Northrop Grumman EA-6B Prowler

Northrop Grumman EA-6B Prowler
	; EA-6B z eskadry VAQ-133
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Grumman,; Northrop Grumman
Typ	samolot walki elektronicznej i ECM
Konstrukcja	półskorupowa metalowa
Załoga	4 (pilot i 3 operatorów systemów)
	Historia
Data oblotu	25 maja 1968
Wycofanie ze służby	27 czerwca 2015 roku (z US Navy)
Liczba egz.	170
	Dane techniczne
Napęd	2 × Pratt & Whitney J52-P408A, turboodrzutowy
Ciąg	46 kN każdy
	Wymiary
Rozpiętość	15,9 m
Długość	17,7 m
Wysokość	4,9 m
Powierzchnia nośna	49,1 m²
	Masa
Własna	15 450 kg
Startowa	27 500 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	920 km/h
Prędkość wznoszenia	38,7 m/s
Pułap	12 400 m
Zasięg	3861 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	4 × AGM-88 HARM; 5 × taktycznych zasobników zakłócających ALQ-99
	Wyposażenie dodatkowe
	odbiorniki systemu ALQ-99; system zakłócania komunikacji USQ-113
	Użytkownicy
	Stany Zjednoczone: US Navy i USMC
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Northrop Grumman EA-6B Prowler – amerykański pokładowy samolot walki elektronicznej i przeciwdziałania radioelektronicznego (ECM) USMC i US Navy (do czerwca 2015 roku), opracowany przez przedsiębiorstwo Grumman (obecnie Northrop Grumman) na bazie samolotu szturmowego A-6 Intruder jako czteromiejscowa, dwusilnikowa maszyna odrzutowa w konfiguracji średniopłatu. Prowler jest zdolny do działań w każdych warunkach pogodowych i charakteryzuje się dużym zasięgiem oraz udźwigiem sprzętu i uzbrojenia. Wyposażenie elektroniczne maszyny mieści się w przedniej komorze w kadłubie oraz w specjalnej opływowej gondoli na szczycie statecznika pionowego. EA-6B Prowler jest głównym samolotem walki elektronicznej amerykańskiej marynarki wojennej i piechoty morskiej, a jego główne zadania polegają na wsparciu samolotów szturmowych i wojsk lądowych poprzez przerwanie lub zakłócenie łączności i systemów elektronicznych przeciwnika, oraz zbieranie informacji wywiadowczych ze strefy działań.

Od wycofania samolotu EF-111A Raven w 1998 roku jest to jedyny samolot zdolny zakłócać radary pozostający na wyposażeniu Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych. Maszyna ta była wykorzystywana praktycznie w każdej operacji wojskowej Stanów Zjednoczonych i do chwili obecnej często służy USAF jako wsparcie. Intensywne użytkowanie maszyn prowadzi do ich szybkiego zużywania się, niedługo planuje się zastąpienie specjalną wersją wielozadaniowego samolotu F/A-18E/F Super Hornet oznaczonego jako EA-18G Growler.

Historia[edytuj | edytuj kod]

EA-6B Prowler posiada czteroosobową załogę składającą się z pilota oraz trzech oficerów operatorów środków przeciwdziałania radioelektronicznego (Electronic Counter-Measures Officer) nazywanych w skrócie ECMO. Napęd maszyny stanowią dwa turboodrzutowe silniki Pratt & Whitney J52-P408 bez dopalaczy, zdolne rozpędzić samolot do prędkości 950 km/h i działania w zasięgu 1840 km. Ze względu na to, że wojna elektroniczna jest bardzo wymagającą dziedziną walki, EA-6B Prowler jest bardzo często modernizowaną maszyną, częściej niż jakikolwiek inny samolot US Navy. Rozważano także zbudowanie na bazie EA-6B maszyny tankowania powietrznego, lecz projekt ten nie doszedł do skutku.

Chociaż Prowler został zaprojektowany do elektronicznego monitorowania i wspomagania misji innych jednostek, może również atakować przy pomocy znajdujących się na pokładzie systemów kierowania ogniem cele naziemne, zwłaszcza stacje radarowe, wyrzutnie przeciwlotniczych pocisków rakietowych i innych środków obronnych przeciwnika. Antyradarowy pocisk rakietowy AGM-88 HARM (High-speed Anti-Radiation Missile – szybki antyradarowy pocisk rakietowy) jest główną bronią ofensywną Prowlera.

Pierwowzór Prowlera, samolot EA-6A Electric Intruder, został opracowany podczas wojny w Wietnamie i był wersją dwumiejscowego A-6 Intruder wyposażoną w systemy walki elektronicznej użytkowana przez nieliczne eskadry piechoty morskiej.

Osobny artykuł: Grumman A-6 Intruder.

Dużo nowocześniejszy i poważnie przebudowany samolot EA-6B został oblatany 25 maja 1968 roku i wprowadzony do służby w lipcu 1971 roku, a wkrótce znalazł się w Wietnamie.

W latach 1993-1994 prowadzono program rozwojowy ADVCAP EA-6B (Advanded Capability) dotyczący nowej wersji samolotu o większych możliwościach. Przetestowano jedną maszynę prototypową, która charakteryzowała się doskonałymi parametrami, ale ze względów finansowych projekt został zamknięty. Zbudowany w ramach programu ADVCAP Prowler miał lepsze zdolności manewrowe, większy udźwig uzbrojenia. Prace rozwojowe podjęto po dużych problemach ze zwrotnością i związanej z tym serii wypadków, które zdarzały się trzy razy częściej samolotom Prowler niż innym maszynom marynarki.

Pomimo to, przez okres swojego użytkowania maszyna przeszła cały szereg modyfikacji, poprzez warianty oznaczane EXCAP (Expanded Capability), ICAP (Improved Capability) i ICAP II, aż po obecnie wprowadzany standard ICAP III, w dużej części kompatybilny z wyposażeniem następcy Prowlera - samolotu EA-18G Growler.

Do dnia dzisiejszego jest użytkowane około 125 Prowlerów w 12 eskadrach US Navy, 4 USMC i 3 US Navy wspólnie z USAF. Po wycofaniu przez USAF ze względu na cięcia budżetowe pełniących te same, co EA-6B, role samolotów EF-111A Raven, marynarka wojenna zgodziła się podzielić posiadanymi przez siebie maszynami obsługiwanymi przez mieszany personel z US Navy i USAF.

Począwszy od 2009 roku planuje się stopniowe zastępowanie samolotów EA-6B Prowler operujących z lotniskowców maszynami EA-18G Growler, będącymi wersją wielozadaniowego myśliwca F/A-18F Super Hornet. Co do przyszłości operujących z baz lądowych eskadr USMC oraz wspólnych eskadr US Navy i USAF ostateczna decyzja nie została natomiast jeszcze podjęta (rozważane są m.in. likwidacja eskadr lub zastąpienie EA-6B samolotami bezpilotowymi, specjalnie dostosowanymi bombowcami, lub wersją walki elektronicznej myśliwca F-35 Lightning II).

27 czerwca 2015 roku US Navy oficjalnie wycofała EA-6B z eksploatacji. Specjalna uroczystość z tym związana odbyła się w bazie Naval Air Station Whidbey Island. Ostatni raz samolot EA-6B Prowler wzbił się z pokładu lotniskowca 14 listopada 2014 roku. Do 2019 roku jedynym użytkownikiem tego typu maszyny był United States Marine Corps. 8 marca 2019 roku w bazie lotniczej Marine Corps Air Station Cherry Point w Północnej Karolinie odbyła się uroczystość rozwiązania ostatniej jednostki Korpusu, użytkującej samoloty EA-6B Prowler. Był nią dywizjon Marine Tactical Electronic Warfare Squadron 2 (VMAQ-2)^[1]^[2].

Wypadki[edytuj | edytuj kod]

3 lutego 1998 roku należący do USMC samolot EA-6B Prowler zerwał linę kolejki linowej w Cavalese we włoskich Dolomitach, doprowadzając do katastrofy, w której zginęło 20 osób, w tym dwoje Polaków.
W 1981 roku lądujący na pokładzie lotniskowca USS „Nimitz” EA-6B rozbił się wywołując gwałtowny pożar, w którym zginęła załoga oraz kilka osób personelu pokładowego.
Żaden z samolotów EA-6B Prowler nie został stracony w wyniku wykonywania misji bojowej, natomiast około 50 maszyn uległo różnego rodzaju katastrofom.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ US Navy wycofuje EA-6B Prowler, „Lotnictwo”, nr 8 (2015), s. 10, ISSN 1732-5323
↑ Prowlery zakończyły służbę, „Lotnictwo”, nr 4-5 (2019), s. 10, ISSN 1732-5323

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Charakterystyki samolotu EA-6B (ang.)

[1] US Navy wycofuje EA-6B Prowler, „Lotnictwo”, nr 8 (2015), s. 10, ISSN 1732-5323

[2] Prowlery zakończyły służbę, „Lotnictwo”, nr 4-5 (2019), s. 10, ISSN 1732-5323

[1]

[2]

Samoloty myśliwskie	F-4 F-5 F-8 F-9 F-11 F-14 F-15 F-15E F-16 F/A-18 F/A-18E/F F-22 F-35 F-80 F-82 F-84 F-84F F-86 F-89 F-94 F-100 F-101 F-102 F-104 F-105 F-106 F-111 FH FJ F2H F3D F3H F4D F6U F7U F8F F9F
Samoloty bombowe	B-1 B-2 B-36 B-45 B-47 B-50 B-52 B-57 B-58 B-66 F-117 P6M
Samoloty szturmowe	A-1 (AD) A-2 (AJ) A-3 A-4 A-5 A-6 A-7 A-10 A-26 A-37 AC-47 AC-119 AC-130 AM AV-8B
Samoloty patrolowe i zwalczania okrętów podwodnych	AF-2/3 P-2 (P2V) P-3 P-8 P4M P5M S-2 S-3
Samoloty rozpoznawcze WRE i dowodzenia	E-1 E-2 E-3 E-4 E-6 E-8 EA-6B EA-18G EC-121 RF-61C MC-12W RC-135 SR-71 U-2 (TR-1) P4M-1Q
Samoloty obserwacyjne	O-1 O-2 OV-1 OV-10
Samoloty szkolno-treningowe	TT T-6 T-28 T-33 T-34 T-37 T-38 T-43
Samoloty transportowe	C-2 C-5 C-7 C-8 C-9 C-17 C-20A/B/C/D/E C-20F/G/H/J C-23 C-32 C-37B C-74 C-97 C-118 C-119 C-123 C-124 C-130 C-131 C-133 C-135 C-140 C-141 L-20/U-6 U-1
Śmigłowce i pionowzloty	AH-1 AH-1Z AH-64 CH-34 CH-37 CH-46 CH-47 CH-53 CH-53E CH-54 HH-43 MH-6 MH-53 OH-6 OH-58 SH-2 SH-2G SH-3 SH-60 UH-1 UH-1N UH-1Y UH-19 UH-60 V-22
Bezzałogowe	AQM-91 BQM-74 D-21 FQM-151 Q-2 MQM-105 ScanEagle MQ-1/RQ-1 RQ-2 RQ-3 RQ-4 RQ-5 RQ-6 RQ-7 RQ-8A MQ-4C MQ-9 RQ-21 RQ-170
Konstrukcje doświadczalne i prototypy	A-12 A2D AH-56 AR40 Avenger Compound Seasprite 533 Bird of Prey Charger CL-760 E-10 F5D F2Y F-20 F-107 16H Jet Mentor MQ-25 N-102 NH-3A RAH-66 RQ-37 S-67 S-92 S-97 S-71 S-72 Sioux Scout KingCobra Skyrocket Skystreak Tacit Blue T-46 T-7 X-21 X-44 X-49 XB-46 XB-48 XC-99 XB-51 XB-70 XCG-20 XC-120 XF10F XF-85 XF-87 XF-88 XF-90 XF-91 XF-92 XF-103 XF-108 XF-109 XH-51A Compound XH-59 XP-79 XQ-58 XT-30 YA-9 YAH-63 YAL-1 YB-35 YB-49 YC-125 YF-12 YF-17 YF-23 YF-93 YF-95 YF-96 V-247 V-280 VZ-2 ARH-70