Elbrus (komputer)
Elbrus (ros. Эльбрус) – seria najpierw radzieckich, a później rosyjskich komputerów, opracowana przez Instytut Mechaniki Precyzyjnej i Techniki Komputerowej, będący częścią Akademii Nauk ZSRR. Obecnie rozwijana przez Moscow Center of SPARC Technologies.
Superkomputery radzieckie[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy komputer z serii, Elbrus-1, był produkowany w latach 1978-1979 i zaznaczył się w historii informatyki jako pierwszy komputer superskalarny. Główny projektant komputera, Boris Babajan, porównywał architekturę jego procesora do wyprodukowanego 18 lat później Pentium Pro[1]. Prace nad dwuprocesorową odmianą zostały ukończone w 1986 roku. Gotowy superkomputer zainstalowano w Estonii[2]. Pracami kierował Wsewolod Burcew[3].
Prace nad Elbrusem-2 rozpoczęły się w 1978 roku. Prototypy zaczęły działać w 1984 roku, a produkcję na pełną skalę rozpoczęto w 1987 roku. Architektura była podobna do poprzedniego modelu, ale zastosowano szybsze układy ECL. Do 1992 roku wyprodukowano 200 procesorów, ale większość jednostek posiadała więcej niż jeden procesor – w 1989 roku ze 100 wyprodukowanych procesorów połowa była zainstalowana w systemach 10-procesorowych[2].
W 1985, pod kierownictwem Babajana, rozpoczęły się prace nad Elbrusem-3, komputerem opartym o zupełnie odmiennej od poprzednich modeli architekturze VLIW. Prototypy powstały w 1986 roku. W 1992, we współpracy z Sun Microsystems, powstała firma Moscow Center of SPARC Technologies, która miała na podstawie tego modelu zaprojektować komputery kompatybilne z architekturą SPARC[2].
Prywatyzacja[edytuj | edytuj kod]
W 1992 rozpoczął się proces prywatyzacji instytutu. Poza MCST, współpracującym z Sun Microsystems, w 1997 powstała firma Elbrus International[4].
W 1999 Elbrus ogłosił swoje prace nad komputerem Elbrus 2000 – odmianą Elbrusa-3 na jeden układ scalony. Miał on być trzykrotnie szybszy od projektowanego ówcześnie przez firmę Intel procesora Merced[5]. Firmie nie udało się jednak zebrać środków potrzebnych na produkcję prototypu. Babajan mówił, że potencjalni inwestorzy „boją się konkurować z Intelem”[6][7].
XXI wiek[edytuj | edytuj kod]
W 2004 roku firma Elbrus International została wykupiona przez Intela, a jej prezes, Babajan, został jego pracownikiem[2].
Prace nad procesorami opartymi o architekturę Elbrus kontynuowało MCST. Pierwsze komputery, które weszły do produkcji seryjnej, powstały w latach 10. XXI wieku. W 2014 roku do produkcji seryjnej wszedł procesor Elbrus-4S, oparty o wcześniejszego Elbrusa-2S+, który jednak nie wszedł do masowej produkcji[8]. Kompletny komputer osobisty oparty o ten procesor, Elbrus 401-PC, wszedł do produkcji w 2015 roku[9][10].
Elbrus-4S posiada cztery rdzenie taktowane zegarem 800 MHz. Zastosowano kontroler pamięci DDR3, a moc obliczeniowa wynosi 50 GFLOPS. Procesor wykonano w procesie 60 nm i może on wykonywać programy dla architektury Elbrus 2000 i x86-64. Obsługuje autorską dystrybucję Linuksa Elbrus OS i, w trybie x86, system Microsoft Windows[8][11].
Kolejnym modelem był Elbrus-8S. Pierwsze prototypy powstały w końcu 2014 roku[12], a komputer oparty o ten procesor, Elbrus 801-PC, wszedł do produkcji w 2017 roku. Procesor jest produkowany w procesie 22 nm i posiada 8 rdzeni taktowanych zegarem 1,3 GHz. Oferuje wydajność 250 GFLOPS i obsługuje to samo oprogramowanie co poprzednik[13][14].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Andrei Fatkullin. Intel uses Russia military technologies. „The Register”, 1999-06-07. (ang.).
- ↑ a b c d Alex Bochannek: The Elbrus-2: a Soviet-era high performance computer. Computer History Museum, 2013-05-08. [dostęp 2017-06-27]. (ang.).
- ↑ Vsevolod Sergeevich Burtsev. Russian Virtual Computer Museum. Russian Virtual Computer Museum, 2007-01-17. [dostęp 2017-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-03)]. (ang.).
- ↑ Boris Artashegovich Babaian. [w:] The History of Computing Project [on-line]. [dostęp 2017-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-16)]. (ang.).
- ↑ John Lettice. Ex-Soviets seek $$$ for Merced-killer – Transmeta linked?. „The Register”, 1999-02-25. [dostęp 2017-06-27]. (ang.).
- ↑ Mike Magee. Russian chip scientist Babaian outlines Elbrus future. „The Register”, 1999-04-01. [dostęp 2017-06-27]. (ang.).
- ↑ John Lettice. Russian wannabe Merced-killer claims Transmeta credit. „The Register”, 2000-01-21. [dostęp 2017-06-27]. (ang.).
- ↑ a b Микропроцессор Эльбрус-4С готов к серийному производству. MCST, 2014-04-19. [dostęp 2017-06-28]. (ros.).
- ↑ ВК Эльбрус 401-PC. MCST. [dostęp 2017-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-21)]. (ros.).
- ↑ Simon Sharwood: All-Russian 'Elbrus' PCs and servers go on sale. The Register, 2015-05-11. [dostęp 2017-06-28]. (ang.).
- ↑ Adam Golański: Debiut pierwszego czysto rosyjskiego peceta. Egzotyczna architektura ochroni przed NSA?. dobreprogramy.pl, 2015-05-11. [dostęp 2017-06-28]. (pol.).
- ↑ Новый 8-ядерный микропроцессор Эльбрус-8С. MCST, 2014-06-25. [dostęp 2017-06-28]. (ros.).
- ↑ Matthew Hughes: Russia showcases the first computers based on its indigenous Elbrus-8S processor. TheNextWeb, 2017-05-25. [dostęp 2017-06-28]. (ang.).
- ↑ Adam Golański: Rosyjski PC goni Zachód: procesor Elbrus-8S szybszy 5 razy od poprzednika. dobreprogramy.pl, 2017-05-25. [dostęp 2017-06-28]. (pol.).