Emanuel Hamburski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Emanuel Hamburski
Data i miejsce urodzenia

14 października 1871
Łódź

Data i miejsce śmierci

12 czerwca 1931
Łódź

Miejsce spoczynku

Nowy cmentarz żydowski w Łodzi

Zawód, zajęcie

drukarz, dziennikarz

Emanuel Hamburski (ur. 14 października 1871 w Łodzi, zm. 12 czerwca 1931 tamże) – łódzki drukarz, właściciel drukarni, redaktor gazety, kupiec, działacz społeczny.

Biogram[edytuj | edytuj kod]

Syn Mojżesza (Hersza Moska) (1840–1888), pośrednika handlowego i Perły z Prusinowskich (1839–1902), brat Mendla (1864-1941) i Szaji Lajba.

Działalność drukarska[edytuj | edytuj kod]

2 grudnia 1894 r. uzyskał koncesję na użytkowanie małej ręcznej prasy drukarskiej. Od 1895 r. czynna była Litografia i Drukarnia Emanuela Hamburskiego przy ul. Nowomiejskiej 3, w 1898 r. zakład był już czynny przy ul. Ogrodowej 3 i miał tendencje rozwojowe[1]. W tej drukarni miał w 1899 r. kilka maszyn: typograficzną małą ręczną – na podstawie zezwolenia z 20 kwietnia 1895, regałową dużą – od 10 lipca 1895, regałową małą – od 19 lipca 1895, typograficzną dużą – od 16 grudnia 1896, litograficzną – od 17 marca 1899 oraz 38 pudów czcionek[2]. Tłoczył druki akcydensowe dla potrzeb łódzkich przedsiębiorców, ale specjalizował się w produkcji zeszytów szkolnych, jego własnością była „pierwsza łódzka fabryka liniowania i produkcji kajetów” przy ul. Ogrodowej 3 i 5[3] (w 1904 r. wyprodukował ich 5 milionów sztuk). Od 1906 r. wspólnie z bratem Mendlem do upadłości firmy 3 lipca 1931 r. prowadził drukarnię początkowo przy ul. Ogrodowej, później przy ul. Piotrkowskiej 16. W latach 1905–1917 wydał 28 książek i broszur w językach jidysz, polskim i rosyjskim, m.in. Abrahama Tenenbluma Geszichte fun Łodz un łodzer Jidn (1909).

Pierwsza gazeta żydowska w Łodzi[edytuj | edytuj kod]

W 1908 r. wspólnie z Szają Ugerem (1873–1939) i Abramem Tenenbaumem założył pierwszy w Łodzi dziennik żydowski „Łodzier Togblat” („Dziennik Łódzki”)[4][5] w którym jako wydawca „zdradzał wiele inwencji i zmysłu dziennikarskiego”[6]. Był też redaktorem i autorem artykułów w tej gazecie.

Inne działania dochodowe[edytuj | edytuj kod]

Ponadto w latach 20. XX w. prowadził skład papieru i sprzedaż materiałów piśmiennych[7].

Wraz z żoną Chawą był właścicielem nieruchomości przy ul. Północnej 55/57.

Działalność społeczna[edytuj | edytuj kod]

Był aktywnym działaczem syjonistycznym.

Pełnił przeróżne funkcje w organizacjach zawodowych i społecznych:

  • Prezes Centralnego Stowarzyszenia Kupców i Przemysłowców Województwa Łódzkiego,
  • Członek zarządów:
    • Stowarzyszenia Właścicieli Drukarń i Litografii założonego w 1907 r. z siedzibą przy ul. Przejazd 8[8][9],
    • Rady Czwartego Łódzkiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu[10][11],,
  • Prezes Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa „Chesed-Szel-Emes” (Ostatnia Posługa),
  • Wiceprezes zarządu „Linas Hacedek” (z hebr. Uczciwy Nocleg),
  • członek zarządu (kasjer) Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Muzycznego i Literackiego „Hazomir” („Słowik”) z siedzibą przy ul. Spacerowej (obecnie al. T. Kościuszki) 21[12][13].

Pochowany na cmentarzu żydowskim „nowym” przy ul. Brackiej w Łodzi (str. L, kw. A, nr grobu 203).

Żonaty z Chaną Ruchlą z Benderów ur. 24 marca 1872 r. w Łodzi. Mieli dzieci: Ewa, Mendel i Feliks (Hersz Fiszel).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Leon S. Szychowski Zarys dziejów drukarstwa łódzkiego 1859-1918, Łódź 1993 s. 44
  2. ↑ Jacek Strzałkowski Drukarnie i księgarnie w Łodzi do 1944 r., Łódź 1999, s. 66
  3. ↑ Olejnik L., Z dziejów prasy żydowskiej w Łodzi… s. 146
  4. ↑ Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919. Wydany nakładem Magistratu m. Łodzi Łódź [1919] s. 252
  5. ↑ Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920. Opracowany i wydany przez Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi Łódź [1920] s. 495
  6. ↑ Andrzej Kempa, Marek Szukalak Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. Tom I, Łódź 2001, Oficyna Bibliofilów, s. 63, ISBN 83-87522-47-3,
  7. ↑ Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920. Opracowany i wydany przez Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi Łódź [1920] cz. II Spis firm s. 125
  8. ↑ Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919, Wydany nakładem Magistratu m. Łodzi Łódź [1919] s. 207
  9. ↑ Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920, Opracowany i wydany przez Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi Łódź [1920] s. 436
  10. ↑ Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919, Wydany nakładem Magistratu m. Łodzi Łódź [1919] s. 247
  11. ↑ Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920. Opracowany i wydany przez Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi Łódź [1920] s. 491
  12. ↑ Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919, Wydany nakładem Magistratu m. Łodzi Łódź [1919] s. 189
  13. ↑ Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920. Opracowany i wydany przez Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi, Łódź [1920] s. 421

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Andrzej Kempa, Marek Szukalak Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. Tom I, Łódź 2001, Oficyna Bibliofilów, s. 63, ISBN 83-87522-47-3,
  • Leszek Olejnik, Z dziejów prasy żydowskiej w Łodzi w latach 1904-1918, [w:] Dzieje Żydów w Łodzi 1820-1944. Wybrane problemy. Pod redakcją Wiesława Pusia i Stanisława Liszewskiego Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1991, ISBN 83-7016-571-0,
  • Wiesław Puś, Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793-1914, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2001, ISBN 83-7171-411-4, OCLC 830273491.
  • Stefan Pytlas, Łódzka burżuazja przemysłowa w latach 1864-1914, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1994, ISBN 83-7016-758-6, OCLC 830054300.
  • Wiesława Kaszubina, Bibliografia prasy łódzkiej 1863-1944, Warszawa 1967,
  • Jacek Strzałkowski Drukarnie i księgarnie w Łodzi do 1944 r., Łódź 1999, s. 66-67,
  • Leon S. Szychowski Zarys dziejów drukarstwa łódzkiego 1859-1918, s. 44, Łódź 1993.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Emanuel_Hamburski&oldid=73139910”