Franciszek Sznajde

Franciszek Sznajde
	generał brygady
Data i miejsce urodzenia	8 października 1790 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	13 grudnia 1850 ; Grenelle
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Księstwa Warszawskiego; Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego
Jednostki	Dywizjon Karabinierów Konnych; I Brygada Jazdy
Stanowiska	dowódca dywizjonu; dowódca brygady jazdy
Główne wojny i bitwy	wojny napoleońskie; wojna polsko-rosyjska
	Odznaczenia
	Cytaty w Wikicytatach

Franciszek Sznajde (Schajdy) vel Sznajder (ur. 8 października 1790 w Warszawie, zm. 13 grudnia 1850 w Grenelle koło Paryża) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Franciszek Sznajde urodził się 8 października 1790 roku w Warszawie^[1]. W styczniu 1808 został podsekretarzem w Ministerium Wojny Księstwa Warszawskiego. 15 kwietnia 1809 został kadetem 2 Pułku Ułanów, z którym uczestniczył w kampaniach napoleońskich 1809, 1812 i 1813. Walczył pod Raszynem, Smoleńskiem i Borodino, a w 1813 w obronie Gdańska, za co został awansowany na porucznika^[1]^[2].

13 lutego 1815 rozpoczął służbę w 2 Pułku Strzelców Konnych, w którym był między innymi instruktorem woltyżerki, a w 1817 roku adiutantem pułku^[3]. 27 grudnia 1830 został dowódcą Korpusu Żandarmerii. 7 lutego 1831 Wódz Naczelny, Michał Gedeon Radziwiłł wydał rozkaz o przeformowaniu Korpusu Żandarmerii w Dywizjon Karabinierów Konnych, pododdział jazdy przeznaczony do służby w polu. 31 marca 1831 na czele dywizjonu szarżował pod Dębem Wielkim. W czasie powstania listopadowego był trzykrotnie awansowany. 28 lipca 1831 otrzymał rangę generała brygady. 21 sierpnia objął dowództwo I Brygady Jazdy należącej do 3 Dywizji Jazdy. Brał udział w wyprawie Ramorina przeciwko Rosenowi, w czasie której odznaczył się pod Krynką (28 sierpnia) i Międzyrzeczem (29 sierpnia). W nocy z 17 na 18 września tego roku wraz z korpusem przekroczył granicę Galicji.

Emigrował do Francji i osiadł w Strasburgu. Prowadził działalność społeczną i polityczną. Uczestniczył w pracach Komitetu gen. Józefa Dwernickiego i Komisji Funduszy Emigracyjnych (1834-1838), Towarzystwa Historyczno-Literackiego oraz Towarzystwa Wychowania Narodowego Dzieci Wychodźców Polskich. Od 1846 był członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. W czasie wiosny ludów powrócił do kraju. Został członkiem Komitetu Narodowego w Krakowie. Opracował plan walk ulicznych w Krakowie. Po niepowodzeniu powstania, nad którym zaciążyło widmo rzezi galicyjskiej powrócił do Francji i kontynuował działalność w TDP.

W 1849 wyjechał do Niemiec, gdzie jako dowódca sił zbrojnych Palatynatu brał udział w powstaniu w Palatynacie. Zmarł 13 grudnia 1850 roku w Grenelle koło Paryża^[1]. Został pochowany na Cmentarzu Montmartre w Paryżu.

Generał Franciszek Sznajde jest patronem Mazowieckiego Oddziału Żandarmerii Wojskowej i Gimnazjum Nr 28 w Warszawie.

Awanse służbowe[edytuj | edytuj kod]

podporucznik 13 listopada 1809
porucznik 12 marca 1813^[1]
kapitan 3 kwietnia 1820^[1]
major 26 maja 1821^[1]
podpułkownik 9 marca 1831^[1]
pułkownik 6 kwietnia 1831^[1]
generał brygady 28 lipca 1831^[1]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari – 16 marca 1831^[4]
Kawaler Orderu Legii Honorowej – 12 czerwca 1813^[1]^[3]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Encyklopedia Wojskowa 1937 ↓, s. 769.
↑ Xsięga pamiątkowa 1881 ↓, s. 14.
↑ ^a ^b Rocznik Woyskowy 1817 ↓, s. 100.
↑ Xsięga pamiątkowa 1881 ↓, s. 108.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego na rok 1817. Warszawa: 1817.
Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny generałów i sztab-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy armii polskiej w tymże roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” odznaczonych. Lwów: Drukarnia Ludowa, 1881.
Encyklopedia Wojskowa. Otton Laskowski (red.). T. VII: Przemysł wojenny – Szybowiec. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1937.
Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1988, wyd. II.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Interia.pl Encyklopedia, Sznajde Franciszek, Sznayde (1790-1850)
Sznajde Franciszek, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2007-10-31] .
Gimnazjum Nr 28 im. gen. Franciszka Sznajde w Warszawie przy ul. Władysława Umińskiego 11. g28.waw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-22)].
Wortal Wojsko Polskie, Rocznica bitwy pod Dębem Wielkim i biogram generała. wojsko-polskie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-27)].

[CITEREFEncyklopedia_Wojskowa1937769-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Encyklopedia Wojskowa 1937 ↓, s. 769.

[CITEREFXsięga_pamiątkowa188114-2] Xsięga pamiątkowa 1881 ↓, s. 14.

[CITEREFRocznik_Woyskowy1817100-3] Rocznik Woyskowy 1817 ↓, s. 100.

[CITEREFXsięga_pamiątkowa1881108-4] Xsięga pamiątkowa 1881 ↓, s. 108.

[1]

[2]

[3]

[4]