Edward Krasiński (ordynat)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje) o 07:48, 16 sty 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Edward Krasiński
Ilustracja
Herb
Herb hrabiowski rodziny Krasińskich
Rodzina

Krasińscy

Data i miejsce urodzenia

28 maja 1870
Radziejowice, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

8 grudnia 1940
zamordowany w Dachau, III Rzesza

Ojciec

Józef Krasiński

Matka

Helena Stadnicka

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler/Dama Honoru i Dewocji – Zakon Maltański (SMOM)
Pomnik Edwarda Krasińskiego w Radziejowicach

Edward Krasiński herbu Ślepowron (ur. 28 maja 1870 w Radziejowicach, zm. 8 grudnia 1940 w Dachau) – polski działacz społeczny, hrabia, pamiętnikarz, wieloletni zarządca Biblioteki Ordynacji Krasińskich w Warszawie, od 1909 roku V i ostatni faktyczny ordynat opinogórski, którą to ordynację odziedziczył po dalekim kuzynie Adamie hr. Krasińskim (1870-1909), w 1922 roku posiadał majątki ziemskie o powierzchni 15 140 ha[1].

Pochodził z rodziny arystokratycznej, był synem Józefa (hrabiego, zarządcy Ordynacji Krasińskich, wnuka Józefa Wawrzyńca Krasińskiego) i Heleny ze Stadnickich. Uczęszczał do gimnazjum Św. Anny w Krakowie (do 1888), następnie studiował w szkole rolniczej w Mödling koło Wiednia (1888-1892). Prowadził po studiach gospodarstwo rolne i leśne w Radziejowicach. W 1909 został zarządcą Biblioteki Ordynacji Krasińskich, czym zajmował się do końca życia. Uczestniczył w życiu kulturalnym, był m.in. współtwórcą i prezesem Towarzystwa Akcyjnego Teatru Polskiego w Warszawie (z jego inicjatywy dyrektorem teatru został w 1918 Arnold Szyfman), prezesem (1910-1928) i członkiem honorowym (1933) Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie, członkiem honorowym Towarzystwa Bibliofilów Polskich. Utrzymywał kontakty z Henrykiem Sienkiewiczem. Sympatyzował z endecją, w latach 20. był aktywnym działaczem środowisk katolickich. W 1934 został powołany na członka-korespondenta Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Przed I wojną światową zajmował się porządkowaniem zbiorów Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu, współpracując m.in. z Bronisławem Gembarzewskim. Wykorzystał doświadczenia z tego okresu w analogicznych pracach w zbiorach Ordynacji Krasińskich, znacznie poszerzył zbiory m.in. o kolekcję rękopisów rodziny matki (ze Stadnickich) oraz kolekcje z Radziejowic, Krasnego, Zegrza, Styrdyni. Ufundował w 1930 nową siedzibę dla Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich w Warszawie (przy ul. Okólnik). Zgromadził najbogatszą w Polsce kolekcję broni epoki napoleońskiej. Badał służbę wojskową Wincentego Krasińskiego i Jana Leona Kozietulskiego.

Był członkiem Stronnictwa Polityki Realnej w 1914 roku[2]. W odpowiedzi na deklarację wodza naczelnego wojsk rosyjskich wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa z 14 sierpnia 1914 roku, podpisał telegram dziękczynny, głoszący m.in., że krew synów Polski, przelana łącznie z krwią synów Rosyi w walce ze wspólnym wrogiem, stanie się największą rękojmią nowego życia w pokoju i przyjaźni dwóch narodów słowiańskich[3].

Wydał zbiory wspomnień O Radziejowicach i ich gościach niektórych (1934) oraz Gawędy o przedwojennej Warszawie (1936), przedstawiając liczne mało znane informacje, szczególnie dotyczące życia kulturalnego, literackiego i towarzyskiego dawnej Warszawy. Ponadto opublikował Trzy przemówienia (1925), Obrazki łowieckie (1927), prace naukowe Missye święte w Opinogórze (1927) i Rękopisy Biblioteki Ordynacji Krasińskich dotyczące dziejów szkolnictwa polskiego (1930). Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim (1931)[4] i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (1938)[5] Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim francuskiej Legii Honorowej. Był Kawalerem Honoru i Dewocji Zakonu Maltańskiego.

Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę i rozpoczęciu okupacji niemieckiej początkowo internowany w majątku w Opinogórze, w areszcie domowym. W kwietniu 1940 aresztowany przez Gestapo, kiedy stanął w obronie skatowanego chłopca folwarcznego. Wywieziono go do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, następnie do KL Dachau, gdzie zmarł z wycieńczenia i choroby serca. Po jego śmierci zbiory Ordynacji Krasińskich uległy dewastacji. 25 października 1944, po kapitulacji Powstania Warszawskiego gmach Muzeum i Biblioteki wraz ze zbiorami rękopisów zostały celowo spalone przez Niemców, wbrew postanowieniom układu kapitulacyjnego z 3 października 1944, zabezpieczającego ochronę zabytków, bibliotek i zbiorów archiwalnych przez okupanta.

Przypisy

  1. ↑ Wojciech Roszkowski, Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., w: Przegląd Historyczny, 1983, Tom 74 , Numer 2, s. 284
  2. ↑ Agnieszka Kidzińska, Zarys działalności Stronnictwa Polityki Realnej podczas I wojny światowej w Królestwie Polskim, w: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F, Historia Vol. LVII, 2002, s. 169.
  3. ↑ Kazimierz Władysław Kumaniecki, Zbiór najważniejszych dokumentów do powstania państwa polskiego, Warszawa, Kraków 1920, s. 30.
  4. ↑ 10 listopada 1931 „za zasługi na polu nauki, sztuki i literatury przez zbudowanie i urządzenie gmachu Bibljoteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich i oddanie tej naukowej instytucji do użytku publicznego” M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 345
  5. ↑ 10 listopada 1938 „za wybitne zasługi na polu pracy kulturalno-oświatowej” M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592

Bibliografia

  • Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 2: K-O, Wrocław 1984

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edward_Krasiński_(ordynat)&oldid=51592732”