Franciszek Haberek

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franciszek Haberek
Janusz Halny
Ilustracja
podpułkownik dyplomowany pilot podpułkownik dyplomowany pilot
Data i miejsce urodzenia

11 września 1895
Strzeszyn

Data i miejsce śmierci

4 marca 1973
Ilford

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF

Jednostki

2. pułk strzelców podhalańskich
5. Dywizjon samochodowy
13 dywizja piechoty
6 Dywizjon Samochodowy
2 pułk lotniczy
12 eskadra lotnicza
Departament Lotnictwa
6 pułk lotniczy
Biuro Historyczne Lotnictwa

Stanowiska

dowódca eskadry
dowódca dywizjonu
zastępca dowódcy pułku
p.o Dyrektor Szkoły Pilotów w Bydgoszczy

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
kampania wrześniowa
front włoski
front polsko-bolszewicki

Odznaczenia
Medal Lotniczy (dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi

Franciszek Antoni Haberek (ur. 11 września 1895 w Strzeszynie, zm. 4 marca 1973 w Ilford[1]) – podpułkownik dyplomowany pilot lotnictwa Wojska Polskiego i Polskich Sił Powietrznych. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, zastępca dowódcy 6 Pułku Lotniczego we Lwowie.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Franciszek Antoni Haberek urodził się 11 września 1895 roku[2]. Urodzony jako drugie dziecko Wojciecha i Marii Haberków z dm. Migdał.  Po ukończeniu 8. klas Cesarsko-Królewskiego Gimnazjum w Gorlicach i zdaniu egzaminu dojrzałości wstąpił 1 września 1914 roku do armii austriackiej. Od 11 września do 31 grudnia 1914 roku przeszedł szkolenie rekrutacyjne w batalionie zapasowym 32 pułku obrony kraju Enutsch Morawy. Jako kapral plutonowy od 1 stycznia 1915 do 31 grudnia 1916 roku był dowódcą drużyny i zastępcą dowódcy plutonu w 32 pułku obrony kraju na froncie austriacko-rosyjskim. W stopniu plutonowego od 1 stycznia do 1 kwietnia 1917 roku odbył kurs oficerów rezerwy w Szkole Oficerów Rezerwy w Opawie-Śląsk. Jako Fähnrich przeszedł kurs karabinu maszynowego w Szkole Karabinów Maszynowych w Trebinje (ówczesna Hercegowina). Następnie jako instruktor wyszkolenia karabinów maszynowych był w batalionie zapasowym 32 pułku obrony kraju w Bochni. Od 16 lipca do 1 listopada 1917 roku pełnił funkcję dowódcy plutonu karabinu maszynowego 32. Pułku obrony kraju na froncie austriacko- włoskim. Następnie jako Fähnrich kolejno podporucznik od 1 stycznia do 31 października 1918 nadal był instruktorem wyszkolenia karabinów maszynowych w batalionie zapasowym 32. Pułku obrony krajowej w Bochni.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Zaczął karierę od stopnia porucznika w 2. pułku strzelców podhalańskich w Bochni, nadal będąc instruktorem wyszkolenia karabinów maszynowych. Od 16 lutego do 15 sierpnia 1919 roku odbył kurs oficerów samochodowych w 5. Dywizjonie samochodowym w Krakowie. Kolejno jako podporucznik porucznik od 16 sierpnia 1919 do 31 kwietnia 2021 r. w 1. Dywizji gen. Józefa Hallera w 13 dywizji piechoty, grupy południowej na froncie polsko-bolszewickim był dowódcą kolumny samochodowej nr.86. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 45. lokatą w korpusie oficerów samochodowych, a jego oddziałem macierzystym był 6 Dywizjon Samochodowy we Lwowie[3]. W 1922 roku został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza Kursu Normalnego, pozostając oficerem nadetatowym 6 Dywizjonu Samochodowego[4]. Z dniem 1 października 1924 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do dyspozycji Departamentu IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. W tym samym miesiącu został przydzielony do macierzystego 6 Dywizjonu Samochodowego z równoczesnym odkomenderowaniem do Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, którą ukończył. Następnie wykładał tam taktykę a potem p.o. Dyrektora tej Szkoły[5][6][7].

21 sierpnia 1926 roku został przeniesiony z korpusu oficerów samochodowych do korpusu oficerów lotnictwa w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 32,6 lokatą, wcielony do 6 pułku lotniczego i przydzielony do Szkoły Pilotów na stanowisko pełniącego obowiązki dyrektora nauk[8]. Od sierpnia 1927 roku do czerwca 1928 roku był dowódcą 12 eskadry lotniczej w Warszawie, następnie oficerem taktycznym 1. pułku lotniczego w Warszawie. 18 lutego 1928 roku awansował na majora ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku i 6. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa[9]. W 1928 jako oficer 1 pułku lotniczego służył w Departamencie Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych jako Szef Wydziału Ogólno-Organizacyjnego w Warszawie[10]. Na początku lat 30. był oficerem 6 pułku lotniczego w garnizonie Lwów[11]. W 1930 roku wystąpił pod pseudonimem „Janusz Halny” w filmie „Gwiaździsta eskadra”[12]. Następnie od 1 stycznia 1930 do 31 marca 1933 roku był dowódcą dywizjonu liniowego potem dywizjonu szkolnego 6. pułku lotniczego we Lwowie. Jako major podpułkownik od 1 kwietnia 1933 do 15 lutego 1939 roku był kierownikiem samodzielnego referatu lotniczego w Sztabie Głównym oddziale III i I.

Pełniąc stanowisko dowódcy dywizjonu szkolnego tej jednostki 2 września 1931 roku powracając z inspekcji do Lwowa-Skniłowa został ranny w biodro w katastrofie lotniczej pod Chodorowem, której samolot uległ krótko po starcie wieczorem, po czym został przewieziony pociągiem do szpitala lwowskiego (ranny został także mjr Adam Paleolog, zastępca dowódcy pułku)[13][14], gdzie przeszedł operację i jego stan poprawiał się[15][16]. Był członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Lot i Obrona Przeciwlotniczo-Gazowa Polski”, organu prasowego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[17]. Mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 19 marca 1937 roku. W stopniu podpułkownika od 16 lutego do 17 września 1939 roku był zastępcą dowódcy, kolejno p.o. dowódcy 6. pułku lotniczego we Lwowie, następnie Stanisławowie, Kołomyi i Kutach. Między 18 września do 28 grudnia 1939 roku był komendantem obozów żołnierskich w rejonie Babadag, następnie w obozach oficerskich Călimănești, Târgoviște w Rumunii. Od 29 grudnia 1939 do 27 marca 1940 roku pracował w Attaché wojskowym w Bukareszcie i zajmował się tam pracami specjalnymi.

Po wybuchu II wojny światowej przedostał się na Zachód do Wielkiej Brytanii i wstąpił do Polskich Sił Powietrznych w Anglii w ramach Royal Air Force. Otrzymał numer służbowy RAF P-1519[18]. Został szefem powołanego 1 października 1941 roku Biura Historycznego Lotnictwa[19]. Służbę zakończył w stopniu podpułkownika i wing commandera[18].

Jego postać pojawia się w książkach: "Z kabiny obserwatora" Janusza Kędzierskiego[20] oraz w cyklu Janusza Meissnera "Wspomnienia pilota"[21].

Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 4 marca 1973 roku. Został pochowany w Newton Abbot[1]. Symboliczna tablica nagrobna umieszczona została przez rodzinę na grobie Haberków i znajduje się na cmentarzu komunalnym w Bieczu[22].

Dnia 16.04.2021 roku opublikowana została sylwetka ppłk. Franciszka Haberka w cyklu Bieczanie znani i miej znani prowadzonym przez Bieckie Centrum Kultury pt. PILOT I AKTOR[23]. W jubileuszowym 40. wydaniu Lotniczego Magazynu Historycznego GAPA, pojawił się obszerny artykuł pt. Ppłk dypl. pil. Franciszek Antoni Haberek. Napisany został dzięki współpracy rodziny z Robertem Gretzyngierem oraz Fundacją Historyczną Lotnictwa Polskiego. Dnia 28.02.2023 roku jego grób znajdujący się w Ogwell Cross Cemetery, Newton Abbot TQ126AA w Wielkiej Brytanii został wpisany do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski pod numerem ewidencyjnym - 5472[24].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Opinie o oficerach WP wystawione przez marszałka Śmigłego-Rydza, wzmiankowany Franciszek Haberek
    Opinie o oficerach WP wystawione przez marszałka Śmigłego-Rydza, wzmiankowany Franciszek Haberek
  • Zdjęcie rodziców i rodzeństwa Franciszka Haberka. Pierwszy od lewej w górnym rzędzie Franciszek Haberek, Maria Haberek, Józef Haberek, Weronika Haberek. Od lewej w dolnym rzędzie: Tekla Haberek, matka Maria, Julia Haberek, ojciec Wojciech, Stanisław Haberek
    Zdjęcie rodziców i rodzeństwa Franciszka Haberka. Pierwszy od lewej w górnym rzędzie Franciszek Haberek, Maria Haberek, Józef Haberek, Weronika Haberek. Od lewej w dolnym rzędzie: Tekla Haberek, matka Maria, Julia Haberek, ojciec Wojciech, Stanisław Haberek
  • Ślubne zdjęcie Juli Haberek (siostry Franciszka) i Stanisława Wachowicza z 1937 roku. W pierwszym rzędzie trzeci od lewej Franciszek Haberek w mundurze
    Ślubne zdjęcie Juli Haberek (siostry Franciszka) i Stanisława Wachowicza z 1937 roku. W pierwszym rzędzie trzeci od lewej Franciszek Haberek w mundurze
  • Wycinek z gazety "Lot i Obrona Przeciwgazowa Polski", w której mjr Franciszek Haberek był członkiem komitetu redakcyjnego
    Wycinek z gazety "Lot i Obrona Przeciwgazowa Polski", w której mjr Franciszek Haberek był członkiem komitetu redakcyjnego
  • Symboliczna tablica nagrobna na grobowcu rodziny Haberków znajdująca się w cmentarzu komunalnym w Bieczu
    Symboliczna tablica nagrobna na grobowcu rodziny Haberków znajdująca się w cmentarzu komunalnym w Bieczu

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012, s. 199. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
  2. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 383.
  3. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 274.
  4. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1011, 1018, 1502.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 104 z 4 października 1924 roku, s. 573.
  6. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 922, 929.
  7. ↑ Lista oficerów SG 1925 ↓, s. 17.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 21 sierpnia 1926 roku, s. 269.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 49.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 541, 548.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 228, 744.
  12. ↑ Kędzierski 1981 ↓, s. 142.
  13. ↑ Chodorów. Katastrofa lotnicza. „Kurier Warszawski”. 240, s. 5, 3 września 1931. 
  14. ↑ Katastrofa samolotu 6. p. lotniczego pod Chodorowem. Mjr. Paleolog ciężko ranny, mjr. Chaberek kontuzjowany. „Słowo Polskie”. 242, s. 4, 4 września 1931. 
  15. ↑ Po katastrofie pod Chodorowem. „Słowo Polskie”. 243, s. 6, 5 września 1931. 
  16. ↑ Stan zdrowia mjr. Paleologa i mjr. Chaberka. „Słowo Polskie”. 244, s. 4, 6 września 1931. 
  17. ↑ Komitet redakcyjny. „Lot i Obrona Przeciwlotniczo-Gazowa Polski”. 17, s. 13, 30 sierpnia 1936. Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. 
  18. ↑ a b Haberek Franciszek Antoni. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-07-31].
  19. ↑ Jerzy B. Cynk: Polskie Siły Powietrzne w wojnie - przedmowa i słowo wstępne. ksiazki.onet.pl, 2002-02-18. [dostęp 2017-07-24].
  20. ↑ Janusz Kędzierski, Z kabiny obserwatora, wyd. 2, Warszawa: Wydawn. Ministerstwa Obrony Norodowej, 1981, ISBN 83-11-06570-5, OCLC 54147792 [dostęp 2021-06-30].
  21. ↑ Janusz Meissner, Wspomnienia pilota, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985–, ISBN 83-08-01133-0, OCLC 12232149 [dostęp 2021-06-30].
  22. ↑ MPGK Biecz Sp. z o.o. » Cmentarze [online], gkbiecz.pl [dostęp 2021-07-03].
  23. ↑ PILOT I AKTOR… | Bieckie Centrum Kultury [online], bck.biecz.pl [dostęp 2023-03-23].
  24. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej, Haberek [online], Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [dostęp 2023-03-23] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Haberek&oldid=70600492”