Fryderyk Zoll (młodszy)

Fryderyk Zoll

Data i miejsce urodzenia	1 lutego 1865 Kraków
Data i miejsce śmierci	23 marca 1948 Kraków
Profesor nauk prawnych
Specjalność: prawo cywilne
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1887 – nauki prawne Uniwersytet Jagielloński
Habilitacja	1895 – nauki prawne Uniwersytet Wiedeński
Polska Akademia Umiejętności
Status	członek krajowy czynny
Doktor honoris causa Uniwersytet Wileński – 1937 Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie – 1937 Uniwersytet Jagielloński – 1948
Kierownik Katedry Prawa Cywilnego
Uniwersytet	Jagielloński
Okres zatrudn.	1897–1948
Odznaczenia

Fryderyk Zoll, młodszy (ur. 1 lutego 1865 w Krakowie, zm. 23 marca 1948 tamże) – polski prawnik, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

Życiorys

Rodzina

Był wnukiem Józefa Chrystiana, synem Fryderyka (profesora prawa rzymskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego) i Heleny Seeling-Saulenfels oraz bratem Antoniego.

Od 30 czerwca 1895 żonaty z Adelą z Hoche'ów (1875–1970). Miał dwóch synów: Fryderyka (1899–1986) i Józefa (1904–1966) oraz córkę Marię, po mężu Łuszczkiewicz (1901–1998). Dziadek Andrzeja Zolla (ur. 1942) i pradziadek Fryderyka Andrzeja (ur. 1970).

Wykształcenie

Uczęszczał do gimnazjum w Krakowie. W latach 1883–1887 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzyskując w 1887 doktorat z prawa. Pracował następnie w Prokuratorii Skarbu w Wiedniu. Od 1889 uzupełniał studia na uniwersytetach w Lipsku, Berlinie (u Rudolfa Stammlera), Halle, Getyndze (u Rudolfa Jheringa) i Paryżu. W latach 1890–1897 pracował w Ministerstwie Handlu w Wiedniu. W 1895 na Uniwersytecie Wiedeńskim habilitował się (na podstawie rozprawy Privatrechtliche Studien aus dem Patentrechte) i został docentem w Katedrze Prawa Cywilnego Austriackiego tej uczelni.

Kariera uniwersytecka

Fryderyk Zoll młodszy przed 1912

W 1897 objął Katedrę Prawa Cywilnego na Uniwersytecie Jagiellońskim (od 1899 I Katedrę Prawa Cywilnego). W 1898 został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1900 profesorem zwyczajnym. Na uczelni trzykrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa (1907/1908, 1925/1926, 1933/1934), a także prorektora (1913/1914) i rektora (1912/1913). Wykładał prawo rzeczowe i autorskie, prawo ochrony wynalazków, wzorów i znaków towarowych oraz zasady prawnego zwalczania nieuczciwej konkurencji. W 1935 przeszedł na emeryturę z tytułem profesora honorowego, kontynuował jednak wykłady. W listopadzie 1939 został na krótko uwięziony przez Niemców w ramach Sonderaktion Krakau. Po zwolnieniu, mimo podeszłego wieku, brał udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim. Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim także po II wojnie światowej.

Działalność w innych instytucjach naukowych

W 1914 został powołany na członka korespondenta Akademii Umiejętności w Krakowie (późniejszej Polskiej Akademii Umiejętności). W pracach Komisji Prawniczej Akademii brał udział już od 1899, a od 1946 był jej przewodniczącym. Od 1928 był członkiem czynnym PAU, w latach 1931–1939 delegatem PAU ds. Domu Polskiego w Wiedniu. Należał ponadto do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1921 członek rzeczywisty, od 1929 członek zwyczajny), Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1917 członek honorowy) i Akademii Prawa Niemieckiego (członek korespondent).

Działalność publiczna

W latach 1913–1918 współpracował z Ministerstwem Sprawiedliwości w Wiedniu w ramach Komisji dla Reformy Prawa Międzynarodowego Prywatnego, 1914–1916 był wiceprezydentem Rady Szkolnej Krajowej. Pełnił również funkcję wiceprezydenta Krakowa w latach 1915–1916. W 1919 wszedł w skład Komisji Kodyfikacyjnej RP.

Dorobek naukowy

Jego zainteresowania naukowe obejmowały prawo rzeczowe, prawo autorskie, prawo zobowiązań oraz prawo międzynarodowe publiczne. Jako pierwszy określił pojęciowo przedmiot prawa autorskiego, podkreślając znaczenie twórczości oryginalnej i osobistej oraz wyróżniając prawo niematerialne majątkowe i osobiste autora. W pracy Prawo prywatne austryackie (1899–1910, trzy tomy) przedstawił syntezę założeń prawa cywilnego Austrii, ze szczególnym uwzględnieniem prawa zobowiązań. Zajmował się regulacjami prawnymi związanymi z przystąpieniem Austrii do międzynarodowych konwencji o ochronie literatury i sztuki narodowej, przygotował projekt ustawy o powołaniu urzędów rozjemczych gminnych w Galicji. Pod wpływem Rudolfa Stammlera uznał zasadę tzw. prawa sprawiedliwego za najlepszą metodę rozstrzygania zagadnień prawnych.

Uczestniczył w Międzynarodowych Konferencjach Prawniczych w Warszawie, Lugano, Genewie, Hadze i Rzymie. Wśród jego studentów byli m.in. Stefan Grzybowski, Jan Gwiazdomorski, Władysław Siedlecki, Henryk Trammer, Adam Vetulani, Jan Wasilkowski.

Najważniejsze publikacje:

• Über den Schutz der von Auslande eingeführten Erfindungen (1892)
• Nieuczciwa konkurencya i jej pokrewne objawy ze stanowiska prawa prywatnego (1897)
• O zabezpieczeniu wierzytelności budowlanych (1898)
• Posiadanie według prawa cywilnego austryackiego (1903)
• Teorja praw osobistych w zarysie (1903)
• Tradycje jako sposób nabycia własności na rzeczach nieruchowmych (1907)
• Charakterystyka projektu noweli do kodeksu cywilnego (1908)
• Prawo rzeczowe na ziemiach polskich (1920)
• Zasady prawa autorskiego (1920)
• Prawo prywatne austriackie w zarysie (1921)
• Ustawa o nieuczciwej konkurencji (1926)
• Ustawa o prawie autorskiem (1926)
• Ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych (1928)
• Prawo cywilne (1931–1937, cztery tomy)
• Encyklopedja podręczna prawa prywatnego (1935–1938, tomy II–IV, z Janem Wasilkowskim)
• Międzynarodowe i międzydzielnicowe prawo prywatne w zarysie (1937)
• Prawo cywilne w zarysie (1946–1948, cztery tomy, z Adamem Szpunarem)

Pochowany został w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera N-wsch-Zollów).

Grób Fryderyka Zolla na cmentarzu Rakowickim

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1925)
• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)
• Krzyż Komandorski Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)
• Krzyż Kawalerski Orderu Korony Żelaznej (Austro-Węgry)

Doktoraty honorowe

Był wyróżniony doktoratami honoris causa Uniwersytetu Wileńskiego, Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1937) i Uniwersytetu Jagiellońskiego (1948).

Bibliografia

• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 849. [dostęp 2021-01-12].
• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P–Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985.
• Karolina Grodziska Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803–1939) wyd. II Wydawnictwo Literackie Kraków 1987.

Linki zewnętrzne

• P. M. Żukowski, Misja profesora Fryderyka Zoll (młodszego) do Niemiec w 1935 r., „Przegląd Zachodni”, 2004, z. 1
• dzieła w FBC
• Prace Fryderyka Zolla w serwisie Polona.pl