Evelyn Waugh

Evelyn Waugh

Evelyn Waugh
Imię i nazwisko	Arthur Evelyn St. John Waugh
Data i miejsce urodzenia	28 października 1903 Londyn
Data i miejsce śmierci	10 kwietnia 1966 Somerset
Narodowość	angielska
Język	angielski
Dziedzina sztuki	powieść, opowiadanie, biografie
Ważne dzieła
Garść prochu

Arthur Evelyn St. John Waugh (ur. 28 października 1903 w Londynie, zm. 10 kwietnia 1966 w Somerset) – angielski pisarz, najbardziej znany dzięki takim satyrycznym i w mroczny sposób humorystycznym powieściom, jak Decline and Fall (Zmierzch i upadek), Vile Bodies, Scoop (o reporterze w Afryce), A Handful of Dust (Garść prochu) i The Loved One (Nieodżałowana), jak również poważniejszym utworom, takim jak Brideshead Revisited (Powrót do Brideshead - serial telewizyjny z 1981 roku z Jeremym Ironsem i film fabularny z 2008 roku) i trylogia Sword of Honour, które zabarwia jego konserwatywne i katolickie spojrzenie na świat.

Wiele z powieści Waugh opisuje brytyjską arystokrację i wyższe sfery, które ostro ośmiesza, ale które także silnie go przyciągały. Ponadto napisał opowiadania, trzy biografie, jedna z nich o jezuicie okresu prześladowań katolików, Edmundzie Campionie, i pierwszy tom niedokończonej autobiografii. Opublikowano także jego relacje z podróży oraz obszerne dzienniki i korespondencję.

Życiorys

Wczesne lata

Urodzony w Londynie, Evelyn Waugh był drugim dzieckiem znanego wydawcy Arthura Waugha. Został wychowany w rodzinie należącej do klasy średniej, chociaż przynależność do niej go zawstydzała. Uczęszczał do Heath Mount School. Jedynym jego rodzeństwem był jego brat Alec, który także stał się pisarzem. Zarówno jego brat, jak i ojciec chodzili do Sherborne, innej angielskiej szkoły publicznej, jednak jego brat został wyrzucony podczas ostatniego roku nauki w związku z publikacją kontrowersyjnej powieści The Loom of Youth, która dotyka problemu stosunków homoseksualnych pomiędzy uczniami szkół publicznych i stanowiła poważną plamę na reputacji Sherborne. W związku z tym w późniejszym czasie szkoła odmówiła przyjęcia Evelyna i został on umieszczony w Lancing College, szkoły mniej ekskluzywnej o mocno anglikańskiem charakterze. Ta degradacja dokuczała Waughowi do końca jego życia, ale jednocześnie dzięki tej szkole zainteresował się on głębiej sprawami wiary, pomimo że w Lancing stał się on agnostykiem.

Po Lancing Waugh zaczął studiować historię na Hertford College w Oksfordzie. Tam zaniedbał pracę akademicką i stał się bardziej znany ze swoich obrazów niż dzieł literackich. Prowadził także bogate życie towarzyskie i zawarł przyjaźnie z członkami brytyjskiej arystokracji i klasy średniej. Doświadczenia z tego kresu miały oddźwięk w jego późniejszej twórczości. Zapytany, czy uprawiał jakiś sport w college'u, odpowiedział: Piłem dla Hertford. Mówiło się o jego związkach homoseksualnych w trakcie pobytu w Oksfordzie. Sam Waugh w swoim pamiętniku odniósł się do swojej pierwszej homoseksualnej miłości. Podejrzenia nigdy nie zostały jednak rozwiane.

Jego wyniki w nauce pozwalały mu tylko na uzyskanie dyplomu trzeciej klasy. Zrezygnował z możliwości poprawienia ocen i opuścił Oksford w 1924 r. bez odebrania dyplomu. W 1925 r. rozpoczął pracę nauczyciela w prywatnej szkole w Walii. W swojej autobiografii Waugh twierdzi, że usiłował w tym okresie popełnić samobójstwo skacząc z klifu; w rezultacie został tylko poparzony przez meduzę. Niedługo po tym został zwolniony z pracy, za próbę uwiedzenia przełożonej szkoły. Swojemu ojcu powiedział, że został zwolniony z powodu pijaństwa.

Pierwsze książki

Jeszcze jako nauczyciel Waugh napisał esej o bractwie o nazwie "Prerafaelici", który pojawił się jako prywatny druk w 1926 roku i dzięki niemu został zauważony przez wydawnictwo Duckworth. Wydawnictwo zasugerowało mu napisanie książki o Dante Gabrielu Rossettim, który był jednym z założycieli tego nurtu artystycznego. Po zrezygnowaniu z pracy nauczycielskiej (IV 1927) zastanawiał się poważnie nad wyborem zawodu stolarza. W grudniu 1927 zaręczył się z Evelyn Gardner, najmłodszą córką nieżyjącego lorda Burghclere'a. Z powodów ekonomicznych zaręczyny te spotkały się ze stanowczym sprzeciwem matki narzeczonej, ponieważ Evelyn Waugh nie miał ani majątku, ani posady. W 1928 roku ukazała się jego książka o Rossettim, która otrzymała dobre recenzje, jednak nie rozwiązała ona jego problemów finansowych. Znajdując się w trudnej sytuacji Waugh napisał satyryczną powieść "Decline and Fall" (Zmierzch i upadek) opartą na jego doświadczeniach jako ucznia Lancing College, studenta Oksfordu i nauczyciela. Ponieważ wydawnictwo Duckworth chciało przerobić tekst, powieść ostatecznie została wydana przez wydawnictwo Chapman and Hall należące do jego ojca Arthura Waugha. Powieść odniosła natychmiastowy sukces i otrzymała wiele pozytywnych recenzji. Do krytyków, którzy wyrazili się pozytywnie o książce należał m. in. Arnold Bennett, wówczas bardzo wpływowy krytyk i pisarz. Z sukcesem powieści również zakończyły się problemy finansowe Waugha. W czerwcu 1928 r. poślubił Evelyn Gardner. Ponieważ on i jego żona nosili to samo imię, przyjaciele nazywali ich "He-Evelyn" i "She-Evelyn". Ich małżeństwo było krótkie i nieszczęśliwe. Podczas gdy Waugh pracował nad książką "Vile Bodies" jego żona nawiązała romans z innymi mężczyznami. W 1930 małżeństwo rozpadło się. W tym samym roku Waugh przeszedł na katolicyzm, mimo że wiedział, że nie może ożenić się po raz drugi. W 1933 złożył podanie o unieważnienie małżeństwa, które w 1936 zostało pozytywnie rozpatrzone przez kościół. Jego małżeństwo zostało uznane od momentu zawarcia za nieważne i niebyłe. Decyzja ta umożliwiła mu zawarcie małżeństwa z Laurą Herbert (1937). To małżeństwo przetrwało aż do jego śmierci; z tego związku przyszło na świat siedmioro dzieci, z czego sześć osiągnęło wiek dorosły.

Tłumaczenia na język polski

• Evelyn Waugh, przeł. Irena Doleżał-Nowicka: Powrót do Brideshead. Warszawa: Prószyński Media, 2009, s. 320. ISBN 978-83-7648-077-0.