Feliks Parnell
 |
Ten artykuł od 2023-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
 Feliks Parnell (1928) | |
| Imię i nazwisko |
Feliks Jan Grzybek |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
13 grudnia 1898 |
| Data i miejsce śmierci |
4 kwietnia 1980 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
| |
Feliks Parnell, właśc. Feliks Jan Grzybek (ur. 13 grudnia 1898 w Warszawie, zm. 4 kwietnia 1980 w Łodzi)[1][2] – polski tancerz i choreograf.
.png)
Kariera[edytuj | edytuj kod]
Młodość[edytuj | edytuj kod]
Był synem ogrodnika i kwiaciarki. Od 1910 uczęszczał do szkoły baletowej w Warszawie[potrzebny przypis]. Od początku wykazywał talent i był angażowany do wstawek baletowych i ról epizodycznych. W 1915 ukończył edukację i wyjechał do Odessy, gdzie dwa lata później był już samodzielnym choreografem[potrzebny przypis]. Często wyjeżdżał na tournée po innych miastach Rosji, podczas kilku z nich zetknął się z Michaiłem Mordkinem i Michaiłem Fokinem, co przyniosło znajomość i współpracę, która miała wpływ na jego karierę. W 1921 powrócił do Warszawy i rozpoczął karierę, która trwała do 1962[potrzebny przypis]. Do 1939 występował w większości warszawskich teatrów, scen baletowych i kabaretowych[potrzebny przypis]. W latach 1927–1930 był choreografem i solistą Teatru Wielkiego, równocześnie występował w Teatrze Polskim i Teatrze im. Bogusławskiego[potrzebny przypis].
Balet Parnella[edytuj | edytuj kod]
W 1934 Feliks Parnell zorganizował własny zespół taneczny, który składał się z dziesięciu tancerzy. Formacja ta była znana jako Balet Parnella, a poza granicami kraju pod nazwą Ballet Polonais de Parnell. Trasy tournée obejmowały wszystkie kraje Europy, a występy odbywały się w wielu miastach. O kunszcie tańca świadczy złoty medal zdobyty przez balet Parnella w Niemczech podczas olimpiady tanecznej w 1936[potrzebny przypis].
Lata II wojny światowej[edytuj | edytuj kod]
W sierpniu 1939 Feliks Parnell zainicjował powstanie nowej sceny, którą był teatr Tip-Top. Mimo wybuchu wojny i zakazu występów wydanego przez państwo podziemne teatr funkcjonował jako jawna placówka kulturalna zmieniając nazwę na Nowości. Tam i w teatrzyku Miniatury Parnell uczył tańca i pracował nad układami baletowymi. Nie kolaborował z okupantem, był oddany baletowi i chciał tworzyć sztukę[potrzebny przypis].
Po 1945[edytuj | edytuj kod]
Od 1945 do 1946 razem z odtworzonym zespołem baletowym występował w Polsce na deskach wielu scen. W 1947 otrzymał angaż choreografa w Ludowym Teatrze Muzycznym w Warszawie. W tym roku, na deskach teatru „Roma” w Warszawie, zaprezentował szokujący tematem, formą i czasem występu balet inspirowany tematyką obozów koncentracyjnych. Wywołało to uszczypliwe uwagi felietonisty „Rzeczpospolitej”, który przypomniał, że w tym samym czasie odbywa się „proces oświęcimski” w Krakowie, załogi tego obozu[3].
Dwa lata później został kierownikiem artystycznym Opery Wrocławskiej. W późniejszych sezonach pracował w Poznaniu i Szczecinie. Ostatecznie osiadł w Łodzi, gdzie pracował jako choreograf w tamtejszej operze (Teatr Wielki) i operetce (Teatr Muzyczny w Łodzi). Tym niemniej gościnnie występował w warszawskim Teatrze Wielkim, gdzie występem w Tańcach Połowieckich (1962) zakończył karierę taneczną. Mimo że dwa lata później przeszedł na emeryturę to nadal był twórcą układów choreograficznych do filmów i przedstawień[2].
Wystąpił w filmach Młodość Chopina (1951) oraz Spotkanie na Atlantyku (1980)[2].
Zmarł 4 kwietnia 1980 roku w Łodzi i został pochowany na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej w Łodzi[1][2].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Trzykrotnie żonaty, pierwszą żoną była Rosjanka Wiera Pawliszczewa, drugą Zizi Halama, a trzecią Maria Łapińska. Ojciec realizatorki telewizyjnej Marii Parnell (ur. 1948) i operatora Feliksa Parnella (ur. 1953)[4].
Wyróżnienia i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Złoty Krzyż Zasługi (7 sierpnia 1939)[5]
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1964)[potrzebny przypis]
- Nagroda m. Łodzi za działalność artystyczną w dziedzinie baletu (1979)[potrzebny przypis]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Feliks Parnell jest patronem Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej w Łodzi[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Feliks Parnell, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09].
- ↑ a b c d Tomasz Mościcki, Feliks Parnell - Życie i twórczość [online], Culture.pl, 2010 [dostęp 2023-07-11] (pol.).
- ↑ Megan, „Terpsychra w koncentraku”, „Rzeczpospolita”, 16 XII 1947, nr 343, s. 7.
- ↑ Feliks Parnell [online], FilmPolski [dostęp 2021-12-15] (pol.).
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 185, poz. 458 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
- ↑ Strona Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej w Łodzi. osblodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-21)]..
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Megan: Terpsychora w koncentraku; „Rzeczpospolita”, 16 XII 1947, nr 343, s. 7.
- Tomasz Mościcki, Feliks Parnell, culture.pl
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Feliks Parnell, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09].
- Feliks Parnell w bazie filmpolski.pl
- Feliks Parnell na zdjęciach w bibliotece Polona