Fürstenwalde/Spree

Fürstenwalde/Spree

Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Data założenia	XIII wiek
Zarządzający	Matthias Rudolph↗
Powierzchnia	70,68 km²
Wysokość	43 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2014) • liczba ludności • gęstość	31 236 442 os./km²
Nr kierunkowy	03361
Kod pocztowy	15517
Tablice rejestracyjne	LOS
Podział miasta	3 dzielnice
Położenie na mapie Brandenburgii Fürstenwalde/Spree
Położenie na mapie Niemiec Fürstenwalde/Spree
52°22′N 14°04′E
Strona internetowa

Fürstenwalde/Spree (posłuchaj^ⓘposłuchaj) (pol. hist. Przybór) – miasto we wschodnich Niemczech, w kraju związkowym Brandenburgia, w powiecie Oder-Spree, port nad Sprewą i kanałem Odra-Sprewa. Założone w XIII wieku, liczy ponad 30 tys. mieszkańców (2014). W latach 1385–1598 było stolicą biskupstwa lubuskiego.

Geografia

Fürstenwalde/Spree leży na terenie pradoliny berlińskiej, nad rzeką Sprewą, przy niemieckiej autostradzie A12, 40 km od granicy z Polską w Świecku i Słubicach.

Historia

Średniowiecze – wpływy polskie, czeskie i brandenburskie

Obszar Przyboru został utracony wraz z ziemią lubuską przez rozbitą dzielnicowo Polskę w 1249 roku. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1272, było lokowane w miejscu średniowiecznego grodu przez rzekę Sprewę. Dzięki strategicznej lokalizacji stało się szybko jednym z najbogatszych miast ówczesnej Marchii Brandenburskiej. Na mocy traktatu z roku 1373 miasto zostaje sprzedane przez Wittelsbachów cesarzowi Karolowi IV. W latach 1373–1415 znajdowało się we władaniu Królestwa Czech. W roku 1385 tu przeniósł siedzibę biskupstwa lubuskiego oraz kapituły katedralnej ostatni polski biskup lubuski Jan Kietlicz. W 1392 Jan Kietlicz został przeniesiony na diecezję miśnieńską i odtąd do 1424 roku tron biskupi był obsadzany duchownymi czeskimi, choć diecezja do 1424 wciąż podlegała metropolii gnieźnieńskiej. W roku 1446 miasto i katedra zostały spalone przez husytów.

Nowożytność i czasy napoleońskie

Fürstenwalde w XVII wieku

Wraz z postępami reformacji w 1557 katedra została przejęta przez luteran.

W latach 1613, 1625 i 1656 Fürstenwalde jest również miastem uniwersyteckim, dzięki przeniesionej tutaj uczelni Europejskiego Uniwersytetu Viadrina z pobliskiego Frankfurtu nad Odrą. Od 1701 miasto stanowi część Królestwa Prus.

Przez szereg dziesięcioleci było również miastem garnizonowym dla wojsk cesarza Napoleona i ułanów cesarskich. Do roku 1994 w Fürstenwalde/Spree stacjonowały także oddziały Zachodniej Grupy Wojsk ZSRR.

W granicach Niemiec

W 1871 miasto stało się częścią zjednoczonych Niemiec.

W okresie II wojny światowej w mieście znajdowała się fabryka amunicji zatrudniająca ponad 12 tys. robotników przymusowych i jeńców wojennych. Mieściła się tu również filia podobozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Na krótko przed końcem II wojny światowej Fürstenwalde/Spree zostało zamienione przez nazistów w twierdzę, co w konsekwencji ciężkich sowieckich bombardowań zrównało je z ziemią. W roku 1945 NKWD utworzyło w mieście obóz specjalny w którym przetrzymywano ponad 10 tys. więźniów, w większości młodych ludzi, z których większość szybko zmarła.

Po II wojnie światowej miasto wraz z położoną na zachód od Odry częścią ziemi lubuskiej znalazło się w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec (wschodnia część po 696 latach powróciła w granice Polski), z której w 1949 utworzono NRD. W latach 1950–1960 miasto odbudowano, utworzone zostały nowe dzielnice mieszkaniowe. W 1990 miasto zostało częścią Republiki Federalnej Niemiec.

W wyniku reformy administracyjnej Fürstenwalde/Spree od 1993 należy do powiatu Oder-Spree. Jest największym miastem w regionie oraz ważnym centrum administracyjnym i gospodarczym. W mieście znajduje się stacja kolejowa Fürstenwalde (Spree).

Zabytki

• Katedra Mariacka (neogotycka) z XIV wieku
• Zamek biskupi
• Ratusz
• Pałac barokowy
• Kościół Dobrego Samarytanina (luterański) z 1925 roku

Demografia

Rok Populacja 1875 10 829 1890 14 376 1910 22 718 1925 23 278 1933 25 490 1939 28 088 1946 21 782 1950 30 388 1964 30 458 1971 30 841

Rok Populacja 1981 35 132 1985 35 014 1989 35 658 1990 34 802 1991 34 163 1992 33 941 1993 33 984 1994 33 539 1995 33 628 1996 33 823

Rok Populacja 1997 34 085 1998 34 157 1999 34 167 2000 34 044 2001 33 981 2002 33 726 2003 33 639 2004 33 374 2005 33 336 2006 33 121

Rok Populacja 2007 33 104 2008 32 867 2009 32 576 2010 32 468 2011 30 910 2012 30 885 2013 30 967 2014 31 236

Edukacja

• Werner-Seelenbinder-Gymnasium Fürstenwalde – gimnazjum miejskie. Szkoła powstała ponad sto lat temu, pierwotnie z przeznaczeniem jako koszary wojskowe. Placówka współpracuje z polskim gimnazjum z Gorzowa Wielkopolskiego. Od sierpnia 2007 roku patronem szkoły jest rodzeństwo Schollów.

• Europaschule Oberstufenzentrum Palmnicken – gimnazjum europejskie, jest największą placówką oświatową w powiecie. Placówka ogólnokształcąca oraz szkoła zawodowa. Głównym tematem pracy wychowawczej są relacje międzynarodowe oraz współpraca różnymi szkołami partnerskimi, między innymi ze Szwecji, Japonii, Francji, Holandii, Danii i Polski.

• Katolicka Szkoła Bernardynów „Bernhardinum” – katolicka szkoła wyznaniowa, instytucja oświatowa należąca do archidiecezji berlińskiej, placówka składa się z szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum. Szkoła współpracuje ze szkołami w Polsce, Francji, Włoszech i Sri Lance.

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

• Cestas (Francja)
• Choszczno (Polska)
• Reinheim (Hesja)
• Sanok (Polska)

Przemysł

Fürstenwalde/Spree jest obecnie głównym centrum przemysłowym w regionie: przemysł oponiarski, ogrodnictwo, przemysł metalowy i budowlany są najważniejsze. Do najbardziej znanych firm znajdujących się w mieście należy niemiecka spółka oponiarska Pneumant. Są tu również zakłady metalowe i tworzyw sztucznych, odlewanie, zakłady produkujące farby, zakłady urządzeń sterowniczych i oprzyrządowań, producent zbiorników, oraz zakłady przemysłu energetycznego specjalizujące się w produkcji elastycznych, samoprzylepnych baterii słonecznych w firmie PVflex Solar.

Ludzie związani z Fürstenwalde/Spree

• Christian Mentzel (1622–1701), lekarz, botanik i sinolog
• Ernst Laas (1837–1885), pedagog i filozof
• Paul Henze (1880–1966), inżynier mechanik i konstruktor samochodów
• Ottomar Geschke (1882–1957), niemiecki polityk
• Wilhelm Burgdorf (1895–1945), generał piechoty
• Wolfgang Koepp (ur. 1933), pisarz
• Wolfgang Götze (ur. 1937), fizyk teoretyczny
• Hans-Joachim Jentsch (ur. 1937), polityk (CDU), Sędzia Sądu Najwyższego
• Klaus Kunowsky (ur. 1937), pisarz
• Hans-Michael Rehberg (ur. 1938), aktor i reżyser
• Pit Kroke (ur. 1940), artysta
• Ludolf von Wartenberg (ur. 1941), polityk (CDU)
• Heinz Geisler (ur. 1950), muzyk rockowy i kompozytor

Galeria

• 
  Katedra Mariacka
• 
  Zamek biskupi
• 
  Pałac
• 
  Ratusz
• 
  Zabytkowe kamienice w centrum miasta
• 
  Kościół Dobrego Samarytanina
• 
  Villa Lässig
• 
  Dworzec kolejowy
• 
  Notgeld z 1921
  awers
• 
  Notgeld z 1921
  rewers