Fu’ad ar-Rikabi
Fu’ad ar-Rikabi (ur. 1931 w An-Nasirijji, zm. w listopadzie 1971) – iracki polityk, jeden z pierwszych przywódców irackiego oddziału partii Baas.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wczesna działalność[edytuj | edytuj kod]
Był szyitą. Uzyskał wykształcenie wyższe inżynierskie w Bagdadzie[1]. Według niektórych źródeł był twórcą pierwszych komórek partii Baas w Iraku, które utworzył w 1951 i od tegoż roku kierował organizacją jako sekretarz generalny Przywództwa Regionalnego[2][a]. Według innego źródła partia Baas w Iraku działała już od czterech lat, gdyż aktywiści z tego kraju byli obecni na jej kongresie założycielskim w Damaszku i po powrocie do kraju założyli pierwsze struktury[3]. Z pewnością natomiast w 1951 ar-Rikabi stał na jej czele[2][4].
1951-1958[edytuj | edytuj kod]
Osobiście prowadził rekrutację nowych działaczy, początkowo głównie spośród szyitów[2][5]. Kierowana przez niego partia pierwszy raz wzięła udział w publicznych protestach antyrządowych w 1952[2]. W 1955 baasiści brali udział w protestach po utworzeniu Paktu Bagdadzkiego; po tych wydarzeniach 22 przywódców organizacji, na czele z ar-Rikabim, zostało aresztowanych[4]. Z kolei w 1957 przystąpiła do Frontu Jedności Narodowej, opozycyjnego względem rządu Nuriego as-Sa’ida. Front był luźną koalicją grupy partii o profilu demokratycznym i lewicowym, domagającą się respektowania w Iraku zasad demokracji, poszanowania konstytucji, zachowania neutralności, opuszczenia Paktu Bagdadzkiego oraz zniesienia stanu wyjątkowego[2]. Wstępując do Frontu, partia Baas była nadal organizacją o marginalnym zasięgu[2]; liczyła mniej niż 300 członków[4]. Programowo różniła się od macierzystej organizacji powstałej w Syrii, akcentowała bowiem panarabizm zdecydowanie silniej niż socjalizm, który był znacznie mniej istotną i mniej sprecyzowaną częścią jej programu[2].
Partia Baas poparła rewolucję iracką r. 1958. Bezpośrednio po objęciu władzy przez rząd kierowany przez Abd al-Karima Kasima znacząco wzrosła liczba jej członków i sympatyków[6]. W gabinecie Kasima ar-Rikabi został ministrem zaopatrzenia. Zrezygnował jednak ze stanowiska, gdy Kasim otwarcie zrezygnował z prowadzenia polityki panarabskiej, odrzucił sugestię Michela Aflaka, by przyłączyć się do Zjednoczonej Republiki Arabskiej, a także usunął z rządu wicepremiera Abd as-Salama Arifa. Nie był on wprawdzie członkiem partii Baas, jednak sympatyzował z niektórymi elementami jej programu, w tym z panarabizmem[7].
Zamach na Kasima, emigracja i usunięcie z partii[edytuj | edytuj kod]
Rozczarowani polityką Kasima, iraccy baasiści zdecydowali się podjąć próbę zamordowania go. Zamach nie powiódł się[8]. Stało się to przyczyną rządowych represji względem partii; ar-Rikabi zbiegł przed nimi do Syrii[9]., przekazując kierownictwo w organizacji Alemu Salihowi as-Sadiemu[4]. Na emigracji w Syrii, a następnie w Libanie, ar-Rikabi zaczął sympatyzować z naseryzmem i publicznie krytykować politykę prowadzoną przez partię w Iraku. Dawnym współpracownikom zarzucał porzucenie idei, na których opierał się baasizm[9]. W rezultacie w 1961 został oficjalnie usunięty z organizacji[4].
Dalsza działalność[edytuj | edytuj kod]
Razem z Abd Allahem ar-Rimawim ar-Rikabi utworzył w Iraku odrębną naserystowską partię. W listopadzie 1964, gdy samodzielne rządy w Iraku sprawował już od roku Abd as-Salam Arif, został przez niego wyznaczony na stanowisko ministra rolnictwa. Sprawował je do maja roku następnego, gdy złożył dobrowolną dymisję[1].
W 1971, trzy lata po zamachu stanu, po którym partia Baas zaczęła sprawować w Iraku autorytarne rządy, został aresztowany. Według oficjalnej wersji zginął w więzieniu zamordowany przez współosadzonych; pojawiały się jednak sugestie, że w istocie zginął na polecenie baasistowskich władz[10].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Partia Baas, jako organizacja panarabska, określa kierownictwa swoich oddziałów w poszczególnych krajach mianem Przywództw Regionalnych dla podkreślenia, że państwa, w których działając, to nie całkowicie odrębne jednostki, a regiony świata arabskiego jako całości.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Ghareeb E., Dougherty B.: Historical Dictionary of Iraq. Scarecrow Press, 2004, s. 194. ISBN 978-0-8108-6568-6.
- ↑ a b c d e f g Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 178. ISBN 978-83-05-13567-2.
- ↑ The Baath Party
- ↑ a b c d e R. Bidwell, Dictionary of Modern Arab History, Routledge, 2012, 9781136162985, s.60.
- ↑ G. Sheffer, M. Ma'oz, Middle Eastern Minorities and Diasporas, Sussex Academic Press, Brighton 2002, ISBN 978-1-902210-84-1, s.174-175.
- ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq since 1958: From Revolution to Dictatorship, I.B.Tauris, London-New York 2001, ISBN 978-1-86064-622-5, s. 90.
- ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq since 1958: From Revolution to Dictatorship, I.B.Tauris, London-New York 2001, ISBN 978-1-86064-622-5, s. 49-50.
- ↑ Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 195. ISBN 978-83-05-13567-2.
- ↑ a b M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq since 1958: From Revolution to Dictatorship, I.B.Tauris, London-New York 2001, ISBN 978-1-86064-622-5, s. 72-75.
- ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq since 1958: From Revolution to Dictatorship, I.B.Tauris, London-New York 2001, ISBN 978-1-86064-622-5, s. 157.