Eli Cohen

Eli Cohen

Eli Cohen w 1965
Data urodzenia	26 grudnia 1924
Data śmierci	18 maja 1965

{{Biogram infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = Nieznane pola: "podpis".

Eli Cohen, właśc. Eliahu Ben Szaul Cohen, ps. Operative 88 oraz Menasze (ur. 1928 lub 26 grudnia 1924, zm. 18 maja 1965) – izraelski szpieg, jeden z najskuteczniejszych, legendarnych pracowników Mosadu obok Wolfganga Lotza, pierwszy obywatel Izraela stracony za szpiegostwo. Działając pod przykrywką spenetrował najwyższe władze syryjskie, cywilne i wojskowe, zdołał przekazać Mosadowi niezwykle cenne informacje wojskowe.

Życiorys

Urodził się w Aleksandrii w Egipcie. Jego rodzice, syryjscy Żydzi z dobrze prosperującego miasta Aleppo, od początku wpajali swemu żądnemu edukacji synowi tradycje ludu żydowskiego, syjonizmu, a szczególnie kulturę żydowskiej społeczności Syrii. Mimo że pragnął żyć w Izraelu, poświęcił się jednak dla sprawy. W 1949 jego trzej bracia i rodzice przenieśli się do nowo utworzonego państwa żydowskiego Izrael, a Eli został, aby koordynować pracę na rzecz ojczyzny.

Latem 1955 Cohen przybył w tajemnicy z Egiptu przez Grecję do Izraela, gdzie przeszedł intensywne przeszkolenie wywiadowcze w obiekcie szkoleniowym Amanu i Mosadu, w którym szkolona także była Jednostka 131, podlegająca Sztabowi Generalnemu IDF. Przez pewien czas służył w siłach zbrojnych, następnie w maju 1960 Mosad powierzył mu zadanie penetracji rządzącej w Syrii partii Baas. Na początku 1962 Eli Cohen pojawił się w stolicy Syrii, Damaszku, z odpowiednio przygotowaną tzw. legendą, jako Kamal Amin Taabet, Libańczyk pochodzenia syryjskiego, obywatel Argentyny od 1947. Założył przedsiębiorstwo zajmujące się eksportem dywanów i mebli. Jako zamożny, rozmiłowany w wystawnym trybie życia człowiek interesu, nawiązał rozległe kontakty towarzyskie w środowisku syryjskich wojskowych, biznesmenów i funkcjonariuszy partii Baas. W gronie jego nowych przyjaciół znalazł się m.in. Hafiz al-Asad, przyszły (od 1965) wiceminister obrony, późniejszy prezydent Syrii.

Zamieszkał w apartamencie w Damaszku naprzeciwko sztabu głównego armii syryjskiej, w dzielnicy ambasad i konsulatów, dzięki czemu jego transmisje radiowe były długo niezauważone lub nie do namierzenia. Lokal swój użyczał syryjskim dowódcom wojskowym i politykom, którzy mogli tam niezauważenie odbywać schadzki z kochankami. To zapewniło mu ich zaufanie.

Kamal Amin Taabet (Eli Cohen) stał się osobistością niezwykle popularną w syryjskich kręgach rządowych, cieszył się ogromnym zaufaniem syryjskiej elity wysokich wojskowych i polityków, rozważano nawet jego kandydaturę na stanowisko wiceministra obrony narodowej. Cohen zdołał przekazać Mossadowi wiele niezwykle cennych informacji wojskowych, m.in. dane o umocnieniach na Wzgórzach Golan.

Pomnik jego pamięci na Wzgórzu Herzla w Jerozolimie

Wpadł przez przypadek – agenci Wydziału II (radiowywiadu) syryjskiego kontrwywiadu namierzyli jego transmisję radiową, nadawaną w trakcie „ciszy radiowej”, zarządzonej przez władze syryjskie w celu przetestowania radzieckich elektronicznych urządzeń namiarowych, o czym Cohen nie został poinformowany.

Cohena aresztowano 18 stycznia 1965 i po torturach postawiono przed trybunałem wojskowym, pod zarzutem szpiegostwa. Skazany na karę śmierci, 18 maja tego roku został powieszony publicznie na placu Marjeh w Damaszku, przy aplauzie dziesięciotysięcznego tłumu. Jego egzekucję relacjonowała na żywo telewizja syryjska. Prawdopodobnie stracono także ok. 17 oficerów armii syryjskiej, którzy utrzymywali z Cohenem najbliższe kontakty.

Rząd Izraela podobno próbował za pośrednictwem Francji wykupić Cohena za milion dolarów, co spotkało się z przewidywaną odmową.

Bibliografia

• Micha’el Bar-Zohar, Nissim Miszal: Mossad. Najważniejsze misje izraelskich tajnych służb. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2012. ISBN 978-83-7510-898-9.brak strony w książce