Fürstenwalde/Spree

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Fuerstenwalde/Spree)
Fürstenwalde/Spree
Ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Brandenburgia

Data założenia

XIII wiek

Burmistrz

Matthias Rudolph

Powierzchnia

70,68 km²

Wysokość

43 m n.p.m.

Populacja (31 grudnia 2020)
• liczba ludności
• gęstość


31 992[1]
453 os./km²

Nr kierunkowy

03361

Kod pocztowy

15517

Tablice rejestracyjne

LOS, FW, BSK, EH

Podział miasta

3 dzielnice

Plan Fürstenwalde/Spree
Położenie na mapie Brandenburgii
Mapa konturowa Brandenburgii, po prawej znajduje się punkt z opisem „Fürstenwalde/Spree”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Fürstenwalde/Spree”
Ziemia52°22′N 14°04′E/52,366667 14,066667
Strona internetowa

Fürstenwalde/Spree (posłuchaj) (powszechnie stosowna jest również forma skrócona Fürstenwalde, pol. hist. Przybór[2], dolnołuż. Pśibor pśi Sprjewi) – miasto we wschodnich Niemczech w kraju związkowym Brandenburgia, w powiecie Oder-Spree, port nad Sprewą i kanałem Odra-Sprewa. W latach 1385–1598 było stolicą biskupstwa lubuskiego. Największe miasto powiatu Oder-Spree.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Fürstenwalde/Spree leży na terenie pradoliny warszawsko-berlińskiej, nad rzeką Sprewą, około 35 kilometrów na zachód od granicy z Polską w Słubicach i Frankfurcie nad Odrą oraz 50 kilometrów na wschód od Berlina.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Fürstenwalde na mapie Wielkopolski epoki piastowskiej (Księstwo wielkopolskie) z Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski

Średniowiecze – wpływy polskie, czeskie i brandenburskie[edytuj | edytuj kod]

Obszar Przyboru został utracony wraz z ziemią lubuską przez rozbitą dzielnicowo Polskę w 1249 roku. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1272, było lokowane w miejscu średniowiecznego grodu przez rzekę Sprewę. Dzięki strategicznej lokalizacji stało się szybko jednym z najbogatszych miast ówczesnej Marchii Brandenburskiej. Na mocy traktatu z roku 1373 miasto zostaje sprzedane przez Wittelsbachów cesarzowi Karolowi IV. W latach 1373–1415 znajdowało się we władaniu Korony Czeskiej pod panowaniem Luksemburgów. W roku 1385 tu przeniósł siedzibę biskupstwa lubuskiego oraz kapituły katedralnej ostatni polski biskup lubuski Jan Kietlicz. W 1392 Jan Kietlicz został przeniesiony na diecezję miśnieńską i odtąd do 1424 roku tron biskupi był obsadzany duchownymi czeskimi, choć diecezja do 1424 wciąż podlegała metropolii gnieźnieńskiej. W roku 1446 miasto i katedra zostały spalone przez husytów.

Nowożytność i czasy napoleońskie[edytuj | edytuj kod]

Fürstenwalde w XVII wieku

Wraz z postępami reformacji w 1557 katedra została przejęta przez luteran.

W latach 1613, 1625 i 1656 Fürstenwalde było również miastem uniwersyteckim, dzięki przeniesionego tutaj z pobliskiego Frankfurtu nad Odrą Uniwersytetu Viadrina. Od 1701 miasto stanowi część Królestwa Prus.

Przez szereg dziesięcioleci było również miastem garnizonowym dla wojsk cesarza Napoleona i ułanów cesarskich.

W granicach Niemiec[edytuj | edytuj kod]

W 1871 miasto stało się częścią zjednoczonych Niemiec.

W okresie II wojny światowej w mieście znajdowała się fabryka amunicji zatrudniająca ponad 12 tys. robotników przymusowych i jeńców wojennych. Mieściła się tu również filia podobozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Na krótko przed końcem II wojny światowej Fürstenwalde zostało zamienione przez nazistów w twierdzę, co w konsekwencji ciężkich sowieckich bombardowań zrównało je z ziemią. W roku 1945 NKWD utworzyło w mieście obóz specjalny w którym przetrzymywano ponad 10 tys. więźniów, w większości młodych ludzi, z których większość szybko zmarła[potrzebny przypis].

Po II wojnie światowej miasto wraz z położoną na zachód od Odry częścią ziemi lubuskiej znalazło się w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec, z której w 1949 utworzono NRD, wschodnia część ziemi lubuskiej natomiast po 696 latach powróciła w granice Polski.

Fürstenwalde został miastem powiatowym w okręgu Frankfurt nad Odrą. W latach 50. i 60. miasto odbudowano, utworzone zostały nowe dzielnice mieszkaniowe a miasto stało się znaczącym ośrodkiem przemysłowym. Do roku 1994 w Fürstenwalde stacjonowały także oddziały Zachodniej Grupy Wojsk ZSRR (funkcjonowało tu składowisko czołgów z bazą paliw). W późnych latach 80. wyburzono fragmenty starego miasta i zastąpiono je częściowo budynkami z wielkiej płyty.

W 1990 miasto zostało częścią Republiki Federalnej Niemiec. W wyniku reformy administracyjnej Fürstenwalde od 1993 należy do powiatu Oder-Spree. Jest obecnie największym miastem w regionie.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

  • Katedra Mariacka (neogotycka) z XIV wieku
  • Pozostałości zabudowy historycznej, m.in. kamienice z XVII i XVIII wieku
  • Zamek biskupi
  • Ratusz
  • Pałac barokowy
  • Kościół ewangelicko-luterański
  • Kościół katolicki św. Jana Chrzciciela
  • Kościół luterański Dobrego Samarytanina z 1925 roku

Demografia[edytuj | edytuj kod]

[3]

Rok Populacja
1875 11 929
1890 15 783
1910 26 286
1925 28 369
1939 35 842
1946 28 993
1950 30 815
1964 30 849
Rok Populacja
1971 31 296
1981 35 566
1985 35 443
1990 35 214
1995 33 628
2000 34 044
2005 33 336
2010 32 468
Rok Populacja
2015 31 741
2016 32 025
2017 32 098
2018 31 941
2019 31 965
2020 31 992

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Fürstenwalde jest obecnie głównym centrum usługowym i przemysłowym w regionie: przemysł oponiarski, metalowy i budowlany oraz ogrodnictwo są najważniejsze.

Najbardziej znane przedsiębiorstwo znajdujące się w mieście jest zakład oponiarski Pneumant (dzisiaj część amerykańskiego koncernu Goodyear). Znajdują się tutaj ponadto zakłady produkujące farby, zakłady metalowe oraz firmy przemysłu energetycznego specjalizujące się w produkcji elastycznych, samoprzylepnych baterii słonecznych. Gospodarka usługowa jest dobrze rozwinięta, swoje siedziby mają w mieście firmy z branży energetyki oraz deweloperstwa mieszkaniowego.

Transport[edytuj | edytuj kod]

Niedaleko miasta przebiega autostrada A12, łącząca Berlin z Poznaniem i Warszawą.

W mieście znajduje się stacja kolejowa Fürstenwalde (Spree), przystanek regionalnych połączeń pomiędzy Berlinem a Frankfurtem nad Odrą.

Oświata[edytuj | edytuj kod]

  • Geschwister-Scholl-Gymnasium Fürstenwalde – gimnazjum powiatowe powstałe w 1991 r. Patronem szkoły jest rodzeństwo Schollów.
  • Europaschule Oberstufenzentrum Palmnicken – technikum europejskie, jest największą placówką oświatową w powiecie. Placówka ogólnokształcąca oraz szkoła zawodowa. Głównym tematem pracy wychowawczej są relacje międzynarodowe oraz współpraca różnymi szkołami partnerskimi, między innymi ze Szwecji, Japonii, Francji, Holandii, Danii i Polski.
  • Szkoła Katolicka „Bernhardinum” (Katholische Schule Bernhardinum) – katolicka szkoła wyznaniowa, instytucja oświatowa należąca do archidiecezji berlińskiej, placówka składa się ze szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum. Szkoła współpracuje ze szkołami w Polsce, Francji, Włoszech i Sri Lance.

Ludzie związani z Fürstenwalde/Spree[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Bevölkerung im Land Brandenburg nach amtsfreien Gemeinden, Ämtern und Gemeinden 31. Dezember 2020 [online] [dostęp 2023-01-03] (niem.).
  2. Mapa Polski 1:500 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1947 [1].
  3. Bevölkerung der Gemeinden des Landkreises Oder-Spree 1875 bis 2005 [online] [dostęp 2023-01-03] (niem.).