Elżbieta Helena Sieniawska
 Elżbieta Sieniawska jako Minerwa | |
 Szreniawa bez Krzyża | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Mąż | |
| Dzieci | |
Elżbieta Helena z Lubomirskich Sieniawska (ur. 1669 lub 1670, zm. 21 marca 1729[1]) – dwórka królowej Marii Kazimiery. Od 1687 roku żona Adama Mikołaja Sieniawskiego – później m.in. wojewody bełskiego i hetmana wielkiego koronnego, właścicielka starostwa piaseczyńskiego[a][1]. Córka Stanisława Herakliusza Lubomirskiego i Zofii Opalińskiej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Była kobietą piękną, dobrze wykształconą, a do tego obdarzoną wielkim talentem politycznym. Erazm Otwinowski, jeden z kronikarzy epoki saskiej, pisał o niej: „...dama wielkiego geniuszu, rozumu i obrotu”. Z końcem ostatniej dekady XVII w. stała się faktycznym przywódcą stronnictwa profrancuskiego w ówczesnej Rzeczypospolitej, utrzymując stałe kontakty m.in. z królem Ludwikiem XIV i carem Piotrem I. W końcu 1701 roku poznała ukrywającego się przed Austriakami w Warszawie Franciszka Rakoczego, z którym połączyło ją obustronne uczucie. Przez następne dwa lata gościła go w swych włościach, pomagała w nawiązywaniu kontaktów politycznych, a latem 1703 roku, gdy ten wyruszył na Węgry wzniecić ostatnie „powstanie kuruców”, uzbroiła jego oddziały w pierwszy tysiąc karabinów[2].
Po zawirowaniach wokół następstwa tronu polskiego i po jego zrzeczeniu się przez Augusta II (1706), działała na rzecz porozumienia między carem Piotrem I i królem Szwecji Karolem XII. 8 sierpnia 1707 roku rozpoczęła obrady Rada Lubelska, ale w związku z rabunkami i innymi nadużyciami wojsk rosyjskich, Sejm zaczął popierać Franciszka II Rakoczego, kandydata Elżbiety Sieniawskiej. W 1711 roku zaprosiła na uroczystości chrzcin swej córki Zofii – Piotra I, Augusta II i Rakoczego. Od królewicza Konstantego Sobieskiego kupiła Olesko i Tarnopol, a w 1720 roku dobra wilanowskie, gdzie owocem jej działalności są boczne skrzydła pałacu. Pałac wilanowski i pałac w Puławach przekazała w spadku swej córce Zofii (wówczas nazywającej się po mężu Dönhoff), która następnie wniosła go w posagu drugiemu mężowi – Augustowi Czartoryskiemu.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dariusz Bąkowski-Kois, Zarządcy dóbr Elżbiety Sieniawskiej – studium historii mentalności 1704–1726, Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2005, ISBN 83-88737-97-X, OCLC 69298004.
- Korczyński Piotr: Grzeszna miłość Franciszka II Rakoczego i Elżbiety Sieniawskiej, [w:] „Mówią wieki” nr 9 (692), wrzesień 2017, s. 30–33.
- Link-Lenczowski Andrzej K. i Popiołek Bożena: Sieniawska Elżbieta Helena z Lubomirskich (1669–1729), [w:] Polski Słownik Biograficzny, Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1996, t. XXXVII/1, zeszyt 152, s. 90–96.
- Janusz S. Nowak, Kapele muzyczne na dworze Elżbiety i Adama Sieniawskich w latach 1687–1729, „Studia Wilanowskie” T. XIV.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Biogram
- Kobieta, która ocaliła pałac – filmik na stronie internetowej Muzeum Pałacu w Wilanowie
- Świadectwo. swiadectwo1.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-30)]. – pełna biografia
- Andrzej K. Link-Lenczowski i Bożena Popiołek. Elżbieta Helena Sieniawska z Lubomirskich w i-PSB