Franciszek Wyszkowski
Franciszek Ksawery Wyszkowski herbu Korwin (ur. 3 grudnia 1764 – zm. 8 września 1824 w Warszawie) – generał major wojsk koronnych, hrabia, pamiętnikarz[1]
Wychowanek Korpusu kadetów w Warszawie[1]. Służył jako oficer (rotmistrz) regimentu kirasjerów w wojsku austriackim. 16 maja 1792 przeniósł się do Wojska Polskiego i otrzymał stopień majora[2]. W szeregach 7 Brygady Kawalerii Narodowej walczył przeciwko agresji rosyjskiej. Zmuszony przez targowiczan do aktu lojalności pozostał z Brygadą za kordonem rosyjskim. Na pierwszą wieść o wybuchu insurekcji 1794 przebił się z Podola w Lubelskie, rozbijając po drodze oddziały kozackie. Pod Starym Konstantynowem zdobył działa i kasę. Odznaczył się w bitwie pod Chełmem, Gołkowem i w obronie Warszawy. W uznaniu męstwa i talentu taktycznego Tadeusz Kościuszko mianował go z majora na brygadiera[1]. Nagrodzony złotą obrączką Ojczyzna Obrońcy Swemu nr 18[3].
Po upadku powstania wyemigrował do Paryża, potem do Wenecji. Działał w emigracyjnej lewicy, występując przeciwko Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu i idei tworzenia Legionów Polskich we Włoszech. Sam próbował zainicjować tworzenie armii polskiej przy boku rewolucyjnej Francji, ale jako zagorzały republikanin nie ufał poczynaniom Napoleona Bonaparte i jego intencjom wobec Polski. W 1797 roku skorzystał z ogłoszonej przez cara Pawła I amnestii i powrócił do Polski. Osiadł na Litwie[1]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 292.
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 264.
- ↑ Gazeta Rządowa, nr 69 11 września 1794 roku, s. 277.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- H. P Kosk, Generalicja polska, t. 2, wyd.: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 2001.
- Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.