Encefalopatia wątrobowa
 Zdjęcie mikrograficzne ukazujące obraz marskości wątroby, jednej z najczęstszych przyczyn encefalopatii wątrobowej (barwienie trichromem). | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 |
K72 |
|---|---|
| MedlinePlus | |
| MeSH | |
Encefalopatia wątrobowa – zespół neurologiczny polegający na zaburzeniu funkcjonowania centralnego układu nerwowego na skutek działania toksyn pojawiających się w układzie w związku z uszkodzeniem wątroby przez niektóre leki, substancje toksyczne, ostre zakażenia podczas innych chorób wątroby, krwotoki do przewodu pokarmowego, wirusy (wirusowe zapalenie wątroby) lub alkohol.
Patogeneza[edytuj | edytuj kod]
Jedną z najczęstszych przyczyn encefalopatii wątrobowej jest zaburzenie funkcjonowania wątroby w przebiegu marskości. Na skutek zaburzonej detoksykacji w organizmie powstaje wiele substancji, mających szkodliwy wpływ na czynność układu nerwowego. Należą do nich m.in.:
- neurotoksyny:
- fałszywe neuroprzekaźniki:
Dochodzi również do zwiększenia gęstości receptorów dla kwasu γ-aminomasłowego i nadmiernej stymulacji układu GABA-ergicznego[2].
Postacie[edytuj | edytuj kod]
Encefalopatię wątrobową można podzielić na:
- Utajoną (60–70% chorych) – dyskretne objawy neuropsychiczne, zauważalne dopiero w specjalnych badaniach psychometrycznych (patrz niżej).
- Jawną:
- ostra encefalopatia wątrobowa: gwałtowne objawy, najczęściej związane z jakimś czynnikiem wyzwalającym:
- krwawienie z przewodu pokarmowego
- przedawkowanie diuretyków
- zakażenie
- przewlekła encefalopatia wątrobowa
- ostra encefalopatia wątrobowa: gwałtowne objawy, najczęściej związane z jakimś czynnikiem wyzwalającym:
Objawy[edytuj | edytuj kod]
- zaburzenia cyklu snu i czuwania
- zaburzenia uczenia się, zapamiętywania, koncentracji
- zaburzenia orientacji przestrzennej
- zaburzenia nastroju – apatia, nadpobudliwość
- asterixis (grubofaliste drżenie rąk)
- cuchnięcie wątrobowe
- zmiany w zapisie EEG – początkowo zwolnienie czynności podstawowej, następnie ogniskowe lub uogólnione fale wolne, fale trójfazowe, wyładowania napadowe iglic lub fal wolnych
- zwiększone stężenie amoniaku we krwi
- w ostatnim etapie śpiączka wątrobowa, głębokie zaburzenia metaboliczne (kwasica metaboliczna)
Stopnie kliniczne encefalopatii wątrobowej[edytuj | edytuj kod]
| Stopień | Świadomość | Intelekt | Zachowanie | Zaburzenia neurologiczne |
|---|---|---|---|---|
| 0 | bez zmian | prawidłowe | prawidłowa | bez zmian |
| 1 | zaburzenia rytmu snu i czuwania | zaburzenia koncentracji, trudności w wykonywaniu działań arytmetycznych, zapominanie | euforia, słowotok, drażliwość | ataksja, zaburzenia pisma |
| 2 | dezorientacja, przymglenie, letarg | zaburzenia pamięci, niezorientowanie co do czasu | zaburzenia osobowości, nieadekwatne zachowania | asterixis, dyzartria, osłabione odruchy ścięgniste |
| 3 | senność, splątanie, półstupor | otępienie | lęk, urojenia, gniew | wygórowane odruchy ścięgniste, odruchy patologiczne, oczopląs, objawy pozapiramidowe |
| 4 | śpiączka | brak | niemożliwe do oceny | sztywność odmóżdżeniowa, szerokie źrenice bez reakcji na światło |
Rozpoznanie klinicznie niejawnej encefalopatii wątrobowej (stopień 1–2) jest możliwe na podstawie stwierdzenia zaburzeń w badaniach psychometrycznych, do których należą m.in.:
Leczenie[edytuj | edytuj kod]
Ostra encefalopatia wątrobowa[edytuj | edytuj kod]
- dieta "0" przez 24–48 h, potem dieta ubogobiałkowa (zawartość białka w pokarmie nie może przekraczać 0,5 g/kg masy ciała). W bardzo ciężkich przypadkach niezbędne jest żywienie dojelitowe
- środki przeczyszczające – laktuloza, początkowo 45 ml doustnie powtarzane co godzinę aż do uzyskania wypróżnienia. Potem 15–45 ml w dawkach podzielonych (lub inna dawka, umożliwiająca uzyskanie wypróżnień na poziomie 2–3 luźnych stolców na dobę). W bardzo ciężkich przypadkach – mechaniczne oczyszczenie jelita.
- neomycyna – w dawce 3–6 g/dobę w dawkach podzielonych przez 1–2 tygodnie (wyjałowienie jelita), ryfaksymina[5]
- jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo spożycia przez chorego nadmiernych ilości benzodiazepin – flumazenil w dawce 1 mg dożylnie
- asparaginian ornityny – przy zwiększonym stężeniu amoniaku we krwi
Przewlekła encefalopatia wątrobowa[edytuj | edytuj kod]
- ograniczenie spożycia produktów zawierających białko
- laktuloza – 15–45 ml na dobę w dawkach podzielonych
- przy braku efektów leczenia przewlekłe stosowanie antybiotyków – neomycyna 1–2 g/dobę, metronidazol 250 mg dwa razy na dobę, ryfaksymina[6]
- asparaginian ornityny doustnie (do 6 g/dobę)
Najbardziej skuteczną metodą w leczeniu przewlekłej encefalopatii wątrobowej jest przeszczepienie wątroby.
Klasyfikacja ICD10[edytuj | edytuj kod]
| kod ICD10 | nazwa choroby |
|---|---|
| ICD-10: K72 | Niewydolność wątroby niesklasyfikowana gdzie indziej |
| ICD-10: K72.0 | Ostra i podostra niewydolność wątroby |
| ICD-10: K72.1 | Przewlekła niewydolność wątroby |
| ICD-10: K72.9 | Niewydolność wątroby nieokreślona |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c RF. Butterworth. Pathophysiology of hepatic encephalopathy: The concept of synergism.. „Hepatol Res”. 38 (s1The 6 Japan Society of Hepatology Single Topic Conference: Liver Failure: Recent Progress and Pathogenesis to Management. 28-29 September 2007, Iwate, Japan), s. S116-S121, Nov 2008. DOI: 10.1111/j.1872-034X.2008.00436.x. PMID: 19125942.
- ↑ a b A. Mas. Hepatic encephalopathy: from pathophysiology to treatment.. „Digestion”. 73 Suppl 1, s. 86-93, 2006. DOI: 10.1159/000089783. PMID: 16498256.
- ↑ a b RF. Butterworth. Role of circulating neurotoxins in the pathogenesis of hepatic encephalopathy: potential for improvement following their removal by liver assist devices.. „Liver Int”. 23 Suppl 3, s. 5-9, 2003. PMID: 12950954.
- ↑ a b FM. Felaco, P. Pagliano. [Hepatic encephalopathy. Pathogenesis and therapy]. „Infez Med”. 5 (1), s. 14-9, Mar 1997. PMID: 12847306.
- ↑ Mas A., Rodés J., Sunyer L., Rodrigo L., Planas R., Vargas V., Castells L., Rodríguez-Martínez D., Fernández-Rodríguez C., Coll I., Pardo A. Comparison of rifaximin and lactitol in the treatment of acute hepatic encephalopathy: results of a randomized, double-blind, double-dummy, controlled clinical trial.. „Journal of hepatology”. 1 (38), s. 51–8, styczeń 2003. PMID: 12480560.
- ↑ MR. Al Sibae, BM. McGuire. Current trends in the treatment of hepatic encephalopathy.. „Ther Clin Risk Manag”. 5 (3), s. 617-26, Jun 2009. PMID: 19707277.
