26463097 [dostęp 2016-11-07].
  8. ↑ a b c Jon O. Ebbert, Amenah A. Agunwamba, Lila J. Rutten, Counseling Patients on the Use of Electronic Cigarettes, „Mayo Clinic Proceedings”, 1, s. 128–134, DOI: 10.1016/j.mayocp.2014.11.004.
  9. ↑ a b Paul Truman Harrell i inni, Electronic nicotine delivery systems („e-cigarettes”): review of safety and smoking cessation efficacy, „Otolaryngology--Head and Neck Surgery: Official Journal of American Academy of Otolaryngology-Head and Neck Surgery”, 3, 2014, s. 381–393, DOI: 10.1177/0194599814536847, ISSN 1097-6817, PMID: 24898072, PMCID: PMC4376316 [dostęp 2016-11-07].
  10. ↑ P. Caponnetto i inni, Electronic cigarette: a possible substitute for cigarette dependence, „Monaldi Archives for Chest Disease”, 1, 2015, DOI: 10.4081/monaldi.2013.104, ISSN 2465-1028 [dostęp 2016-11-07].
  11. ↑ Daniela Saitta, Giancarlo Antonio Ferro, Riccardo Polosa, Achieving appropriate regulations for electronic cigarettes, „Therapeutic Advances in Chronic Disease”, 2, 2014, s. 50–61, DOI: 10.1177/2040622314521271, ISSN 2040-6223, PMID: 24587890, PMCID: PMC3926346 [dostęp 2016-11-07] (ang.).
  12. ↑ Albert L. Siu, Behavioral and Pharmacotherapy Interventions for Tobacco Smoking Cessation in Adults, Including Pregnant Women: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement, „Annals of Internal Medicine”, 8, 2015, DOI: 10.7326/m15-2023, ISSN 0003-4819 [dostęp 2016-11-07].
  13. ↑ „Lega Italiana Anti Fumo – LIAF”, (wł.)
  14. ↑ Italian Non-Smoking Association Positive About Electronic Cigarettes (ang.)
  15. ↑ Wyniki badań wyników badań klinicznych nad e-paleniem zespołu prof. Polosy
  16. ↑ Electronic Cigarettes: Miracle or Public Health Danger? - Global Bridges, „Global Bridges”, 17 listopada 2011 [dostęp 2016-11-07] (ang.).
  17. ↑ Allegra Stratton, Try smokeless nicotine cigarettes, says government, „The Guardian”, 14 września 2011, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-11-07] (ang.).
  18. ↑ Tianrong Cheng, Chemical evaluation of electronic cigarettes, „Tobacco Control”, suppl 2, 2014, ii11–ii17, DOI: 10.1136/tobaccocontrol-2013-051482, ISSN 1468-3318, PMID: 24732157, PMCID: PMC3995255 [dostęp 2016-11-07] (ang.).
  19. ↑ a b Dean E. Schraufnagel, Electronic Cigarettes: Vulnerability of Youth, „Pediatric Allergy, Immunology, and Pulmonology”, 1, 2015, s. 2–6, DOI: 10.1089/ped.2015.0490, ISSN 2151-321X, PMID: 25830075, PMCID: PMC4359356 [dostęp 2016-11-07].
  20. ↑ a b Lucinda J. England i inni, Nicotine and the Developing Human: A Neglected Element in the Electronic Cigarette Debate, „American Journal of Preventive Medicine”, 2, 2015, s. 286–293, DOI: 10.1016/j.amepre.2015.01.015, ISSN 1873-2607, PMID: 25794473, PMCID: PMC4594223 [dostęp 2016-11-07].
  21. ↑ a b Internetowy System Aktów Prawnych. [dostęp 2016-09-08].
  22. ↑ Listy do posłów. [dostęp 2016-09-08].
  23. ↑ Petycja Wapera. [dostęp 2016-09-08].
  24. ↑ VAPEBlog. [dostęp 2016-09-08].
  25. ↑ E-palenie.edu.pl. [dostęp 2016-09-08].
  26. ↑ Wyborcza.biz: Lobbing wokół dyrektywy antytytoniowej szkodzi zdrowiu Polaków. [dostęp 2016-09-08].
  27. ↑ Stary Chemik bloguje: wniosek o udzielenie informacji publicznej. [dostęp 2016-09-08].
  28. ↑ Stary Chemik bloguje: słowa wiceministra Pinkasa. [dostęp 2016-09-08].
  29. ↑ Stary Chemik bloguje: odpowiedź od Ministerstwa Zdrowia. [dostęp 2016-09-08].
  30. ↑ E-cigarettes being sold online. [w:] news.com.au [on-line]. News Digital Media, 2009-01-19. [dostęp 2009-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-03)].
  31. ↑ National Drugs And Poisons Schedule Committee Record Of Reasons. Therapeutic Goods Administration, 2008-10-15. [dostęp 2009-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-15)].
  32. ↑ Anvisa proíbe comercialização do cigarro eletrônico – Vida & – Estadao.com.br
  33. ↑ Electronic cigarette investigation called for. [w:] DutchNews.nl [on-line]. 2008-03-17. [dostęp 2008-03-20].
  34. ↑ Health Canada Advises Canadians Not to Use Electronic Cigarettes. Health Canada, 2009-03-27.
  35. ↑ Debbie Elliott: Officials Probe E-Cigarettes' Health Claims. National Public Radio, 2009-04-13. [dostęp 2009-04-14]. Cytat: The agency has opened an investigation and has refused to allow e-cigarettes, e-cigars and e-pipes to cross the border because they're considered new drugs that require FDA approval.
  36. ↑ New Questions About Safety of E-Cigarettes. WJLA-TV, 2009-03-31. [dostęp 2009-04-17]. Cytat: The U.S. FDA has blocked 17 import shipments of electronic cigarettes, saying in a statement, „These products offered for import appear to require FDA approval to be legally marketed in the U.S. and have not been reviewed by the agency.”
  37. ↑ Smoke without the fire – the cigarette that's legal indoors. [w:] Daily Mail [on-line]. Associated Newspapers Ltd, 2007-10-23. [dostęp 2008-03-20].

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=E-papieros&oldid=52542033”