Jelitodyszne

Jelitodyszne

Enteropneusta
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	półstrunowce
Gromada	jelitodyszne

Jelitodyszne, jelitodyszce (Enteropneusta), żołędziogłowe, żołędziogłowce (Helminthomorpha) – współcześnie żyjąca gromada około 80 gatunków zwierząt zaliczanych do półstrunowców (Hemichordata). Są organizmami morskimi żyjącymi w rytych przez siebie kanałach dennych. Osiągają wielkość od 9 cm do 2,5 m, jednak ich średnia wielkość to ok. 20 cm.

Ich wydłużone, cylindryczne ciało dzieli się na trzy części: ryjek (prosoma), kołnierz (mezosoma) i tułów (metasoma). Jest pokryte worem skórno-mięśniowym i jednowarstwowym nabłonkiem orzęsionym. W obrębie kołnierza znajduje się gębostruna, podobna do struny grzbietowej strunowców, jednak nie homologiczna.

Jelitodyszne są filtratorami. Odżywiają się planktonem, który odcedzają z pobieranej do otworu gębowego wody na endostylu (lepkiej rynience wewnątrz jamy gębowej). Układ pokarmowy jest zredukowany do prostej rury.

Wymiana gazowa zachodzi poprzez powierzchnię ciała, a także dzięki szparom skrzelowym znajdującym się w obrębie gardzieli.

Układ krwionośny jest otwarty.

Rozmnażają się na dwa sposoby:

• bezpłciowo – podział na pół, z jednej z nich rozwinie się nowy organizm przez regenerację,
• płciowo – zygota przekształca się w wolno pływającą larwę typu dipleuruli (tornaria), podobną do bipinnarii – larwy szkarłupni.

Podobieństwa do strunowców:

• sposób ułożenia narządów wewnętrznych,
• obecność cewy nerwowej,
• szpary skrzelowe,
• dwuboczna symetria ciała.

W obrębie jelitodysznych wyróżnia się cztery rodziny:

• Harrimaniidae Spengel, 1901
• Ptychoderidae Spengel, 1893
• Spengelidae Willey, 1899
• Torquaratoridae Holland, Clague, Gordon, Gebruk, Pawson, Vecchione, 2005

Bibliografia

• Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.brak strony w książce
• Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.brak strony w książce
• Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.brak strony w książce