Filipe Macharadze
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 marca 1868 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
10 grudnia 1941 |
| przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej Gruzińskiej SRR | |
| Okres |
od 10 lipca 1938 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
powstanie stanowiska |
| Następca | |
| przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych Gruzińskiej SRR | |
| Okres |
od czerwiec 1929 |
| Przynależność polityczna |
Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
Filipe Macharadze, gruz. ფილიპე მახარაძე (ur. 26 lutego?/9 marca 1868 w Kariskure, zm. 10 grudnia 1941 w Tbilisi) – gruziński działacz komunistyczny, bolszewik, jeden z twórców pierwszej marksistowskiej organizacji w Gruzji – Mesame dasi.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem kapłana prawosławnego. Ukończył szkołę duchowną w Ozurgeti w 1884, następnie kontynuował naukę teologii w seminarium duchownym w Tyflisie, jednak nie uzyskał dyplomu końcowego. Podjął następnie studia weterynaryjne w Warszawie, jednak również ich nie ukończył. W 1891 wstąpił do Socjaldemokratycznej Partii Robotników Rosji[1]. Niezależnie od tego w 1893 współtworzył pierwszą gruzińską organizację marksistowską o nazwie Mesame dasi (Trzecia grupa); ugrupowaniu temu przewodził razem z Josifem Dżugaszwilim (Stalinem), Łado Kecchowelim oraz Silwestrim Dżibladzem[2]. W sporze wewnętrznym w partii poparł bolszewików, od 1903 działał w bolszewickim Komitecie Kaukaskim. Brał udział w rewolucji 1905 roku na Zakaukaziu. Wielokrotnie aresztowany, w lutym 1915 przymusowo skierowany do guberni bakijskiej, zbiegł do Kutaisi, w 1916 wrócił do Tyflisu. Od roku następnego był redaktorem pisma "Kaukaski Robotnik" wydawanego w Tyflisie[1]. Współtworzył w tym mieście radę delegatów robotniczych[3]. Po ukonstytuowaniu się Demokratycznej Republiki Gruzji kontynuował nielegalną działalność polityczną w ramach organizacji komunistycznej[3]. Od 1920 należał do Biura Kaukaskiego Komitetu Centralnego Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików). Po podpisaniu pokoju między Gruzją a Rosją Radziecką, umożliwiającego komunistom swobodną działalność w Gruzji, stanął na czele Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii (bolszewików) Gruzji[3].
W lutym 1921 znajdował się w Moskwie, mimo to gruzińscy bolszewicy postawili go na czele komitetu rewolucyjnego, który kierował powstaniem bolszewickim w Gruzji. Oficjalnie w celu jego wsparcia do Gruzji wkroczyła Armia Czerwona[4]. Od lutego do lipca 1921 był przewodniczącym Rady Komisarzy Ludowych Gruzińskiej SRR[5]. W lutym 1922 został przewodniczącym Centralnego Komitetu Wykonawczego Gruzji i przewodniczącym komisji planowania[1].
Opowiadał się przeciwko natychmiastowemu utworzeniu Zakaukaskiej Republiki Radzieckiej, łączącej ziemie Azerbejdżanu, Armenii i Gruzji, co forsował Sergo Ordżonikidze. Stanowisko Macharadzego podzielali inni czołowi gruzińscy bolszewicy - Budu Mdiwani, Kote Cincadze i Micha Okudżawa. Wszyscy sądzili, że o ile zjednoczenie Zakaukazia w jednej republice jest pożądane w dalszej perspektywie, nie może być przeprowadzane siłowo i bez poparcia miejscowej ludności[6]. Następnie zmienił swoje stanowisko, akceptując integrację trzech republik. Po ogłoszeniu powstania Federacyjnego Związku Republik Zakaukazia bez uwzględnienia sprzeciwów czołowych gruzińskich bolszewików oprotestował zarówno samą formę podjęcia tej decyzji, jak i wskazywał różnice gospodarcze między Armenią, Azerbejdżanem i Gruzją jako źródło nieuniknionych konfliktów w nowo utworzonej republice[7]. Republika Zakaukaska powstała ostatecznie na I Zjeździe Rad Zakaukazia w grudniu 1922. Macharadze zgodził się na kompromis z Ordżonikidze, Orachelaszwili, Eliawą i innymi zwolennikami zunifikowanej republiki, pod warunkiem rezygnacji z rusyfikacji i państwowego wspierania kultury oraz oświaty gruzińskiej[8].
W latach 1929-1930 przewodniczył Radzie Komisarzy Ludowych Gruzińskiej SRR, od 1931 był przewodniczącym Centralnego Komitetu Wykonawczego Zakaukaskiej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Radzieckiej oraz Centralnego Komitetu Wykonawczego Gruzji[1]. W okresie kampanii kolektywizacji rolnictwa w ZSRR osobiście angażował się w przekonywanie gruzińskich chłopów do przyłączania się do kołchozów[9]. W latach 1927-1930 zasiadał także w partyjnej Centralnej Komisji Kontroli[1]. Autor prac poświęconych historii ruchów rewolucyjnych na Zakaukaziu, wydanych w Tbilisi w latach 1927 i 1928[1]. Teksty te były krytykowane przez Ławrientija Berię za niedostateczne podkreślanie roli Stalina w działalności bolszewików, wbrew rozwijanej na polecenie Berii propagandzie[10].
W 1937 został deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR, rok później - zastępcą jego przewodniczącego, a następnie przewodniczącym prezydium. Równocześnie od 1938 był przewodniczącym Rady Najwyższej Gruzji[1]. Jako jeden z nielicznych starych bolszewików gruzińskich nie zginął w czasie wielkiej czystki[1]. 24 lutego 1941 odznaczony Orderem Lenina; otrzymał również Order Czerwonego Sztandaru Pracy Zakaukaskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Żonaty z Niną Smolnikową[1].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- http://www.hrono.ru/biograf/bio_m/maharadze_fi.php (ros.)
- http://www.knowbysight.info/MMM/03487.asp (ros.)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Махарадзе Филипп Иванович
- ↑ Furier A.: Droga Gruzji do niepodległości. Poznań: 2000, s. 78-79. ISBN 83-85376-10-0.
- ↑ a b c Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 473. ISBN 83-85660-90-9.
- ↑ Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 111. ISBN 83-85660-90-9.
- ↑ Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 176. ISBN 83-85660-90-9.
- ↑ Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 125. ISBN 83-85660-90-9.
- ↑ Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 127-128. ISBN 83-85660-90-9.
- ↑ Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 131-132. ISBN 83-85660-90-9.
- ↑ Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 161. ISBN 83-85660-90-9.
- ↑ Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 174. ISBN 83-85660-90-9.
