Flaga Wielkiej Brytanii

Flaga Wielkiej Brytanii

Union Flag lub Union Jack

Flaga Wielkiej Brytanii
Informacje
W użyciu	państwowym i cywilnym
Proporcje	1:2
Wprowadzona	1 stycznia 1801
Opis flagi	Czerwony krzyż z białą obwódką na niebieskim tle z obwiedzionym na biało krzyżem ukośnym naprzemiennie czerwono-białym
Warianty
Bandera cywilna
Bandera państwowa
Bandera wojenna

{{Flaga infobox}} Nieoczekiwana grafika: "opis grafiki1", "opis grafiki3" oraz "opis grafiki2".

Flaga Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (nazywana Union Jack lub Union Flag) – flaga państwowa Wielkiej Brytanii.

Obecny wygląd flagi powstał przy zawiązaniu unii między Wielką Brytanią a Irlandią w 1801 roku. W jej skład wchodzi czerwony krzyż świętego Jerzego (patrona Anglii) z białymi krawędziami i krzyż świętego Patryka (patrona Irlandii) wkomponowany w krzyż świętego Andrzeja (patrona Szkocji). Walia, której patronem jest święty Dawid, nie ma swojego symbolu na fladze, gdyż przy zawiązywaniu unii między Anglią a Szkocją, Walia była częścią Królestwa Anglii.

Prawidłowe proporcje flagi to 1:2, choć armia brytyjska używa zmodyfikowanej wersji w proporcjach 3:5.

Wcześniejsza wersja flagi Wielkiej Brytanii powstała w 1606 r. przy ogłoszeniu Jakuba I Stuarta królem Szkocji i Anglii. Nowa flaga została zatwierdzona przez rozkaz Tajnej Rady w 1801 roku.

Galeria

• 
  Flaga wojenna, proporcje 3:5
• 
  Bandera cywilna, proporcje 1:2
• 
  Bandera państwowa, proporcje 1:2
• 
  Bandera wojenna, proporcje 1:2
• 
  Proporzec sił powietrznych
• 
  Proporzec brytyjskiego lotnictwa cywilnego

Konstrukcja i wymiary

Prostokąt o proporcjach 1:2 (flaga używana przez wojska lądowe ma wymiary 3:5).

• 
  Konstrukcja flagi brytyjskiej.

Historia

Geneza obecnej wersji flagi Wielkiej Brytanii

Flaga brytyjska w pierwszej wersji z 1603 powstała w efekcie połączenia Anglii i Szkocji unią personalną pod rządami Jakuba I z dynastii Stuartów. Flaga łączyła symbole kojarzone od późnego średniowiecza z oboma królestwami i ich patronami: czerwony krzyż św. Jerzego na białym polu symbolizujący Anglię i jej patrona oraz biały krzyż świętego Andrzeja na polu błękitnym. W 1801 roku w momencie powstania Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii tj. likwidacji samodzielnego parlamentu Irlandii do flagi dodano jeszcze trzeci krzyż – ukośny czerwony na białym polu, nazwany krzyżem św. Patryka. W odróżnieniu od symboli Anglii i Szkocji, ten trzeci krzyż był stosunkowo świeżym konceptem, nie miał głębszego zakorzenienia w historii i kulturze irlandzkiej, a powstał dopiero w końcu XVIII wieku jako symbol Orderu Św. Patryka. W okresie od XVI wieku do XIX wieku brytyjska flaga była jedynie banderą, symbolizującą monarchię i jej siły zbrojne, przede wszystkim marynarkę wojenną, jako że kategoria flag narodowych jeszcze nie istniała. Podstawowa wersja flagi zwana Union Flag lub Union Jack była używana przede wszystkim jako proporzec w marynarce wojennej, stąd zresztą jej najczęściej używana nazwa Union Jack (ang. Jack – proporzec). W marynarce wojennej w użyciu były w tym okresie jednocześnie trzy warianty bander wojennych:

• White Ensign (biała, z czerwonym krzyżem św. Jerzego i pomniejszonym Union Jack w kantonie)
• Blue Ensign (błękitna z pomniejszonym Union Jack w kantonie)
• Red Ensign (czerwona z pomniejszonym Union Jack w kantonie)

Cała brytyjska marynarka wojenna (Royal Navy) od II połowy XVII wieku do 1864 roku była podzielona na trzy eskadry (Naval Squadrons): Białą Eskadrę (White Squadron), Błękitną Eskadrę (Blue Squadron) i Czerwoną Eskadrę (Red Squadron) co miało uzasadnienie taktyczne w okresie żaglowych flot liniowych. Red Ensign była równocześnie używana jako bandera handlowa. W XIX wieku podział na "kolorowe" eskadry stał się anachronizmem, w związku z czym w 1864 roku zadecydowano, że odtąd tylko White Ensign ma być banderą wojenną. Blue Ensign stała się banderą statków handlowych dowodzonych przez oficera rezerwy marynarki wojennej oraz banderą statków w służbie administracji państwowej (na ogół na banderze tej umieszcza się emblemat oznaczający konkretną instytucję, można ją więc traktować jako banderę urzędową. Red Ensign pozostała banderą handlową.

Jednocześnie od początku XIX wieku Union Jack zaczęła być używana także na lądzie jako flaga wojenna, tzn. flaga wywieszana nad miejscami zakwaterowania wojska i obiektami wojskowymi. Red Ensign był natomiast w XIX wieku często traktowany jako flaga cywilna Brytyjczyków na lądzie. Postrzeganie i traktowanie Union Jack (Union Flag) jako flagi narodowej Wielkiej Brytanii i Brytyjczyków zaczęło się dopiero w okresie panowania królowej Wiktorii w końcu XIX wieku.

Flagi kolonii i dominiów

W XIX wieku przyjął się też obyczaj używania w koloniach i dominiach brytyjskich Red Ensign na lądzie jako flagi cywilnej i Blue Ensign na lądzie jako flagi urzędowej, w obu przypadkach z dodanymi emblematami kolonii lub dominium. Zwyczaj, ten początkowo nieoficjalny, został z czasem zalegalizowany i przyczynił się do powstania wielu flag narodowych państw Wspólnoty Narodów, między innymi używanych do dziś flag Australii, Nowej Zelandii i Fidżi na których widnieje Union Jack w kantonie.

• 
  Pierwotna Flaga Unii (1601-1801)
• 
  Flaga brytyjskiego protektoratu w Irlandii (1658-1660)
• 
  Flaga Kanady (ze zmianami herbu obowiązywała od 1868 do 1965 r.)
• 
  Flaga Południowej Afryki (1928-1994)
• 
  Flaga Australii (od 1909 r.)
• 
  Flaga Bermudów (od 1910 r.)
• 
  Flaga Fidżi (od 1970 r.)
• 
  Flaga Nowej Zelandii (od 1902 r.)
• 
  Flaga Tuvalu (1978-1995 i od 1997 r.)
• 
  Flaga Wysp Cooka (od 1979 r.)
• 
  Flaga Wyspy Świętej Heleny

Wywieszanie flagi

Wielka Brytania nie ma pisanej konstytucji w jednolitej formie ani ustawy o symbolach narodowych. Status Union Jack jako flagi narodowej i państwowej wynika ze zbioru kilkunastu orzeczeń prawnych przyjętych w początkach XX wieku. Dopiero w 1933 roku sekretarz stanu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ogłosił jednoznacznie, że "Union Flag jest flagą narodową i może być wywieszana na lądzie przez każdego poddanego Jego Królewskiej Mości".

W 2007 roku rząd Wielkiej Brytanii zniósł kolejne restrykcje dotyczące wywieszania flagi z zastrzeżeniem jej wywieszania na terenie Anglii na budynkach rządowych tylko w dni świąteczne. W 2012 roku w Irlandii Północnej ograniczono również wywieszanie flagi na budynkach rządowych tylko do dni świątecznych (18 dni w roku). Ograniczenia te były spowodowane ciągłym konfliktem pomiędzy mieszkańcami prowincji dotyczące przynależności prowincji.

Zobacz też

• Herb Wielkiej Brytanii, hymn Wielkiej Brytanii
• Flaga Anglii, Flaga Irlandii Północnej, Flaga Szkocji, Flaga Walii