Elżbietanki
| Dewiza: 'Przykazuję wam, abyście się wzajemnie miłowali’ | |
| Pełna nazwa |
Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety |
|---|---|
| Nazwa łacińska |
Congregatio Sororum a Sancta Elisabeth |
| Skrót zakonny |
CSSE |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Założyciel |
|
| Data założenia |
27 września 1842 |
| Data zatwierdzenia |
26 stycznia 1887 |
| Przełożony |
Rafaela Fischbach[1] |
| Strona internetowa | |
Elżbietanki, Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety – żeńskie, rzymskokatolickie zgromadzenie zakonne powstałe 27 września 1842 z inicjatywy 4 młodych kobiet (Marii i Matyldy Merkert, Franciszki Werner i Klary Wolff – wszystkie należały do III Zakonu św. Franciszka), zdecydowanych służyć chorym i ubogim, o charakterze wspólnoty kontemplacyjno-czynnej, łączącej codzienną modlitwę z posługą człowiekowi, którego patronką jest od 1850 św. Elżbieta Węgierska.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zgromadzenie powstało ze względu na przemiany, jakie zachodziły w XIX wieku w wyniku natężającego się rozwoju gospodarki kapitalistycznej. Na Śląsku klęski żywiołowe oraz głód, które były główną przyczyną dość licznych epidemii tyfusu i cholery, przy niedostatecznej liczbie lekarzy, pielęgniarek i szpitali, pociągały za sobą wiele ofiar ludzkiego życia, zwłaszcza wśród ludzi najbiedniejszych[2].
27 września 1842 roku swoją działalność rozpoczęło stowarzyszenie dla terenowej pielęgnacji chorych, które wkrótce przekształciło się w zgromadzenie zakonne. Powstało z inicjatywy siostry Klary Wolff z Prudnika, do której z czasem dołączyła Franciszka Werner oraz siostry Maria i Matylda Merkert z Nysy. Głównym celem zakonnic była bezinteresowna służba ludziom potrzebującym, bez względu na wiek, stan i wyznanie[2].
W 1846 roku arcybiskup wysłał Klarę Wolff i Marię Merkert do Kongregacji Sióstr Miłosierdzia w Pradze, by mogły zapoznać się z życiem zakonnym i przyswoić wzorową metodę pielęgnowania chorych. Władze kościelne chciały połączyć nyską wspólnotę Elżbietanek z Boromeuszkami, ku sprzeciwie Klary i Marii, które twierdziły, że duchowość Boromeuszek różni się od duchowości założonego przez nie stowarzyszenia. Władze uniemożliwiały Klarze dalszą działalność w Nysie, przez co wyjechała do Bystrzycy Kłodzkiej, gdzie kontynuowała swój życiowy ideał, natomiast Franciszka i Maria pozostały w Nysie[2].
Matylda i Franciszka od 1846 roku przebywały w Prudniku, gdzie pracowały w szpitalu. Wskutek zarażenia się tyfusem od podopiecznych – Matylda zmarła 8 maja w Prudniku[3].
W 1849 roku dotychczasowe stowarzyszenie w Nysie zostało rozwiązane. Franciszka i Maria postanowiły pójść w ślady Klary. Zostały pozbawione środków utrzymania, a dawne mieszkanie nyskiej wspólnoty zajęły Boromeuszki. Zarząd miasta Nysy, uwzględniając prośby obywateli, stanął w obronie Elżbietanek i zezwolił im na rozwinięcie dawnej działalności. Maria i Franciszka obrały św. Elżbietę Węgierską za patronkę wspólnoty. 19 listopada 1850 ponownie rozpoczęły rozdzielanie ciepłych potraw i odzieży ubogim i chorym. Kierownictwo nad zgromadzeniem przejęła Maria, jako najstarsza[2].
4 września 1859 książę biskup Heinrich Förster zatwierdził stowarzyszenie szarych sióstr św. Elżbiety. Matka Maria została pierwszą przełożoną generalną. 23 maja 1864 król Wilhelm I Hohenzollern nadał na wieczne czasy fundacji Matki Marii „Katolicki Zakład Dobroczynności pw. św. Elżbiety” prawa korporacyjne. W następnych latach powstało około 80 placówek z Domem Macierzystym w Nysie. Siostry opiekowały się osobami w podeszłym wieku. Działały m.in. w Nysie, Wrocławiu, Złotoryi, Prudniku i Jeleniej Górze[3]. 7 czerwca 1871 papież Pius IX udzielił Zgromadzeniu aprobaty[2].
Maria sprawowała w Zgromadzeniu władzę przełożonej generalnej przez 13 lat (jej proces beatyfikacyjny, rozpoczęty w 1985 roku na szczeblu diecezjalnym zakończyła 30 września 2007 uroczysta beatyfikacja w Nysie). Pod koniec jej życia (zmarła w 1872 roku) wspólnota liczyła ponad 450 sióstr. Zabiegi kolejnych przełożonych generalnych: Franciszki Werner i Melchiory Klammt doprowadziły do ostatecznego zatwierdzenia Zgromadzenia 26 stycznia 1887 przez papieża Leona XIII[2].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Zgromadzenie posiada liczne placówki misyjne m.in. w Boliwii, Brazylii, Czechach, Danii, Gruzji, Kazachstanie, Litwie, Paragwaju, Rosji, Ukrainie i w Ziemi Świętej.
W 2006 roku zgromadzenie liczyło ok. 1000 sióstr pracujących w szpitalach jako pielęgniarki, w przedszkolach i szkołach jako katechetki, w parafiach jako zakrystianki i organistki oraz w kuriach biskupich. Siostry prowadzą też domy opieki, domy dziecka, zakłady wychowawcze i internaty.
Zarząd generalny zgromadzenia[edytuj | edytuj kod]
| Zarząd generalny Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety[4] | ||
| Funkcja | Zakonnica | |
| Przełożona generalna | s. Rafaela Fischbach | |
| Wikaria generalna | I | s. Weronika Tomczyk |
| Radne generalne | II | s. Katarzyna Mróz |
| III | s. Patrycja Sobinek | |
| IV | s. Aleksandra Leki | |
| Sekretarka generalna | s. Ewelina Sprada | |
| Ekonomka generalna | s. Anna Hałabis | |
Siedziba domu generalnego[edytuj | edytuj kod]
Siedziba domu generalnego ulegała na przestrzeni lat działania zgromadzenia licznym zmianom. W 1974 roku została ona przeniesiona z Reinbeku do dwupiętrowego domu w Rzymie (via Nomentana 140)[4].
| Siedziba domu generalnego elżbietanek[4] | ||
| Lp. | Okres | Kraj / Miejscowość |
| 1. | 1865–1890 |  Nysa
|
| 2. | 1890–1946 |  Wrocław
|
| 3. | 1946–1947 1952–1974 |
 Reinbek
|
| 4. | 1947–1948 |  Berlin
|
| 5. | 1948–1952 | Georgenborn
|
| 6. | od 1974 |  Rzym
|
Lista przełożonych generalnych[edytuj | edytuj kod]
| Przełożone generalne elżbietanek[5] | ||
| Lp. | Okres | Przełożona generalna |
| 1 | 15 grudnia 1859(dts) – 14 listopada 1872(dts) † | Bł. Maria Merkert |
| 2 | 11 marca 1873(dts) – 14 grudnia 1885(dts) † | Służebnica Boża Franciszka Werner |
| 3 | 24 lutego 1886(dts) – 29 marca 1908(dts) † | Melchiora Klammt |
| 4 | 4 czerwca 1908(dts) – 1 września 1920(dts) | Lamberta Fleischer |
| 5 | 1 września 1920(dts) – 1 września 1938(dts) | Mercedes Rother |
| 6 | 1 września 1938(dts) – 3 stycznia 1942(dts) † | Edelberta Hoffmann |
| 7 | 19 sierpnia 1942(dts) – 29 maja 1962(dts) | Mathildis Kütner |
| 8 | 29 maja 1962(dts) – 14 listopada 1974(dts) | Johanna Schneider |
| 9 | 14 listopada 1974(dts) – 4 listopada 1986(dts) | Ignatia Hischer |
| 10 | 4 listopada 1986(dts) – 4 listopada 2004(dts) | Margarita Wiśniewska |
| 11 | 4 listopada 2004(dts) – 28 września 2023(dts) | Samuela Werbińska |
| 12 | od 28 września 2023(dts) | Rafaela Fischbach[1] |
Prowincje elżbietanek[edytuj | edytuj kod]
W Polsce[edytuj | edytuj kod]
- prowincja katowicka
- prowincja nyska
- prowincja poznańska
- prowincja toruńska
- prowincja warszawska
- prowincja wrocławska
Na świecie[edytuj | edytuj kod]
- prowincja brazylijska
- prowincja niemiecka
- prowincja norweska
- prowincja włoska
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Maria Paschalis Jahn i dziewięć Towarzyszek ze Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety
- Juliana Edelburgis Kubitzki
- Marta Melusja Rybka
- Teodora Witkowska
- Włodzimira Czesława Wojtczak
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wybór przełożonej generalnej, [w:] Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety [online], selzbietanki.com, 28 września 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-12-18].
- ↑ a b c d e f Elżbietanki – Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety (Historia), [w:] Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety [online], selzbietanki.com [zarchiwizowane z adresu 2023-05-30].
- ↑ a b Założycielki, [w:] Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety. Prowincja Warszawska [online], Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety [zarchiwizowane z adresu 2023-12-18].
- ↑ a b c Generalat – Rzym, [w:] Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety [online], selzbietanki.com [dostęp 2022-08-22] (pol. • wł.).
- ↑ Kalendarium, [w:] Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety [online], selzbietanki.com [dostęp 2022-08-22].