Franciszek Lilpop

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje) o 06:04, 16 sty 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Franciszek Lilpop
Data i miejsce urodzenia

30 października 1870
Warszawa

Data i miejsce śmierci

20 października 1937
Warszawa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Wojskowy na Powązkach

Zawód, zajęcie

architekt

Zakład wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu z kościołem św. Józefa Oblubieńca przy ul. Czerniakowskiej 137 w Warszawie
Sanatorium w Rudce, otwarte w 1908
Dom Towarowy Braci Jabłkowskich w Warszawie, zbudowany w latach 1913-1914
Dom Welecki z 1928, przy ul. Chocimskiej 4 w Warszawie
Dawny Instytut Aerodynamiczny, zbudowany w latach 30., obecnie Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej

Franciszek Lilpop (ur. 30 października 1870 w Warszawie, zm. 20 października 1937 tamże) – polski architekt.

Życiorys

Do szkoły średniej, którą ukończył w 1886 roku, uczęszczał w Rydze; w tymże roku wstąpił na wydział architektury tamtejszej Politechniki oraz przyjęty został do polskiej korporacji akademickiej Welecja. Po ukończeniu w 1894 r. studiów, w 1895 r. rozpoczął pracę zawodową w Warszawie u architekta Józefa Dziekońskiego; niedługo później założył własną pracownię. W 1899 stanowisko głównego projektanta objął architekt Karol Jankowski, z którym w 1903 r. zawiązali spółkę pod nazwą „Biuro Architektoniczne Franciszek Lilpop i Karol Jankowski”.

Wśród licznych opracowań i realizacji firmy szereg stanowi osiągnięcia wybitne w architekturze polskiej. Za czołowe dzieło modernizmu w Polsce uznany został, zaprojektowany w ich pracowni, gmach o szkielecie żelbetowymDom Towarowy Braci Jabłkowskich w Warszawie. Z późniejszych prac w Warszawie do najbardziej znanych prac należą:

Inne prace:

  • Szkoła Rontalera w Warszawie,
  • Gospoda i ambulatorium przy kopalni „Niemce” w Zagłębiu Dąbrowskim,
  • Sanatorium w Rudce,
  • Gmach Tow. Zakładów Gazowych w Warszawie, Kredytowa 3 (wtedy ul. Erywańska),
  • Instytut Higieny Dziecięcej w Warszawie, Litewska 8,
  • Kościół i plebania w Małkini,
  • Składy towarowe i biura Tow. Akc. „L. Spiess i Syn” w Warszawie, Daniłowiczowska 16, o ciekawej modernistycznej elewacji,
  • domy mieszkalne w Warszawie: Aleja Róż 8 i 10, Aleja Armii Wojska Polskiego 8, Wspólna 35, Flory l
  • Rosyjsko-Włoskiego Tow. Wyrobów Włókienniczych w Warszawie
  • Cynkownia Warszawska
  • Zakłady Mechaniczne „Ursus” w Czechowicach,

Według projektów tego biura wybudowano dwory, niekiedy o charakterze pałacowym, w Rakiszkach, Stryjowie, Bondarówce, Falencicach, Zaborowie i Nowinach.

Projekty Fr. Lilpopa i K. Jankowskiego uzyskiwały również nagrody na konkursach:

  • Szkoła Handlowa w Łodzi
  • Dom Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych w Warszawie
  • Dom dochodowy Ordynacji Krasińskich w Warszawie

oraz wyróżnienia za:

  • Dwory w Paszkowie i Opinogórze
  • Kościół przy cukrowni Zagłoba w Lubelskim
  • Wzorową zagrodę włościańską
  • Wzorową szkołę ludową

Za granicą wyróżnienie uzyskał projekt gmachu „The Chicago Tribune” w Chicago.

Najwcześniejsze prace, sprzed lat 1905-1907 reprezentowały różne kierunki architektoniczne – historyzm, secesję i tzw. „styl zakopiański”. Poważna część projektów i realizacji sprzed r. 1914 wykazywała tendencje wczesnomodernistyczne.

Czynny w pracy społecznej, Franciszek Lilpop był współzałożycielem Koła Architektów w Warszawie, a później Delegacji Architektów Polskich przy Stowarzyszeniu Techników. Uczestniczył w pracach Koła Architektów jako sędzia konkursowy, w latach zaś 1914-18 – w pracach studialnych nad przyszłą zabudową kraju. Sprawował różne funkcje w zarządzie. W Polsce niepodległej był inspiratorem tendencji konsolidacyjnych w środowisku architektów. Był prezesem komitetu organizacyjnego, a później wykonawczego I Zjazdu Architektów Polskich w 1919 roku. Pracował przy założeniu SARP. W 1925 r. należał do założycieli pisma „Architektura i Budownictwo”, w którym – jak i w „Przeglądzie Technicznym”, zamieszczał artykuły i wzmianki.

Po 1918 roku zajmował stanowiska samorządowe i w administracji państwowej. Zorganizował Referat Budowlany przy Radzie Miejskiej, przechodząc z czasem na stanowisko jej dyrektora technicznego.

W grudniu w uznaniu jego zasług dla miasta nadano fundacji nagród Rady Miejskiej m. st. Warszawy imię Franciszka Lilpopa.

W administracji państwowej kierował Referatem Gmachów i Terenów Państwowych w Ministerstwie Rolnictwa i Dóbr Państwowych. W ostatnich latach życia był inspektorem technicznym Departamentu Budownictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od 1924 roku wykładał budownictwo przemysłowe na wydziale architektury Politechniki Warszawskiej.

Rodzina

Urodził się w zamożnej rodzinie warszawskich luteranów jako syn Edwarda i Marii Karoliny z Wernerów. Jego bliskimi kuzynami byli Norblinowie, Strassburgerowie, Simmlerowie i inne zamożne rodziny warszawskiej burżuazji.

Poślubił bratanicę Henryka Wieniawskiego, katoliczkę, Halinę Zenobię Wieniawską (1876–1925), z którą miał kilkoro dzieci (wszystkie wyznania rzymskokatolickiego):

  1. Antoniego (zm. 1941), zamordowanego w Oświęcimiu
  2. Halinę (1904–1993), drugą żonę Artura Rodzińskiego, wybitnego dyrygenta, po 1939 roku przebywającą na emigracji w USA
  3. Andrzeja (1906–1925), zmarłego na szkarlatynę, którą zaraził matkę, która zmarła wkrótce potem
  4. Felicję (1908–1993), malarkę, żonę Kazimierza Kranca (1911–1973)
  5. Anielę (1910–1998), żonę najpierw Witolda Friedmana Mieczysławskiego (1907–1991), a po rozwodzie z nim, trzecią żonę Edwarda Raczyńskiego, prezydenta RP na uchodźstwie
  6. Marię (1912–1972), żonę Zbigniewa Uniłowskiego (1909–1937), pisarza[1]

Krótko przed śmiercią, chcąc być pochowany obok żony w jej grobie rodzinnym na Powązkach, Franciszek Lilpop przeszedł na katolicyzm. Jednak na skutek nacisku władz, został pochowany nie przy żonie, ale na Cmentarzu Wojskowym. Po II Wojnie Światowej jego córki znalazły się na emigracji.

Przypisy