Fort Śliwickiego Cytadeli Warszawskiej
52°15′56″N 21°00′57″E/52,265556 21,015833 nr rej. 882 z 19.03.1975[1]
| |
 Działobitnia południowa (kaponiera) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Jagiellońska 49a |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°15′56″N 21°00′57″E/52,265556 21,015833
| |
Fort Śliwickiego (Jasińskiego) – jeden z fortów Cytadeli Warszawskiej znajdujący się przy ul. Jagiellońskiej 49a w Warszawie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Fort został zbudowany w latach 1835–1836, najwcześniej ze wszystkich fortów otaczających Cytadelę, będąc jej przedmościem. Fort był w późniejszym okresie wielokrotnie przebudowywany. Jako przedmoście Cytadeli było to umocnienie największe z otaczających twierdzę. Nazwa upamiętnia por. Juliana Śliwickiego, walczącego po stronie rosyjskiej i ciężko rannego podczas powstania listopadowego, zmarłego w Paryżu i pochowanego na terenie fortu 6 grudnia 1835[2].
Był to fort ziemno-ceglany o narysie lunety. W forcie znajdowały się dwie potężne działobitnie ceglane. Umocnienie otaczała mokra fosa z murowaną przeciwskarpą. Nie znajdują potwierdzenia informacje o poternie (tunelu), który pod dnem Wisły miał łączyć fort z Cytadelą.
Fort w dobrym stanie przetrwał do drugiej połowy XX wieku. W okresie PRL mieściły się tutaj koszary ZOMO. W latach 1976–1977 zachowana działobitnia południowa została wyremontowana w czynie społecznym przez oddziały ZOMO, co upamiętnia tablica. Po ZOMO budynki przejęła policja i w budynku fortu znalazły się stajnie konnych jednostek policji.
W 2001 w bezpośredniej bliskości fortu powstało osiedle mieszkaniowe dla policjantów z budynkami na esplanadzie i częściowo dziedzińcu fortu. Chociaż istnieją nadal poszczególne budowle fortu, budowa ta została przeprowadzona z pominięciem zasad ochrony zabytków i dbałości o ład urbanistyczny miasta. Oznaczało to bezpowrotne naruszenie tego cennego zabytku i jego układu. Trzeba tutaj podkreślić, że istniały projekty i prace, w których fort miał zostać włączony w układ nowo planowanego osiedla jako teren parkowo-rekreacyjny, z zachowaniem swego kształtu i walorów zabytkowych, tak jak ma to miejsce w forcie Szcza-M na warszawskim Rakowcu.
W 1975 fort został wpisany do rejestru zabytków pod nazwą fort „Jasińskiego” (d. Śliwickiego)[1].
Esplanada fortu nadała łukowaty kształt wytyczonej na jej granicy ul. 11 Listopada, której nadano wtedy nazwę Esplanadowej[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 grudnia 2019 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 14. [dostęp 2020-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-27)].
- ↑ Paweł Ajdacki, Paweł Tywoniuk: Cmentarze wojenne. Warszawa. Otwock: Polskie Wydawnictwo Turystyczno-Krajoznawcze, 2008, s. 59. ISBN 978-83-920982-3-2.
- ↑ Jan Berger: Rozwój Pragi [w:] Irena Pietrza-Pawłowska (red.) Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1973, s. 259.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lech Królikowski: Twierdza Warszawa. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2002. ISBN 83-11-09356-3.
- Stanisław Łagowski: Szlakiem twierdz i ufortyfikowanych przedmości. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2005. ISBN 83-88773-96-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcie na Google Maps.. Teren fortu Śliwickiego.
- Zdjęcie ze strony 'Przewodnik po Warszawie (do 1944 roku)'.. Odgałęzienie kolejki jabłonowsko-karczewskiej do fortu Śliwickiego