Galidia kasztanowata

Galidia kasztanowata
	Galidia elegans
	I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1837
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Nadrodzina	kotokształtne
Rodzina	falanrukowate
Podrodzina	galidie
Rodzaj	Galidia; I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1837
Gatunek	galidia kasztanowata
Synonimy
	Rodzaju: Galidea Flower & Lydekker, 1891; Gatunku: Mustela afra Kerr, 1792;
	Rodzaju: Galidea Flower & Lydekker, 1891; Gatunku: Mustela afra Kerr, 1792;
Podgatunki
	G. e. elegans I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1837; G. e. dambrensis Tate & Rand, 1941; G. e. occidentalis Albignac, 1971;
	G. e. elegans I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1837; G. e. dambrensis Tate & Rand, 1941; G. e. occidentalis Albignac, 1971;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Galidia kasztanowata^[9] (Galidia elegans) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny galidii (Galidiinae) w obrębie rodziny falanrukowatych (Eupleridae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj i gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1837 roku francuski przyrodnik Isidore Geoffroy Saint-Hilaire nadając im odpowiednio nazwy Galidia^[3] i Galidia elegans^[2]. Holotyp pochodził z Tamatave, na Madagaskarze^[10]. Jedyny przedstawiciel rodzaju galidia^[9] (Galidia)^[11].

Relacje między podgatunkami nie zostały zbadane w nowoczesnym sensie filogeograficznym, a w niektórych przypadkach cechy użyte do ich oddzielenia są niejednoznaczne^[11]. Podgatunkowy status niektórych geograficznie pośrednich populacji pozostaje nierozwiązany (np. dorzecze rzeki Sambirano, region jezior na zachód od Tsingy de Bemaraha i lasy w pobliżu Daraina)^[11]. Mieszańce pomiędzy tymi różnymi formami geograficznymi w niewoli dają płodne młode^[11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunków^[11]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek	Oryginalna nazwa	Autor i rok opisu	Miejsce typowe
G. e. dambrensis	Galidia elegans dambrensis	Tate & Rand, 1941	Montagne d’Ambre, na wysokości 1000 m, Madagaskar^[12].
G. e. occidentalis	Galidia elegans occidentalis	Albignac, 1971	W pobliżu Bekopaki, 50 km na południe od Antsalovy (19°06′S 44°48′E/-19,100000 44,800000), na wysokości 100 m n.p.m.^[13].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Galidia: gr. γαλιδευς galideus, γαλιδεως galideōs „młoda łasica”, zdrobnienie od γαλεη galeē lub γαλη galē „łasica”^[14].
elegans: łac. elegans, elegantis „elegant”, od elegere prawdopodobnie wczesnej formy eligere „wybrać”^[15].
dambrensis: Montagne d’Ambre, Madagaskar.
occidentalis: łac. occidentalis „zachodni”, od occidens, occidentis „zachód”, od occidere „ustawić”^[16].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Galidia kasztanowata występuje na Madagaskrze zamieszkując w zależności od podgatunku^[11]:

G. elegans elegans – wschodni Madagaskar (region otaczający Andapę na południe do Tôlanaro).
G. elegans dambrensis – północny Madagaskar (pierwotnie opisany z góry Montagne d’Ambre, ale osobniki z Ankarany odnoszą się do tego taksonu).
G. elegans occidentalis – środkowo-zachodni Madagaskar (regiony wapienne Bemaraha, Namoroka i Kelifely).

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 30–38 cm, długość ogona 26–29,1 cm, długość ucha 2,8–3 cm, długość tylnej stopy 6–7,2 cm; masa ciała 655–965 g (wymiary dla podgatunku nominatywnego)^[17]. Wymiary u pozostałych podgatunków w dużej mierze pokrywają się^[17]. Na podstawie pomiarów dokonanych w Ranomafanie we wschodniej części wilgotnego lesu istnieją pewne przesłanki świadczące o dymorfizmie płciowym w zakresie wielkości ciała – osiem dorosłych samców miało ciężar ciała wynoszący średnio 992 g (zakres 900–1085 g), a dwie dorosłe samice odpowiednio 760 i 890 g^[17]. Niewielki ssak o wydłużonym ciele z długim, grubym ogonem i krótkimi łapami. Uszy małe, zaokrąglone. Grzbiet ciała rdzawobrązowy, spód ciała i łapy ciemnobrązowe do czarnych. Na ogonie występują poprzeczne czarne pręgi na rdzawobrązowym tle.

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Galidie kasztanowate są spotykane pojedynczo, w parach lub małych grupkach – prawdopodobnie grupach rodzinnych skupionych wokół dojrzałej pary. Po ciąży trwającej 72-91 dni samica rodzi jedno młode. Rozmiary dorosłych osobników osiągają około 1 roku, a dojrzałość płciową w drugim roku życia. Żyje do 13 lat w niewoli, w naturze krócej. Są wszystkożerne – zjadają małe ssaki i inne małe kręgowce oraz bezkręgowce i owoce.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Galidia I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1837.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Galidia elegans, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Geoffroy 1837 ↓, s. 581.
↑ ^a ^b Geoffroy 1837 ↓, s. 580.
↑ W.H. Flower & R. Lydekker: An introduction to the study of mammals living and extinct. London: A. and C. Black, 1891, s. 538. (ang.).
↑ R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 175. (ang.).
↑ G.H.H. Tate & A.L. Rand. A new Galidia (Viverridae) from Madagascar. „American Museum novitates”. 1112, s. 1, 1941. (ang.).
↑ R. Albignac. Une nouvelle sous-espèce de Galidia elegans: G. elegans occidentalis (Viverridae de Madagascar). Mise au point de la répartition géographique de l’espèce. „Mammalia”. 35 (2), s. 307, 1971. DOI: 10.1515/mamm.1971.35.2.307. (ang.).
↑ F.F. Hawkins F.F., Galidia elegans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-29] (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 142. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Galidia elegans. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-29].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 422. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ Zijlstra ↓, s. N#41094.
↑ Zijlstra ↓, s. N#41096.
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 290, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, elegans [dostęp 2022-04-29] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, occidentalis [dostęp 2022-04-29] .
↑ ^a ^b ^c S.M. Goodman: Family Eupleridae (Madagascar Carnivores). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 347–348. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

I. Geoffroy Saint-Hilaire. Notice sur deux nouveaux genres de Mammifères carnassiers, les Ichneumies, du continent africain, et les Galidies, de Madagascar. „Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences”. 5, s. 578–582, 1837. (fr.).
Nowicki, K. & C. Yahnke: Galidia elegans. (On-line), Animal Diversity Web, 2004. [dostęp 2008-01-01]. (ang.).
D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Galidia elegans. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-29].
J.S. Zijlstra: Home. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-29]. (ang.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[4] Niepoprawna późniejsza pisownia Galidia I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1837.

[itis-1] Galidia elegans, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFGeoffroy1837[https://www.biodiversitylibrary.org/page/36312239_581]-2] Geoffroy 1837 ↓, s. 581.

[CITEREFGeoffroy1837[https://www.biodiversitylibrary.org/page/36312238_580]-3] Geoffroy 1837 ↓, s. 580.

[Flower&Lydekker-5] W.H. Flower & R. Lydekker: An introduction to the study of mammals living and extinct. London: A. and C. Black, 1891, s. 538. (ang.).

[Kerr-6] R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 175. (ang.).

[Tate&Rand-7] G.H.H. Tate & A.L. Rand. A new Galidia (Viverridae) from Madagascar. „American Museum novitates”. 1112, s. 1, 1941. (ang.).

[Albignac-8] R. Albignac. Une nouvelle sous-espèce de Galidia elegans: G. elegans occidentalis (Viverridae de Madagascar). Mise au point de la répartition géographique de l’espèce. „Mammalia”. 35 (2), s. 307, 1971. DOI: 10.1515/mamm.1971.35.2.307. (ang.).

[iucn-9] F.F. Hawkins F.F., Galidia elegans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-29] (ang.).

[Cichocki&inni-10] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 142. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Galidia elegans. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-29].

[Burgin&inni-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 422. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[CITEREFZijlstra[http://hesperomys.com/n/41094_N#41094]-13] Zijlstra ↓, s. N#41094.

[CITEREFZijlstra[http://hesperomys.com/n/41096_N#41096]-14] Zijlstra ↓, s. N#41096.

[Palmer-15] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 290, 1904. (ang.).

[16] The Key to Scientific Names ↓, elegans [dostęp 2022-04-29] .

[17] The Key to Scientific Names ↓, occidentalis [dostęp 2022-04-29] .

[Goodman-18] S.M. Goodman: Family Eupleridae (Madagascar Carnivores). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 347–348. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]