Figura z 1906 roku w Łubczu
Figura z 1906 roku w Łubczu – kapliczka przydrożna typu wnękowego wykonana z kamienia w 1906 roku, znajdująca się w Łubczu, na terenie parafii św. Anny w Gródku. Podobna w swej formie do szeregu kapliczek postawionych w okolicznych wsiach po wydaniu przez cara Mikołaja II ukazu tolerancyjnego z 30 kwietnia 1905 roku znacznie rozszerzającego swobody religijne na terenach objętych zaborem rosyjskim[1].
Historia lokalizacji[edytuj | edytuj kod]
Kapliczkę postawiono przy skrzyżowaniu głównej drogi Łubcza z drogą do Szlatyna oraz z nieistniejącym traktem w kierunku Gródka, naprzeciwko dworu dziedzica. Istnienie wcześniejszego krzyża w tym miejscu lub niedaleko tego miejsca potwierdzają m.in. Mapa Topograficzna Królestwa Galicji i Lodomerii z lat 1779-1783, tzw. Mapa Miega[2] oraz austro-węgierska mapa topograficzna z 1878 roku[3].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Figura ma formę trójdzielną. Składa się z ustawionej na postumencie kapliczki z wnęką, w której niegdyś znajdowała się późnobarokowa rzeźba putta z II połowy XVIII w.[4]. Pod wnęką znajduje się wyryty napis „POD TWOJĄ OBRONĘ UCIEKAMY SIĘ ŚWINTA BOŻA RODZICIELKO 1906”. Kapliczka przykryta jest skrzyżowanymi kalenicowo daszkami, co uważane jest za nawiązanie do neogotyckiej wieżyczki. W narożach ustawione są 4 ozdobne urny. Ponad daszkami znajduje się smukła czworoboczna zwężająca się ku górze sterczyna, której ściany zdobi motyw stylizowanej gałązki palmowej[1]. Sterczyna zwieńczona jest prostym żeliwnym krzyżem[4].
Figura w relacjach mieszkańców[edytuj | edytuj kod]
Z figurą związane jest ocalenie jednego z mieszkańców Łubcza podczas największego napadu UPA na wieś w dniu 5 kwietnia 1944 r. (zginęło 105 osób). Według relacji mieszkańców mężczyzna schował się za figurą przed przechodzącymi drogą Ukraińcami, co pozwoliło mu uciec i uniknąć śmierci.
Pierwotnie figura stała kilka lub kilkadziesiąt metrów od obecnego miejsca. Według relacji mieszkańców podczas przesuwania znaleziono pod nią kilka guzików z orłami pochodzących z polskiego munduru.
Figura jest jednym z dwóch miejsc w Łubczu, w którym tradycyjnie pod gołym niebem w Wielką Sobotę Wielkanocną święci się pokarmy, czyli „Paschę”.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Piotr Kondraciuk: Kapliczki i krzyże przydrożne w pejzażu pogranicza. muzeum-zamojskie.pl. [dostęp 2013-11-23].
- ↑ Karte Königreichs Galizien und Lodomerien, B IXa 390 sect. 230 col. XX, skala 1:28 800, 1779-1782, oryginał w Kriegsarchiv w Wiedniu.
- ↑ Spezialkarte der Österreichisch-Ungarischen Monarchie, Zone 4 Col. XXIX. Bełżec und Uhnów, 1878, skala 1:75 000.
- ↑ a b Ryszard Brykowski, Ewa Smulikowska (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. 7: Dawne województwo lubelskie. Cz. z.: Tomaszów Lubelski i okolice. Warszawa: Polska Akademia Nauk, 1982. ISBN 83-221-0183-X.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ryszard Brykowski, Ewa Smulikowska (red): Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. 7: Dawne województwo lubelskie. Cz. 17: Tomaszów Lubelski i okolice. Warszawa: Polska Akademia Nauk, 1982. ISBN 83-221-0183-X.
- Piotr Kondraciuk: Kapliczki i krzyże przydrożne w pejzażu pogranicza. muzeum-zamojskie.pl. [dostęp 2013-11-23].
