Fort Przyczółek Mostowy w Toruniu
.jpg) Fragment fortu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość |
Toruń |
| Adres |
ul. Podgórska 6/10 |
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy |
1824 |
| Ukończenie budowy |
1828 |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 52°59′55,7″N 18°36′59,1″E/52,998806 18,616417
| |
Fort Przyczółek Mostowy w Toruniu – fort położony w lewobrzeżnej części Torunia, na Stawkach przy ul. Podgórskiej 6/10[1]. Został zbudowany w latach 1824–1828[2]. Miał on za zadanie chronić most drewniany[3], następnie dworzec Toruń Główny[4]. Na terenie Fortu w 1827 roku (według innego źródła w 1825 roku[5]) powstał pomnik austriackiego pułkownika Franza Bruscha von Neuberga. Część terenu Fortu oddzielono na rzecz budowy dworca kolejowego Toruń Główny[6].
Najstarszą zachowaną częścią fortyfikacji jest długi mur ze strzelnicami od strony ul. Podgórskiej. Głęboka fosa i kaponiera mieściły się na terenie, gdzie znajduje się obecnie Park Tysiąclecia[6]. W 1888 roku wzmocniono betonem przykrycie górne. Stoki zalesiono[4]. W pochodzących z pocz. XX wieku tzw. „domach familijnych”, gdzie przebywały kadry oficerskie, mieścił się zakład Lacpol Toruń, produkujący sery topione (fabrykę zamknięto w 2022 roku)[6][7]. W latach 20. XX wieku w forcie znajdował się zakład mundurowy i stacja wyżywienia dla transportów wojskowych[8]. Na przełomie 1981 i 1982 roku na murze powstały napisy, stanowiące protest przeciwko totalitarnej władzy komunistycznej w Polsce[9][10]. Napisy w 2020 roku zostały wpisane do rejestru zabytków[11].
Fort figuruje w gminnej ewidencji zabytków (nr 288)[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Gmina Miasta Toruń: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Torunia na lata 2022–2025. 2021, s. 92.
- ↑ Gmina Miasta Toruń: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Torunia na lata 2022–2025. 2021, s. 42.
- ↑ Adamiak 2008 ↓, s. 17.
- ↑ a b Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 217.
- ↑ Nieuważny 2003 ↓, s. 51.
- ↑ a b c Kluczwajd 2018 ↓, s. 94.
- ↑ Szymon Spandowski: Koniec serów topionych z Torunia. Zakład z dużymi tradycjami został zlikwidowany. torun.naszemiasto.pl, 2022-05-13. [dostęp 2023-06-02].
- ↑ Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 218.
- ↑ Łukasz Żmuda: Przetrwał niemal 40 lat. Solidarnościowy napis na murze stanie się zabytkiem?. bydgoszcz.tvp.pl, 2020-05-23. [dostęp 2023-06-02].
- ↑ Szymon Spandowski: Napisy z czasów stanu wojennego przy toruńskim Dworcu Głównym trafiły do rejestru zabytków. nowosci.com.pl, 2020-12-27. [dostęp 2023-06-02].
- ↑ Gmina Miasta Toruń: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Torunia na lata 2022–2025. 2021, s. 46.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Czesław Adamiak: Twierdza Toruń we współczesnej przestrzeni miasta. W: Wojciech Tołoczko (red.): Dziedzictwo kulturowe-ochrona i adaptacja jako szansa na rozwój. Łódź: 2008.
- Mirosław Giętkowski, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer: Twierdza Toruń. Toruń: Dom Wydawniczy Duet, 2004. ISBN 83-89706-12-1.
- Katarzyna Kluczwajd: Podgórz. Toruńskie przedmieścia sprzed lat. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2018. ISBN 978-83-7729-452-9.
- Andrzej Nieuważny: Toruń w dobie wojen napoleońskich i Księstwa Warszawskiego. W: Marian Biskup (red.): Historia Torunia.. T. III: Część I W czasach zaboru pruskiego (1793–1920). Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2003. ISBN 83-87639-58-3.
