Emu (gatunek)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Emu
Dromaius novaehollandiae[1]
(Latham, 1790)[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Nadrząd

ptaki paleognatyczne

Rząd

kazuarowe

Rodzina

kazuarowate

Podrodzina

emu

Rodzaj

Dromaius

Gatunek

emu

Synonimy
  • Casuarius N. Hollandiae Latham, 1790[2]
  • Dromoeus minor Spencer, 1906[3]
  • Dromaeus diemenensis Le Souef, 1907[4]
  • Dromiceius novaehollandiae woodwardi Mathews, 1912[5]
  • Dromiceius novaehollandiae rothschildi Mathews, 1912[5]
  • Dromaius baudinianus S.A. Parker, 1984[6]
Podgatunki
  • D. n. novaehollandiae (Latham, 1790)[2]
  • D. n. diemenensis Le Souef, 1907[4]
  • D. n. minor Spencer, 1906[3]
  • D. n. baudinianus S.A. Parker, 1984[6]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Emu[8], emu zwyczajne[9] (Dromaius novaehollandiae) – gatunek nielotnego ptaka z podrodziny emu (Dromaiinae) w rodzinie kazuarowatych (Casuariidae), będący jedynym żyjącym gatunkiem w obrębie rodzaju Dromaius. Jest największym ptakiem tubylczym w Australii i drugim pod tym względem na świecie. Większy jest jedynie inny bezgrzebieniowiec – struś.

Podgatunki emu, które wcześniej zamieszkiwały Tasmanię, Wyspę Kangura i wyspę King, wyginęły po kolonizacji Australii przez Europejczyków w 1788. Ich działania wpłynęły także na rozmieszczenie podgatunku kontynentalnego. Dawniej emu były pospolite na wybrzeżu wschodnim, dziś występują tam rzadko. Jednak rozwój rolnictwa i dostarczanie wody do centralnej części kontynentu pozwoliły ptakom na egzystencję na wysuszonych regionach. Emu są hodowane dla mięsa, oleju i skór.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Ma masywne ciało i długie nogi po trzy palce na każdej. Upierzenie tułowia u obu płci jest koloru brązowego. Głowa o czarnym odcieniu z niebieskoszarą, nagą skórą na bokach i na szyi.

Jest drugim po strusiu największym żyjącym ptakiem. Osiąga do 2 m wysokości (1 m w kłębie) i masę do 55 kg. Samica jest cięższa od samca o około 5 kg. Skrzydła zredukowane, ich długość to około 20 cm[10].

Zasięg występowania, środowisko[edytuj | edytuj kod]

Emu zamieszkuje znaczną część Australii. Żyje głównie na krzaczastych stepach (w Australii nazywanych scrubs); unika gęsto zaludnionych miejsc, zwartych lasów oraz obszarów suchych[11]. Ptak ten został introdukowany na Wyspę Kangura[12]. W latach 60. XX wieku introdukowano go także na Maria Island położoną u wschodnich wybrzeży Tasmanii, jednak do połowy lat 90. tamtejsza populacja została zlikwidowana dla bezpieczeństwa odwiedzających wyspę turystów[13].

Zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Żeruje w małych stadach. Jest wszystkożercą, jego główne pożywienie to owoce, nasiona oraz owady. W warunkach naturalnych nie jedzą suchych traw i dojrzałych liści, nawet gdy brak innego pożywienia. Połyka małe kamyczki (gastrolity) o masie do 46 gramów. W okresie dostępności pokarmu magazynuje zapasy tłuszczu, które zużywa w okresie niedostępności pożywienia; po spadku wagi z 45 do 20 kg ptak jest nadal sprawny. Poza okresem inkubacji emu stale wędrują[10].

Biega bardzo szybko, osiągając do 50 km/h. W razie zagrożenia broni się, uderzając napastnika nogami. Potrafi pływać[14].

Lęgi[edytuj | edytuj kod]

Jajo emu zwyczajnego

Emu zaczynają tworzyć pary w grudniu i styczniu. Wielkość terytorium to około 30 km². Jaja są składane od kwietnia do czerwca w liczbie 9 do 20. Początkowo są zielononiebieskie, lecz ciemnieją wraz z postępem inkubacji; w momencie wykluwania się piskląt są niemal czarne. Ich wymiary to około 130×90 mm. Składane są w odstępach 2–4 dni[14]. Inkubacja trwa 56 dni. Po wykluciu się młodych samiec staje się agresywny i przepędza samicę, a nawet ludzi, z okolic gniazda. Samica szuka kolejnych samców, z którymi może kopulować, a opiekę nad młodymi sprawuje samiec. W szacie puchowej młode pokryte są brązowo-białymi pasami, a na wierzchu głowy brązowo-białymi wzorami. Samiec nie narzuca młodym, gdzie mają iść, jedynie je pilnuje. Usamodzielniają się po 5–7 miesiącach od wyklucia. Po tym okresie samiec poszukuje samicy na kolejny lęg[10].

Pisklę emu zwyczajnego

Emu mogą się rozmnażać po 2–3 latach, w niewoli już po 20 miesiącach[14].

Podgatunki[edytuj | edytuj kod]

Wyróżniono kilka podgatunków D. novaehollandiae[15][8], lecz ich pozycja taksonomiczna jest sporna. Niektórzy autorzy podnoszą podgatunki emu małe i czarne do rangi gatunku[16][17][18], jednakże niektóre badania genetyczne wykazują, że nie różnią się one od emu w sposób wystarczający, by uzyskać status odrębnych taksonów[19][20].

  • emu zwyczajne, emu (D. n. novaehollandiae) (Latham, 1790) – kontynentalna Australia; introdukowany na Wyspę Kangura.
  • D. n. diemenensis Le Souef, 1907 – podgatunek wymarły, występował na Tasmanii. Ostatni osobnik na wolności odnotowany w 1845 roku[7].
  • emu czarne (D. n. minor) Spencer, 1906 (syn. D. (n.) ater Vieillot, 1817[8][12]) – podgatunek wymarły, zamieszkiwał wyspę King.
  • emu małe (D. n. baudinianus) S.A. Parker, 1984 – podgatunek wymarły, zamieszkiwał Wyspę Kangura.

Niektórzy autorzy wyróżniali też podgatunki woodwardi (północno-zachodnia Australia) i/lub rothschildi (południowo-zachodnia Australia), nie są one jednak obecnie uznawane[12].

Status, zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Przez IUCN emu klasyfikowane jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku[7]. Populacja szacowana jest na 630 000–725 000 dorosłych osobników, a jej trend uznawany jest za stabilny[21].

Hodowcy i farmerzy australijscy tępią emu, gdyż żerują one na polach uprawnych i wyrządzają tam szkody. Na południowym zachodzie postawiono ponad 1000 km ogrodzeń, by chronić uprawy przed emu wędrującymi z centrum kontynentu. Mimo tego działalność ludzka ma również pozytywny wpływ na populację tych ptaków, gdyż sztucznie utworzone pod wypas bydła i owiec obszary nawadniane umożliwiają emu gnieżdżenie się w miejscach, gdzie uprzednio nie mogły z powodu braku wody[10].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dromaius novaehollandiae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c J. Latham: Index ornithologicus, sive, Systema ornithologiae : complectens avium divisionem in classes, ordines, genera, species, ipsarumque varietates: adjectis synonymis, locis, descriptionibus, &c. Cz. 2. Londini: Sumptibus authoris, 1790, s. 665. (łac.).
  3. ↑ a b B. Spencer. The King Island emu. „The Victorian Naturalist”. 23 (7), s. 140, 1906. (ang.). 
  4. ↑ a b A.S. Le Souef. Remarks on the Tasmanian Emu (Dromœus diemenensis). „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 21, s. 13, 1907. (ang.). 
  5. ↑ a b G.M. Mathews. A Reference-List to the Birds of Australia. „Novitates zoologicae”. 18, s. 175, 1911–1912. (ang.). 
  6. ↑ a b S.A. Parker. The extinct Kangaroo Island emu, a hitherto - unrecognized species. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 104, s. 20, 1984. (ang.). 
  7. ↑ a b c BirdLife International, Dromaius novaehollandiae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-1 [dostęp 2020-07-04] (ang.).
  8. ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Dromaiinae Huxley, 1868 - emu (wersja: 2019-11-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-05].
  9. ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Dromaiinae Huxley, 1868 - emu (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2018-03-25].
  10. ↑ a b c d red. Christopher Perrins: Ptaki. Wszystkie rodziny świata. Warszawa: Buchmann, 2012, s. 41–42. ISBN 978-83-7670-263-6.
  11. ↑ S. J. J. F. Davies: Grzimek's Animal Life Encyclopedia. 8 Birds I Tinamous and Ratites to Hoatzins (2 ed.). Farmington Hills: MI: Gale Group, 2003, s. 83-87. ISBN 0-7876-5784-0.
  12. ↑ a b c Folch, A., D. A. Christie & E. F. J. Garcia: Emu (Dromaius novaehollandiae), version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-09-05]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  13. ↑ G. Burgess: Emus once roamed Tasmania, so what happened to them?. [w:] ABC News [on-line]. 2019-11-30. [dostęp 2021-09-05]. (ang.).
  14. ↑ a b c V.R. Patodkar, S.D. Rahane, M.A. Shelaj & D.R. Belhekar. Behavior of Emu bird (Dromaius novaehollandiae). „Veterinary World”. 2, s. 440, 2009. 
  15. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ratites: Ostriches to Tinamous. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-06-03]. (ang.).
  16. ↑ Edward C. Dickinson: The Howard and Moore complete checklist of the birds of the World, Revised and enlarged 3rd Edition. Londyn: Christopher Helm, 2003. ISBN 978-0-691-11701-0. (ang.).
  17. ↑ Les Christidis, Walter Boles: Systematics and Taxonomy of Australian Birds. Collingwood Victoria, Australia: CSIRO Publishing, 2008. ISBN 978-0-643-09602-8. (ang.).
  18. ↑ E. C. Dickinson (Editor), J. V. Remsen Jr.: The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Eastbourne: Aves Press, 2013. ISBN 978-0-9568611-0-8. (ang.).
  19. ↑ Errol Fuller: Extinct Birds. Revised Edition. Nowy Jork: Cornell University Press, 2001. ISBN 0-8014-3954-X. (ang.).
  20. ↑ Tim H. Heupink, Leon Huynen, David M. Lambert. Ancient DNA Suggests Dwarf and ‘Giant’ Emu Are Conspecific. „PloS ONE”. 6 (4), s. e18728, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0018728. (ang.). 
  21. ↑ Emu Dromaius novaehollandiae. BirdLife International, 2016. [dostęp 2013-08-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Emu_(gatunek)&oldid=73401977”