Emily Brontë

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) o 11:47, 20 mar 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Portret Emily Brontë autorstwa jej brata Branwella

Emily Jane Brontë (ur. 30 lipca 1818 w Thornton, West Yorkshire, zm. 19 grudnia 1848 w Haworth) – angielska pisarka i poetka. Autorka Wichrowych Wzgórz.

Życiorys

Dzieciństwo

Jej ojcem był Patrick Brunty (nazwisko zmieni na Brontë w dorosłym życiu), niezamożny pastor, wywodzący się z rodziny chłopskiej[1]. Emily wychowywała się na plebanii w Haworth wraz z bratem Patrickiem Branwellem i siostrami: Anne, Charlotte, Marią oraz Elizabeth. Była silnie związana z Anne, Charlotte i Patrickiem. Po śmierci matki, dziećmi opiekowała się ciotka, Elizabeth Branwell[2]. Bliska dzieciom (szczególnie Emily) była także służąca Tabitha Akroyd, nazywana „Tabby”. która pracowała w domu rodziny Brontë przez prawie 30 lat.Tabby została przez Emily sportretowana w Wichrowych Wzgórzach jako Ellen Dean[3].

Zgodnie z wolą ojca, dzieci miały uzyskać wykształcenie. Patrick uczył się w domu, natomiast siostry miały je zdobyć w pensji Cowan Bridge, przeznaczonej dla dzieci duchowieństwa. Warunki tam były jednak bardzo złe, na tyle, że dwie najstarsze siostry Brontë zmarły na gruźlicę – Maria 6 maja 1825, a Elżbieta 15 czerwca tegoż roku. Od tego momentu wszystkie dzieci (z wyjątkiem Charlotte, którą w 1831 wysłano na półtora roku do szkoły z internatem) pozostawały i uczyły się w domu[2]. Dużą rolę w tej domowej edukacji pełniła dobrze zaopatrzona biblioteka pastora Brontë oraz prenumerowane przez niego czasopisma, omawiające aktualne życie literackie i kulturalne[4].

Od wczesnych lat młodości pisała utwory poetyckie i opowiadania. Rodzeństwo Brontë tworzyło wspólnie opowieści pt. Glass Town (które następnie zmieniły się w kroniki fikcyjnego państwa Angria). Z czasem Emily i Anne zaczęły tworzyć własny literacki „serial” – opowieści o fikcyjnej wyspie Gondal. Rodzeństwo wykonywało ręcznie malutkie książeczki, w którym drobnym pismem uwieczniali swoją twórczość. Emily pisała o Gondal od 1831 roku aż do swojej śmierci[5]. Choć cykl Gondal zawierał fragmenty prozatorskie i wierszowane, tylko część z tych ostatnich zachowała się do dziś[6].

W wieku 14 lat Emily wysłana została do szkoły w Roe Head, jednak jej niezależny charakter trudno znosił szkolny rygor i oderwanie od ukochanej przyrody, szybko też zaczęła podupadać na zdrowiu. Pracująca w tej samej szkole jako nauczycielka, Charlotte zdecydowała o wysłaniu siostry do domu, gdzie Emily szybko wyzdrowiała[7]. Na jej miejsce pojechała Anne. Emily w tym czasie zajmowała się domem i uczyła się sama.

Młodość

W 1837 zaczęła pracować jako nauczycielka w szkole w Law Hill. Nie wiadomo, ile spędziła tam czasu – nie wspomina o tym w swojej twórczości i listach. Z korespondencji Charlotte wiemy, że warunki pracy były dla Emily bardzo ciężkie – pracowała od 6 rano do 23.00, z półgodzinną przerwą. Wiadomo też, że Emily bardzo nie lubiła pracy nauczycielskiej[8].

Bruksela

Aby zapewnić stabilność finansową rodzinie oraz uwolnić się od konieczności prac w roli guwernantek lub źle traktowanych nauczycielek, siostry Brontë postanowiły założyć pensję na plebanii. By zdobyć odpowiednie kwalifikacje (a w szczególności podnieść kwalifikacje językowe), 8 lutego 1842 Emily pojechała wraz z Charlotte do Brukseli, do szkoły językowej pani Héger. Wyjazd sfinansowała ciotka Branwel. Podróż (statkiem, pociągiem i dyliżansem) zajęła siostrom tydzień. Nauka w szkole obejmowała m.in. języki obce (francuski, niemiecki), muzykę i rysunek. Szkoła cieszyła się renomą i oferowała dobre warunki swoim uczennicom. Emily dokonała ogromnych postępów w nauce[9].

Po kilku miesiącach przełożona pensji, madame Héger, zaproponowała siostrom posady nauczycielek (Charlotte uczyła języka angielskiego, a Emily muzyki). Mogły dzięki temu kontynuować naukę, dostając za pracę mieszkanie i wyżywienie[10]. Wróciły do Haworth 8 listopada 1842 na pogrzeb ciotki. Śmierć panny Branwell spowodowała, że Emily musiała zrezygnować z powrotu do szkoły madame Héger i zająć się domem. Podjęła się tego z dużymi zdolnościami organizatorskimi i energią, jednocześnie dobrze inwestując pozostawiony przez ciotkę spadek. Tym samym część trosk materialnych rodziny Brontë została uśmierzona[11].

Dalsze lata

Wiersze gondalskie w rękopisie Emily Brontë

W 1845 roku Charlotte przypadkowo przeczytała ręcznie zapisany tomik wierszy napisanych przez Emily. Choć Emily twórczością literacką zajmowała się przez całe życie, nie pozwalała innym czytać swoich utworów. Charlotte była zachwycona i zdumiona wysoką wartością utworów siostry, dostrzegając w nich dziką, melancholijną i podniosłą melodię[12]. Swoje wiersze zaprezentowała Charlotte również Anna. Trzy siostry zdecydowały, że zbiorą swoje utwory i wydadzą je w jednym tomiku, pod trzema (męskimi) pseudonimami (Emily występowała jako Ellis Bell). Tomik Poems by Currer, Ellis and Acton Bell ukazał się w maju 1846 roku, nakładem wydawnictwa Aylott and Jones[13]. Choć wiersze zdobyły pewne pozytywne recenzje, to jednak nie zyskały popularności – sprzedały się tylko 2 egzemplarze tomu, siostry zdecydowały więc o wycofaniu nakładu[14].

Nie wiadomo, dokładnie kiedy Emily Brontë rozpoczęła pisanie powieści Wichrowe Wzgórza. Było to prawdopodobnie jesienią 1845 roku. Utwór wydany został w 1847 pod pseudonimem Ellis Bell. Ponieważ w tym samym czasie ogromną popularnością cieszyła się powieść Charlotte Jane Eyre, również opublikowana pod pseudonimem o nazwisku Bell, czytelnicy zainteresowali się również Wichrowymi Wzgórzami[15]. Powieść zyskała nieprzychylne recenzje, ganiono ją za to, że jest brutalna i ponura[16]. Nie miało to dobrego wpływu na Emily, która miała naturę samotniczą, była domatorką spragnioną spokoju ducha, a do pomysłu wydania swojej twórczości od początku odnosiła się niechętnie. Emily odsunęła się od Charlotte, którą mogła uważać za odpowiedzialną za całe zamieszanie i zbliżyła się do brata, Branwella. Pełnił on rolę rodzinnego wyrzutka, którego wieloletnia niemożność znalezienia zawodu czy utrzymania posady, uzależnienie od opium i alkoholu, kłopoty miłosne i załamania nerwowe były przyczyną cierpień całej rodziny[17].

Powieści sióstr Brontë sprzedawały się dobrze, budziły też zainteresowanie czytelników. Nikt jednak (nawet wydawca) nie znał tożsamości autorek. Spekulowano, że choć wydano je pod 3 różnymi nazwiskami, to autor jest w istocie jeden, a całe zamieszanie z autorstwem było w istocie wywołane przez wydawcę, aby podnieść zainteresowanie książkami. Aby ukrócić te spekulacje Charlotte zdecydowała, że należy się ujawnić. W lipcu 1848 roku wraz z Anną udała się do wydawcy, Georga Smitha i przedstawić mu przynajmniej dwie z trzech autorek piszących jako bracia Bell. Przy okazji ujawniła też tożsamość autorki Wichrowych Wzgórz. Ceniąca sobie samotność i spokój, Emily nie była zadowolona z pozbawienia anonimowości i miała o to duży żal do siostry[18].

We wrześniu 1848 roku zmarł Branwell, podczas pogrzebu Emily zaziębiła się. Odmawiała wszelkiego leczenia i przyjmowania jakichkolwiek leków. Z czasem, z prawdopodobnie łatwej do wyleczenia choroby, wywiązało się zapalenie płuc, pojawiły się też objawy gruźlicy. Emily nadal nie podejmowała leczenia – nie chciała położyć się do łóżka, skontaktować się z lekarzem, ani brać leków. Dopiero w dniu swojej śmierci zgodziła się położyć na sofie i pozwoliła na wezwanie lekarza. Na leczenie było już jednak za późno. Zmarła 19 grudnia 1848 roku, w wieku 30 lat[19].

Kontrowersje

W książce Charlotte Bronte i jej siostry śpiące Eryk Ostrowski sugeruje, że autorką wszystkich dzieł sióstr Bronte była najstarsza z nich: Charlotte Brontë. Autor sugeruje, że Charlotte przypisała autorstwo kilku swoich powieści młodszym siostrom, aby zabezpieczyć ich egzystencję na wypadek śmierci ojca, bazując jednak głównie na analizie samych tekstów literackich[20].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. XXXVII.
  2. ↑ a b Bałutowa 1990 ↓, s. XXXVIII
  3. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. XLI-XLII.
  4. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. XXXIX.
  5. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. XLVI-XLVII.
  6. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. XLIII.
  7. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. XLV.
  8. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. XLVIII-L.
  9. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. L-LIII.
  10. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. LIV.
  11. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. LV.
  12. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. LX.
  13. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. LXI.
  14. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. LXII.
  15. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. LXIII.
  16. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. LXIV.
  17. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. LXV.
  18. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. LXVII.
  19. ↑ Bałutowa 1990 ↓, s. LXVIII.
  20. ↑ za:E. Ostrowski: „Charlotte Bronte i jej siostry śpiące”. 2012 r.

Bibliografia

  • Anna Przedpełska-Trzeciakowska: Na plebanii w Haworth. Dzieje rodziny Bronte. Prószyński i S-ka, Sierpień 1998. ISBN 83-7180-233-1.
  • Eryk Ostrowski: Charlotte Bronte i jej siostry śpiące. MG, 2012. ISBN 978-83-7779-148-6.
  • Bronisława Bałutowa, Wstęp, [w:] Emily Brontë, Wichrowe Wzgórza, Biblioteka Narodowa. Seria 2, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, ISBN 83-04-03056-X.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Emily_Brontë&oldid=52918032”