Faustyn Ciecierski
| ||
| Data urodzenia | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1832 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Inkardynacja | ||
| Prezbiterat | ||
Faustyn Ciecierski herbu Ślepowron (ur. w 1761[1] na Warmii, zm. w 1832 w Poporciach koło miasteczka Żośle[2]) – polski ksiądz katolicki, dominikanin, pamiętnikarz, zesłany na katorgę na Syberię.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się jako syn Jana. Jak sam zaświadcza w dokumencie o ukończeniu nowicjatu, urodził się w 1761 r. i został ochrzczony 5 września[1]. Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym. W roku 1777 wstąpił do zakonu dominikanów[3], święcenia kapłańskie otrzymał w 1784[1]. Doktorat z filozofii i teologii obronił na Uniwersytecie Wileńskim[4]. Był członkiem spisku, przygotowującego w 1794 roku wybuch Insurekcji kościuszkowskiej na Litwie[5]. W 1797 został przeorem konwentu wileńskiego. Jednocześnie działał w tzw. asocjacji wileńskiej (odłam Centralizacji Lwowskiej). Z tego powodu zatrzymany przez Rosjan w 1797 r. pod zarzutem wspierania polskiej emigracji w Europie Zachodniej oraz działalności patriotycznej na Litwie[4]. Za te czyny został skazany przez sąd rosyjski na chłostę, piętnowanie, wyrwanie nozdrzy, utratę szlachectwa i majątku oraz dożywotnią katorgę w kopalniach nerczyńskich[4]. Wyrok potwierdził rosyjski senat, ale później chłostę i wyrwanie nozdrzy uchylił car Paweł I[4]. W 1799 r. dotarł do Nerczyńska, gdzie jednak nie skierowano go do pracy fizycznej pod ziemią, a z inicjatywy lokalnych władz kopalni zatrudniono jako tłumacza z języka niemieckiego przy kierownictwie kopalni[4] (uczył tam też niemieckiego syna jednego z urzędników[2]). W roku 1801 został ułaskawiony[4] i wrócił do ojczyzny[2]. W 1804 roku został przeorem w klasztorze dominikanów w Zabiałach[4][6]. Po około 1809-1810 roku był przeorem w klasztorze w Różanymstoku. W latach 1818-24 prowincjałem litewskim, a następnie wizytatorem dominikańskich szkół klasztornych.
Zesłanie i twórczość[edytuj | edytuj kod]
W trakcie pobytu na Syberii ksiądz Ciecierski gromadził informacje i obserwacje etnograficzne[7] na temat m.in. Oroczonów (jako pierwszy Polak), a także dotyczące historii rejonu nerczyńskiego i ziem przyległych[4].
Pracę Ciecierskiego, pod tytułem "Pamiętnik księdza Ciecierskiego, przeora Dominikanów Wileńskich, zawierający jego i jego towarzyszy przygody doznane na Sybirze w latach 1797 - 1801" opublikowano dopiero po jego śmierci, we Lwowie w 1865 r.[4]. Nową edycję wspomnień Ciecierskiego (bazującą na innej, pełniejszej, kopii rękopisu, znalezionej w archiwach Wilna[2]) wydano w 1998 r. pod tytułem "Znaczniejszych przypadków pewnego z Syberii powrotnego Polaka w 1801 roku". Wydawcą tej wersji było Stowarzyszenie "Wspólnota Polska"; Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, a opracowali Antoni Kuczyński i Zbigniew Wójcik[8].
Ważniejsze dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Pamiętnik, wyd. A. Bielowski pt. "Pamiętnik księdza Ciecierskiego, przeora dominikanów wileńskich, zawierający jego i towarzyszów jego przygody doznane na Sybirze w latach 1797-1801", Lwów 1865, (dodatek do Tygodnika Naukowego), rękopis: Ossolineum, sygn. 2030/I
- ("Dziennik wizytatora"), Archieograficzeskij sbornik, t. 14, Wilno 1904, (bez nazwiska autora)
- Kronika domowa ks. dominikanów prowincji litewskiej (Ciecierski kontynuował tę kronikę), rękopis znajdował się w Bibliotece Uniwersytetu Wileńskiego
- kilka prac z zakresu filozofii oraz poświęconych dziejom Litwy.
Listy prywatne[edytuj | edytuj kod]
- Korespondencja z J. Zawadzkim z roku 1809, wyd. T. Turkowski: Materiały do dziejów literatury i oświaty na Litwie i Rusi, t. 1, Wilno 1935, s. 166-167.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Anton Franciszek Bryl. O dacie urodzenia Faustyna Ciecierskiego // Przegląd Tomistyczny, t. XXV (2019), s. 493–494.
- ↑ a b c d Alwida Antonina Bajor: Słynny przeor dominikanów wileńskich. NaszaGazeta, nr 15
- ↑ T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 360
- ↑ a b c d e f g h i Kajdański E.: Długi cień wielkiego muru. Jak Polacy odkrywali Chiny. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005
- ↑ Bartłomiej Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994, s. 116.
- ↑ K. Shastouski, Wołyńce | Kościół Św. Jerzego i klasztor Dominikanów - Komentarze [online], radzima.org [dostęp 2018-06-26].
- ↑ Antoni Kuczyński, 1971: "Wkład polskich podróżników do historii etnografii. Pamiętnik Faustyna Ciecierskiego jako źródło etnograficzne XVIII wieku". Etnografia Polska, 15(2): 201-224.
- ↑ Katalog Biblioteki Narodowej
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Edward Kajdański, Długi cień wielkiego muru. Jak Polacy odkrywali Chiny, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005, ISBN 83-88164-88-0, OCLC 69311634.
- T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 360-361.
Literatura uzupełniająca[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Iwaszkiewicz: Ciecierski Faustyn. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 4: Chwalczewski Jerzy – Dąbrowski Ignacy. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1938, s. 36–37. Reprint wydany przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 1989, ISBN 83-04-03291-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pamiętnik Ciecierskiego, przeora dominikanów wileńskich (1865) w bibliotece Polona