Galeria portretów biskupów krakowskich
Galeria portretów biskupów krakowskich – galeria znajdująca się w krużgankach i innych pomieszczeniach klasztoru franciszkanów w Krakowie, obejmująca kilkadziesiąt malowideł ściennych i obrazów wykonanych w okresie od XV wieku do 2005 roku i przedstawiających portrety biskupów Krakowa.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Według tradycji powstanie galerii biskupów krakowskich w krużgankach franciszkańskich wiąże się z kanonizacją św. Stanisława ze Szczepanowa, która miała miejsce w dolnej bazylice św. Franciszka w Asyżu (1253). Posłowie polscy zobowiązali się, że każdy nowy biskup ordynariusz krakowski będzie posyłał do bazyliki w Asyżu, na pamiątkę tej kanonizacji, swój portret i 100 sztuk złota. Umowa została jednak zmieniona: w zamian za srebrną, trzyłokciową figurę św. Franciszka, krakowski konwent franciszkański przejmował prawo do owych portretów. Inna wersja widzi genezę portretów z wpływami włoskimi i niemieckimi, bądź z faktem ofiarowania przez franciszkanów biskupom krakowskim gruntów pod budowę pałacu biskupiego w zamian za co ci zobowiązali się przekazywać franciszkanom swe portrety.
Początkowo portrety malowano na ścianach, jeden obok drugiego, na polach arkad krużganków. Zaczynały się od biskupa Rachelina, a kończyły na kardynale Fryderyku Jagiellończyku. Z 34 ściennych malowideł do dnia dzisiejszego zachowało się 13. Jednolitość stylu tych portretów wskazuje na jednego nieznanego autora.
Drugą część galerii biskupów krakowskich stanowią portrety malowane na deskach i płótnach. Znajdują się w ramieniu południowym i zachodnim oraz w kaplicy Włoskiej. Najczęściej były one fundowane po śmierci biskupa przez krewnych, przyjaciół, następców lub egzekutorów testamentu. Wojny i pożary spowodowały uszczerbek kolekcji. Dziś tworzy ją 31 portretów, a ostatnim, umieszczonym 4 listopada 2005, jest portret Karola Wojtyły w stroju papieża Jana Pawła II. Brak portretu kardynała Franciszka Macharskiego.
Rozmieszczenie portretów[edytuj | edytuj kod]
- w starej zakrystii:
- kard. Adam Stefan Sapieha (1911-1951)
- we wschodnim ramieniu krużganków:
- św. Stanisław (1072-1079)
- bp. Karol Wojtyła (1964-1978), papież św. Jan Paweł II
- bp Andrzej Zebrzydowski (1551-1560)
- bp Piotr Myszkowski (1577-1591)
- bp Jerzy Albrecht Denhoff (1701-1702)
- bp Piotr Gamrat (1538-1545)
- bp Filip Padniewski (1560-1572)
- bp Jan Chojeński (1537-1538)
- bp Piotr Tomicki (1523-1535)
- bp Jan Latalski (1536-1537)
- kard. Jerzy Radziwiłł (1591-1600)
- w południowym ramieniu krużganków:
- bp Kajetan Ignacy Sołtyk (1759-1788)
- kard. Jan Aleksander Lipski (1732-1746)
- bp Jakub Zadzik (1635-1642)
- bp Andrzej Lipski (1630-1631)
- w zachodnim ramieniu krużganków:
- bp Andrzej Trzebicki (1658-1679)
- bp Jan Małachowski (1681-1699)
- bp Marcin Szyszkowski (1616-1630)
- kard. Jan Albert Waza (1632–1634)
- w Sali Włoskiej (wschodnie skrzydło krużganków):
- kard. Bernard Maciejowski (1600-1606)
- bp Piotr Tylicki (1606-1616)
- bp Piotr Gembicki (1642-1657)
- bp Stanisław Kazimierz Dąmbski (1699-1700)
- bp Konstanty Felicjan Szaniawski (1720-1732)
- bp Andrzej Stanisław Załuski (1746-1758)
- bp Feliks Turski (1790-1800)
- kard. Jan Duklan Puzyna (1879-1894)
- w sali św. Franciszka w klasztorze:
- kard. Albin Dunajewski (1879-1894)
- bp Samuel Maciejowski (1546-1550)
- bp Franciszek Krasiński (1572-1577)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Strona internetowa krakowskich franciszkanów. franciszkanska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-09)].
- Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, wyd. WAM, Kraków 2006.