Ekstradycja
Ekstradycja (łac. ex 'od, z czego' i traditio 'wręczanie; nauczanie; podanie' z trans- 'za, poza, z tamtej strony' dare 'dawać')[1] – wydanie przez państwo władzom innego państwa osoby przebywającej na terytorium państwa wydającego, dokonywane w sytuacji, gdy osoba ta podejrzana jest o popełnienie na terytorium państwa zwracającego się z wnioskiem o ekstradycję czynu przestępczego lub w celu odbycia kary. Ekstradycja dokonywana jest na podstawie umowy międzynarodowej, o ile państwo zwracające się z wnioskiem o ekstradycję zapewnia wzajemność. Większość krajów nie dopuszcza ekstradycji własnych obywateli bądź osób, które uzyskały na ich terytorium prawo azylu.
Z wnioskiem o ekstradycję może wystąpić państwo, jeżeli przestępstwo zostało dokonane na jego terytorium, lub jeżeli popełnione przestępstwo rozciąga swoje skutki na jego terytorium.
Z analizy umów międzynarodowych i ustawodawstwa wewnętrznego państw, odczytać można trzy najważniejsze zasady ekstradycyjne, przyjęte niemal powszechnie. Brzmią one następująco:
- podstawę ekstradycji stanowić może tylko czyn zagrożony karą w obu państwach (tzw. zasada podwójnej karalności),
- osobę wydaną można ścigać wyłącznie za przestępstwa, które były podstawą wydania, jak również wykonywać wobec niej tylko taką karę, do wykonania której została wydana (tzw. zasada specjalności),
- nie podlegają wydaniu osoby, które w państwie pobytu korzystają z prawa azylu.
Procedura ekstradycyjna regulowana jest w drodze umownej. Najczęściej wniosek ekstradycyjny przesyłany jest w drodze dyplomatycznej, choć coraz częściej spotykane jest przesyłanie wniosku bezpośrednio pomiędzy ministerstwami sprawiedliwości lub prokuraturami generalnymi. Do wniosku powinna zostać dołączona dokumentacja wraz z uzasadnieniem, zaś samo przestępstwo na podstawie którego ekstradycja ma zostać dokonana, powinno mieścić się w ramach klauzuli ogólnej bądź szczegółowego wyliczenia zawartego w umowie. Ostatnią czynnością ekstradycyjną jest przekazanie podejrzanego przez władze policyjne.
Zawarte w ramach ONZ Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur i Konwencja o zwalczaniu rekrutacji, wykorzystania, finansowania i szkolenia najemników zobowiązują w razie odmowy ekstradycji do osądzenia sprawcy wedle zasady aut dedere aut iudicare (łac. "przekazać lub osądzić").