Franz von Werra
| 21 zwycięstw | |
 Hauptmann
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 października 1941 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1936-1941 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca JG 53 |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Franz Baron von Werra (ur. 13 lipca 1914 w Leuk, zm. 25 października 1941 w rejonie Vlissingen) – niemiecki baron i pilot, kapitan Luftwaffe, as lotniczy.
Życiorys
Franz von Werra urodził się 13 lipca 1914 roku w Leuk w Szwajcarii[1]. Pochodził ze zubożałej rodziny, ale w dzieciństwie został oddany wraz z siostrą na wychowanie niemieckiej rodzinie arystokratycznej[2].
Von Werra był zagorzałym nazistą[3], w 1936 roku wstąpił do Luftwaffe i trafił do jednostki JG3 Udet[2]. Znany był z ekstrawagancji, m.in. trzymania oswojonego lwiątka, które traktował jako maskotkę oddziału (jego zdjęcie ze zwierzęciem znalazło się w prasie) i licznych podbojów miłosnych, a także częstego ubarwiania swoich opowieści. Używał także tytułu barona, do którego praw nie posiadał. Jako uzdolniony oficer[2] został 1 lutego 1940 roku adiutantem w sztabie. Brał udział w kampanii francuskiej, odnosząc pierwsze zwycięstwo 20 maja, gdy zestrzelił brytyjskiego Hurricane'a nad Arras. Dwa dni później von Werra walczył z trzema francuskimi Breguet 690, zestrzeliwując dwa z nich. Łącznie w kampanii francuskiej odniósł cztery zwycięstwa[1]. Von Werra był ulubieńcem dowódcy sił powietrznych marsz. Hermanna Göringa[3].
Następnie walczył w bitwie o Anglię, w czasie której 28 sierpnia 1940 roku zgłosił po powrocie z misji nad Wielką Brytanią zestrzelenie dziewięciu Hurricane'ów w rejonie Kentu. Chociaż nie było świadków jego osiągnięcia, uznano je za prawdziwe, zaliczając mu zwycięstwa, a sam von Werra został wykorzystany przez niemiecką propagandę. 5 września leciał nad południowe przedmieścia Londynu jako eskorta bombowców. Formacja została zaatakowana przez brytyjskie samoloty Spitfire i w efekcie przypadkowego ostrzału innych niemieckich maszyn jego Bf 109 E-4 został uszkodzony. Von Werra usiłował wrócić samotnie, ale został przez Brytyjczyków zmuszony do lądowania w pobliżu Marden, gdzie został pojmany[1] i tym samym został pierwszym niemieckim asem myśliwskim, który trafił do niewoli[3].
Przez 18 dni był przesłuchiwany przez brytyjski wywiad[2], ale odmawiał zeznań. Postanowił zbiec[3] i 7 października[1], tydzień po przybyciu do obozu jenieckiego w Grizedale Hall na pograniczu Anglii i Szkocji, w mundurze, bez broni, żywności i znajomości terenu podjął ucieczkę, przeskoczywszy przez płot obozu[3]. Został wyśledzony przez dwóch członków milicji wieczorem 10 października, ale w nocy zbiegł ponownie. Drugi raz dostrzeżono go i ujęto dwa dni później[2], a następnie skazano na 21 dni karceru[3]. 3 listopada przeniesiono go do obozu w Swanwick w Derbyshire[2], w którym przyłączył się do grupy jeńców kopiącej tunel prowadzący na zewnątrz. Po miesiącu prac, 17 grudnia 1940, tunel był gotowy[2]. Próbę ucieczki podjął już 20 grudnia[1], gdy zaopatrzony w fałszywe dokumenty przeszedł przez tunel z czterema innymi więźniami[2]. Von Werra planował na najbliższym lotnisku porwać samolot i dolecieć do okupowanej Francji, w tym celu udawał Holendra w służbie brytyjskiej, ale został aresztowany w bazie lotniczej w Hucknall, gdzie obsłudze podejrzany wydał się jego bardzo dobry angielski, niespotykany wśród zagranicznych pilotów[3]. Również pozostali zbiegowie zostali schwytani po kilku dniach[2].
14 grudnia 1940 roku został odznaczony Krzyżem Rycerskim za osiem zwycięstw w powietrzu i pięć samolotów wroga zniszczonych na ziemi[1].
Na przełomie 1940 i 1941 roku von Werra został odesłany z pierwszą grupą jeńców do Kanady. W drodze do obozu[3], 21 stycznia[1], wyskoczył z pociągu w rejonie Smiths Falls, ok. 50 km od granicznej Rzeki Świętego Wawrzyńca[2] i autostopem dojechał do granicy neutralnych jeszcze Stanów Zjednoczonych, skąd dotarł do niemieckiego konsulatu w Nowym Jorku[3]. Ponieważ w tym samym czasie uciekło jeszcze siedmiu jeńców, jego zniknięcie zauważono dopiero następnego popołudnia. Wszystkich pozostałych zbiegów schwytano[2]. W czasie pobytu w USA udzielał wywiadów w tamtejszej prasie. Władze kanadyjskie zażądały jego ekstradycji, ale w czasie gdy trwały amerykańsko-kanadyjskie negocjacje w tej sprawie, niemiecki konsul pomógł von Werrze przedostać się do Meksyku[2]. Stamtąd przez Peru, Brazylię i Włochy[3] wrócił 18 kwietnia do Niemiec[1], gdzie, jako jedyny jeniec zbiegły z obozu na kontynencie północnoamerykańskim, został bohaterem narodowym. Chociaż w niewoli von Werra nie poszedł na współpracę z przeciwnikiem jego obsesją była obawa o zdradę któregoś z innych wysokich rangą pilotów, dlatego doprowadził do napisania na podstawie swoich doświadczeń podręcznika postępowania podczas przesłuchania w alianckiej niewoli[3].
Po powrocie do kraju ożenił się[2]. Od Hitlera otrzymał ofertę otrzymania posiadłości w okupowanej Polsce, ale na ochotnika zgłosił się do walk na froncie wschodnim[3] i 1 lipca 1941 roku został dowódcą JG 53 Pik-As. Na froncie wschodnim zanotował 13 zwycięstw. Od 7 sierpnia 1941 roku oddział zaczęto wycofywać do Niemiec celem uzupełnienia wyposażenia i pod koniec września oddział rozmieszczono w rejonie Katwijk w Holandii[1].
25 października 1941 roku von Werra wybrał się na lot testowy, ale w wyniku awarii silnika maszyna rozbiła się w morzu na północ od Vlissingen, a sam pilot zginął[1]. Jego ciała nigdy nie odnaleziono[3].
Odznaczenia
- Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego – 14 grudnia 1940[4]
- Krzyż Żelazny I Klasy
- Odznaka pilota frontowego Luftwaffe
- Odznaka pilota-obserwatora Luftwaffe
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Franz von Werra. [w:] Aces of the Luftwaffe [on-line]. Petr Kacha. [dostęp 2014-11-29]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Franz von Werra. Warbirds Resource Group. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Paweł Smoleński. Niemcy za amerykańskimi drutami. „Ale Historia”. 45/2014 (147), s. 9, 2014-11-10. Agora SA. (pol.).
- ↑ Werra Baron v., Franz. das-ritterkreuz.de. [dostęp 2014-12-10]. (niem.).