Fort VII w Poznaniu
52°25′01″N 16°52′05″E/52,416944 16,868056
 nr rej. A-180 z 19 czerwca 1964[1][2]
| |
 Koszary szyjowe fortu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
fort |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1876 |
| Ukończenie budowy |
1880 |
| Ważniejsze przebudowy |
1887-1888, 1913-1914, 1939 |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel |
Miasto Poznań[3] |
Plan budynku
| |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
| 52°25′01″N 16°52′05″E/52,416944 16,868056
| |
Fort VII (Colomb, Floriana Dąbrowskiego) – jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Znajduje się na Woli przy al. Polskiej[1][2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zbudowany został w latach 1876–1880, w pierwszym etapie budowy twierdzy fortowej[4][5]. Fort otrzymał nazwę Colomb na cześć Friedricha von Colomba (do 1902 nazwę tę nosił Bastion IV Colomb). W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort VII otrzymał imię majora Floriana Dąbrowskiego.
W czasie powstania wielkopolskiego, 4 stycznia 1919, Niemcy broniący Ławicy zagrozili wysadzeniem tej części miasta i fortu (w którym znajdowało się kilkaset ton bomb lotniczych), w wypadku ich zaatakowania[6][7]. 6 stycznia rozpoczęła się bitwa o Ławicę[7]. Oddział POW otrzymał zadanie obsadzenia fortu; jednocześnie przecięto kabel elektryczny Poznań-Ławica oraz zablokowano łączność telefoniczną, tak by uniemożliwić odpalenie ładunków wybuchowych[6][8]. Po I wojnie światowej fort wykorzystywany był jako magazyn[5] amunicji m.in. dla 3 pułku lotniczego[9].
W latach 1939–1944 w forcie był zorganizowany obóz koncentracyjny KL Posen[5][10]. Pod koniec wojny produkowano tam radiostacje firmy Telefunken Gesellschaft für drahtlose Telegraphie[5][11][12].
Po II wojnie światowej Ludowe Wojsko Polskie korzystało z fortu w celach magazynowych[5][13]. Od lat 60. XX wieku rozpoczęły się działania mające na celu otwarcie fortu dla zwiedzających[14]. Od 1979 w lewej części fortu funkcjonuje Muzeum Martyrologii Wielkopolan[5].
W 2000 roku Rada Miasta Poznania zadecydowała o przekazaniu Agencji Mienia Wojskowego Fortu VIII, w zamian otrzymując Fort VII[15].
Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005)[16].
Lokalizacja i konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Dojazd do fortu drogą rokadową (Al. Polska)[17]. W pobliżu obiektu zabudowa domków jednorodzinnych (m.in. osiedle Lotników Wielkopolskich), na zachodzie cmentarz jeżycki, na północ – linia kolejowa Poznań – Szczecin.
Kąt między odcinkami czoła – 140°[18]. Fort nie posiada wału piechoty (podobnie jak Fort IX)[19].
Przebudowy[edytuj | edytuj kod]
Obiekt był modernizowany w latach 1887-1888, dobudowane zostały sześciostanowiskowe baterie dołączone przy barkach[13][5]. W 1913-1914 wybudowano 2 schrony w przeciwskarpie i zamurowano część okien[13]. Dwa schrony i dwie kopuły obserwacyjne zamontowano w 1939[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego (31-03-2013). Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013. s. 160. [dostęp 2013-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-12)]. (pol.).
- ↑ a b Miasto Poznań, System Informacji Przestrzennej, Miejski Konserwator Zabytków: Zespół Fortów Zewnętrznego Pierścienia Fortyfikacji Pruskich. [dostęp 2013-06-24]. (pol.).
- ↑ a b Geopoz: Przeglądarka danych SIP. Miasto Poznań. [dostęp 2013-06-24]. (pol.)., warstwa: Grunty Miasta Poznania
- ↑ Maria Strzałko, Raport o stanie zabytków miasta Poznania, Miasto Poznań, 2007.
- ↑ a b c d e f g Luiza Szumiło, Leszek Wróbel: Muzeum Martyrologii Wielkopolan - Fort VII. [dostęp 2013-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)].
- ↑ a b Bogusław Polak. Walki powstańcze w Poznaniu. „Kronika Miasta Poznania”. 4/1986, s. 48. Wydawnictwo Miejskie. (pol.).
- ↑ a b Dziesięciolecie zdobycia Ławicy. Święto 3-go pułku lotniczego. „Wielkopolska Ilustracja”. 15/1929, s. 6, 1929-01-13. (pol.).
- ↑ Dziesięciolecie zdobycia Ławicy. Święto 3-go pułku lotniczego. „Wielkopolska Ilustracja”. 15/1929, s. 10, 1929-01-13. (pol.).
- ↑ Polak 1988 ↓, s. 177.
- ↑ Rezler 1989 ↓, s. XXII.
- ↑ Tadeuszw Świtała. Sylwetki poznaniaków. „Kronika Miasta Poznania”. 1/1971, s. 150. Wydawnictwo Miejskie. (pol.).
- ↑ Polak 1988 ↓, s. 190-197.
- ↑ a b c d Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 212.
- ↑ Czesław Knoll. Ochrona pomników walki i męczeństwa w Poznaniu. „Kronika Miasta Poznania”. 4/1985, s. 55. Wydawnictwo Miejskie. (pol.).
- ↑ Przegląd wydarzeń sierpień-październik 2000. „Kronika Miasta Poznania”. 4/2000, s. 278. Wydawnictwo Miejskie. (pol.).
- ↑ Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu”. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
- ↑ Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 211.
- ↑ Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 132.
- ↑ Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 140.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zbigniew Szumowski: Boje o Poznań 1945. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1985, s. 290, 349., ryc.
- Marek Rezler: Wielkopolska i Wielkopolanie w latach 1939–1945. Poznań: Wielkopolska Biblioteka Publiczna w Poznaniu, 1989, s. XXII.
- Bogusław Polak: Poznańskie Fortyfikacje. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1988.
- Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku.. Poznań: 2006.
| Twierdza fortowa |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Twierdza poligonalna |
|
| Obszary Systemu Informacji Miejskiej | |
|---|---|
| Osiedla mieszkaniowe | |
| Atrakcje turystyczne | |
| Ulice | |
| Kościoły | |
| Tereny zielone | |
| Stacje kolejowe |
