Dzwonkówka tarczowata
_P._Kumm_362786.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka tarczowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma clypeatum (L.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zwickau): 98 (1871) | |
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Dzwonkówka tarczowata (Entoloma clypeatum (L.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Agaricus clypeatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Entoloma[1]. Synonimów naukowych ma ponad 20. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus clypeatus L. 1753
- Agaricus clypeatus L. 1753 var. clypeatus
- Agaricus fertilis Berk. 1860
- Agaricus fertilis Pers. 1801
- Entoloma clypeatum (L.) P. Kumm. 1871
- Entoloma clypeatum (L.) P. Kumm. 1871 var. clypeatum
- Entoloma fertile Sacc. 1887
- Gymnopus fertilis (Pers.) Gray 1821
- Hyporrhodius clypeatus (L.) J. Schröt. 1889
- Rhodophyllus clypeatus (L.) Quél. 1886
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako wieruszka tarczowata[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 6–12 cm, kształt początkowo półkolisty, później rozpostarty, ze stożkowatym garbkiem. Brzeg początkowo podwinięty, później powyginany[4]. Jest higrofaniczny. Ma barwę od białawej (w stanie suchym) do ciemnobrunatnej w stanie wilgotnym[5]. W suchym stanie ma powierzchnię jedwabisto błyszcząca, w czasie suszy łuskowato pęka[6].
Szerokie, przyrośnięte zatokowato do trzonu[6]. U młodych okazów są białe, potem różowe, u starszych owocników brązowoczerwone. Często mają nierówne, faliste ostrza, a przy trzonie są zaokrąglone[5]. Są średnio gęste, mają szerokość do 15 mm, liczba blaszek (L) wynosi 40-80, liczba międzyblaszek 1-7[7].
Wysokość 8-13 cm, grubość do 1 cm, maczugowaty. Powierzchnia biaława, prążkowana, pokryta długimi szarobrązowymi włókienkami[4].
Biały, niezmieniający barwy po uszkodzeniu. Smak łagodny, zapach zjełczały[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników różowy. Zarodniki wielokątne, szeroko elipsoidalne, o rozmiarach (8,5–) 9,0–1 1,5 × (7.5–) 8,0–9,0 (–10,0) μm. Podstawki o rozmiarach (25–) 30–55 × 10–20 μm, 4–zarodnikowe, ze sprzążkami. Cystyd brak. Strzępki w skórce są cylindryczne, mają grubość 2–7 μm, sprzążki mają grubość do 12 μm. Sprzążki występują licznie we wszystkich strzępkach. Strzępki skórki są wewnątrzkomórkowo brązowo pigmentowane[7].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Dzwonkówka tarczowata występuje w Ameryce Północnej, Europie oraz w Japonii[8]. W Polsce jest pospolita[3]. W piśmiennictwie naukowym podano wiele jej stanowisk[3]. Nowe stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[9]
Owocniki wytwarza wiosną (od maja do czerwca) oraz późną jesienią (od września do października). Rośnie na ziemi pod drzewami z rodziny różowatych (głóg, jabłoń, śliwa, grusza). Można ją spotkać w ogrodach, parkach[3], także na pastwiskach, łąkach, przy drogach. Czasami występuje gromadnie[5].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[3]. Jest grzybem jadalnym, jednak nie zaleca się jego zbierania, gdyż łatwo może być pomylony z podobnymi, ale trującymi gatunkami dzwonkówek[5].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Jest wiele podobnych gatunków dzwonkówek. Pewne rozpoznanie często możliwe jest tylko poprzez analizę ich zarodników pod mikroskopem[10]. Podobne są m.in.:
- dzwonkówka wiosenna (Entoloma vernum), mniejsza, nie pachnąca mąką i z małą brodawką na kapeluszu[6].
- dzwonkówka kosmatotrzonowa (Entoloma hirtipes). Jest również higrofaniczna, ale ma delikatniejszy, cieńszy kapelusz i trzon, rośnie w lasach mieszanych i liściastych[5].
- dzwonkówka szara (Entoloma rhodopolium).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ a b c d e Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ a b c d e f Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Ewald Gerhardt: Przewodnik GRZYBY. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2001, s. 202. ISBN 978-83-7404-724-1.
- ↑ a b Mycobank. Entoloma clypeatum. [dostęp 2015-12-29].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Aktualne stanowiska dzwonkówki tarczowatej w Polsce. [dostęp 2013-10-20].
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.