Ferdinand Schichau
 Ferdinand Gottlob Schichau 1814-1896 | |
| Pełne imię i nazwisko |
Ferdinand Gottlob Schichau |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
_-_Schichau-Denkmal.jpg)
Ferdinand Gottlob Schichau (ur. 30 stycznia 1814 w Elblągu, zm. 23 stycznia 1896 tamże) – przedsiębiorca niemiecki, konstruktor maszyn parowych i okrętów.
Był synem Holendra osiadłego w Elblągu, Karola Jakoba Schichaua, mistrza wytopu miedzi[1]. Studiował w Królewskim Instytucie Przemysłowym (politechnice) w Berlinie, odbył praktyki w Anglii. W 1837 dzięki pożyczce od ojca otworzył w Elblągu warsztat budowy maszyn (przy nieistniejącej obecnie ulicy Wały Staromiejskie), gdzie zajmował się budową i naprawą przede wszystkim maszyn parowych dla przemysłu, także pras hydraulicznych i sprzętu rolniczego. Zainteresowany przemysłem okrętowym, rozwinął wkrótce swoje przedsiębiorstwo w tym kierunku. Pierwszym zamówieniem było wykonanie w 1841 wyposażenia pierwszej pogłębiarki mechanicznej wykonanej w Niemczech (bez napędu), używanej przez następne 45 lat na rzece Elbląg i Zalewie Wiślanym. W 1847 w jego firmie powstała maszyna parowa do napędu pierwszego parowca zbudowanego całkowicie w Prusach „James Watt” (kadłuby tych jednostek powstawały jeszcze w stoczni Mitzlaffa). W 1852 dostarczył wyposażenie dla korwety pruskiej marynarki wojennej „Danzig” budowanej w Gdańsku.
W 1854 Schichau zbudował własną stocznię w Elblągu; w zakładzie tym powstał m.in. pierwszy niemiecki parowiec o konstrukcji żelaznej i napędzie śrubowym („Borussia”, 1855). Większość produkcji początkowo stanowiły jednak maszyny: w latach 1855–1875 zbudowano 100 okrętowych maszyn parowych i 300 innych. Od 1859 roku zakłady Schichaua produkowały też na dużą skalę parowozy. W 1872 roku Schichau powiększył przedsiębiorstwo, wykupując stocznię Mitzlaffa w Elblągu. Schichau produkował głównie niewielkie statki pasażerskie i handlowe, pogłębiarki i holowniki na potrzeby armatorów z Prus Wschodnich i na eksport (w 1876 zwodowano setny statek). Dalszy rozwój firmy zapewniły liczne zamówienia wojskowe, począwszy od 1877 roku, szczególnie stocznia Schichaua wyspecjalizowała się w budowie torpedowców i niszczycieli. Oprócz stoczni elbląskiej, od 1889 Schichau zorganizował zakład remontowy okrętów w Piławie, a w 1892 uruchomił nowo zbudowaną stocznię w Gdańsku, umożliwiającą budowę większych statków.
Miał syna Ericha, który został rolnikiem, córkę Selmę, która zmarła w 1877 roku oraz córkę Elizabeth, która w 1876 roku wyszła za mąż za Carla Ziese.
Zmarł 23 stycznia 1896 roku. Na uroczystości pogrzebowe Cesarz Wilhelm II wysłał swojego adiutanta, Augusta von Mackensena[2]. Po jego śmierci przedsiębiorstwo prowadził zięć, Carl Heinz Ziese (1848–1917).
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Schichau zapewniał dobre warunki robotnikom, szczególnie pod względem opieki zdrowotnej (dokładał do zakładowej kasy chorych), rozwijał też szkolnictwo zawodowe. Prowadził działalność filantropijną – wniósł spory wkład finansowy w rozbudowę infrastruktury miejskiej Elbląga, szkół, sierocińców, założył też kasę ubogich[3]. Był osobą bardzo cenioną w Elblągu, w 1887 roku został honorowym obywatelem Elbląga, w 1900 roku mieszkańcy postawili mu pomnik. Do 1945 roku jego imię nosiła ulica w Elblągu, obecna ul. Stoczniowa. Został odznaczony Medalem Grashofa, najwyższą przyznawaną nagrodą Verein Deutscher Ingenieure.
W okresie po II wojnie światowej został w Polsce postacią zapomnianą, jako niemiecki przemysłowiec. Jego mauzoleum zostało splądrowane przez Armię Czerwoną, a w czasach PRL wysadzone przy powstawaniu Parku Traugutta (pomimo propozycji pozostawienia go jako elementu parkowego). Jego figura zniknęła z pomnika i jej dalsze losy nie są znane (poza postacią robotnika, odnalezionej na złomowisku w Hamburgu w 1954 roku)[4].
Dopiero po 1989 roku zaczęto przypominać jego wkład dla rozwoju Elbląga i sylwetkę. Od 2000 roku Fundacja Elbląg organizuje konkurs na Filantropa Roku, w którym nagrodą jest statuetka nazwana imieniem Ferdynanda[3]. Po Elblągu jeździ także tramwaj nazwany jego imieniem[5]. W 2003 roku odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ A. Nitka: Przedsiębiorstwo...
- ↑ Adolf Bihl, 100 Jahre Schichau 1837-1937, 1937.
- ↑ a b Ferdynand Gottlob Schichau.
- ↑ Dzieje pomnika Ferdynanda Schichaua [online], dziennikelblaski.pl [dostęp 2020-05-04] (pol.).
- ↑ Oficjalny serwis internetowy Miasta Elbląg - Miasto Elbląg [online], elblag.eu [dostęp 2024-04-23] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Nitka: Przedsiębiorstwo stoczniowe F. Schichau. Elbląg-Piława-Gdańsk-Ryga-Królewiec. Zarys dziejów 1837-1945. w: „Morze, statki i okręty”, nr 6/2007, s. 62–71
- Helga Tödt, Die Krupps des Ostens, Pro Business, Berlin 2012, ISBN 978-3-86386-345-6.