Gamma Cephei

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gamma Cephei
γ Cep
Ilustracja
Położenie w gwiazdozbiorze
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Cefeusz

Rektascensja

23h 39m 20,902s[1]

Deklinacja

+77° 37′ 56,51″[1]

Paralaksa (π)

0,07383 ± 0,00037″[1]

Odległość

44,18 ± 0,22 ly
13,545 ± 0,069 pc

Wielkość obserwowana

3,220 ± 0,009m[1]

Ruch własny (RA)

−63,00 ± 0,59 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

171,46 ± 0,58 mas/rok[1]

Prędkość radialna

−42,82 ± 0,30 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

olbrzym lub podolbrzym

Typ widmowy

K1 III-IV CN1[1]

Masa

A: 1,6 M
B: 0,3–0,4[2] M☉

Promień

A: 4,9[2][3] R☉

Metaliczność [Fe/H]

0,15[4]

Wielkość absolutna

2,561 ± 0,009m[5]

Jasność

10,6 L☉[2]

Prędkość obrotu

<17 km/s[6]

Wiek

6,6 mld[2] lat

Temperatura

4920 K[2]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

6300[4] pc

Mimośród

0,2571[4]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 35 Cep
2MASS: J23392083+7737563
Bonner Durchmusterung: BD+76°928
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 893
Boss General Catalogue: GC 32875
Katalog Gliesego: GJ 903
Katalog Henry’ego Drapera: HD 222404
Katalog Hipparcosa: HIP 116727
Katalog jasnych gwiazd: HR 8974
SAO Star Catalog: SAO 10818
Errai, Alrai; GCTP 5725.00

Gamma Cephei (γ Cep, Errai) – gwiazda w gwiazdozbiorze Cefeusza, odległa o około 44 lata świetlne od Słońca.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Tradycyjna nazwa własna gwiazdy, Errai, wywodzi się z arabskiego ‏الراعي‎ ar-rā‘ī, co oznacza „pasterz”[2][7]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2015 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Errai dla określenia tej gwiazdy[8].

Charakterystyka obserwacyjna[edytuj | edytuj kod]

Projekcja ścieżki precesji bieguna północnego na stałym niebo epoki J2000.0 dla przedziału czasowego od 48000 p.n.e. do 52000 n.e.[9]

Jest to druga co do jasności gwiazda konstelacji, jej obserwowana wielkość gwiazdowa to 3,22m[1]; zmienia się ona w zakresie od 3,18 do 3,24m[6].

Errai można znaleźć na niebie, wyobrażając sobie linię łączącą gwiazdę Caph na końcu „litery W”, jaką tworzą gwiazdy Kasjopei i Polaris, współczesną Gwiazdę Polarną. Gamma Cephei jest nieco powyżej środka tej linii, w stronę Polaris[10].

Około roku 4000 n.e., z uwagi na precesję osi ziemskiej, Errai znajdzie się o 3° od północnego bieguna niebieskiego i zajmie na sferze niebieskiej miejsce Gwiazdy Polarnej[10][11].

Charakterystyka fizyczna[edytuj | edytuj kod]

Jest to gwiazda podwójna. W skład układu wchodzi widoczna Gamma Cephei A i oddalony o 0,9 sekundy kątowej (pomiar z 2006 r.) składnik Gamma Cephei B o wielkości 7,3m[12]. Obie gwiazdy krążą wokół siebie z okresem 57–66 lat w średniej odległości około 19 au; ze względu na mimośród orbity odległość dzieląca gwiazdy zmienia się od 12 do 26 au[2].

Gamma Cephei A to pomarańczowy olbrzym (lub podolbrzym[1]) należący do typu widmowego K1. Ma on temperaturę 4920 K i jasność 10,6 razy większą niż jasność Słońca. Jej promień, znany dzięki pomiarowi średnicy kątowej, jest 4,9 razy większy niż promień Słońca, a masa jest oceniana na 1,6 razy większą od masy Słońca[2].

Gamma Cephei B jest mało masywną gwiazdą, czerwonym karłem o masie 0,3–0,4 masy Słońca[2]. Jego temperatura to 3500 K, przypuszcza się, że reprezentuje typ widmowy M[13].

Układ planetarny[edytuj | edytuj kod]

W 1988 roku opublikowano wyniki analiz zmian prędkości radialnej gwiazdy, które zostały zinterpretowane jako możliwy efekt wywołany przez przyciąganie masywnej planety[14]. Rok później o takim samym wyniku doniósł inny zespół badaczy[15]. Ze względu na dużą niepewność pomiaru, odkrycie doczekało się weryfikacji dopiero w 2002 roku[16][13].

Planeta, którą odkryto w tym układzie, okrąża składnik A. Została ona oznaczona Gamma Cephei b i jest gazowym olbrzymem o masie 1,85 masy Jowisza, okrążającym składnik A w odległości dwukrotnie większej niż odległość Ziemi od Słońca, o okresie obiegu 2,5 roku[3].

Nazwa własna planety została wyłoniona w 2015 roku w publicznym konkursie. Tadmor to dawna semicka i współczesna arabska nazwa starożytnego miasta Palmyra, wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Zwycięską nazwę zaproponowali członkowie Syryjskiego Stowarzyszenia Astronomicznego (Syria)[17].

Towarzysz
 Masa
(MJ) 		Okres orbitalny
(dni) 		Półoś wielka
(au) 		Ekscentryczność
Tadmor[3][17] 1,85 ± 0,06 903,3 ± 1,5 2,05 ± 0,06 0,049 ± 0,034

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j Gamma Cephei w bazie SIMBAD (ang.) [dostęp 2018-08-28].
  2. ↑ a b c d e f g h i Jim Kaler: Errai (Gamma Cephei). [w:] STARS [on-line]. 2013-05-20. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
  3. ↑ a b c Gamma Cephei b w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
  4. ↑ a b c Anderson E., Francis C: HIP 116727. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
  5. ↑ Obliczona na podstawie wielkości obserwowanej i paralaksy.
  6. ↑ a b γ Cephei. Alcyone ephemeris. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
  7. ↑ Cepheus. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 158. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  8. ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-28].
  9. ↑ J. Vondrák, N. Capitaine, P. Wallace, New precession expressions, valid for long time intervals, „Astronomy & Astrophysics”, 534, 2011, A22, DOI: 10.1051/0004-6361/201117274, ISSN 0004-6361 [dostęp 2023-01-25].
  10. ↑ a b Gamma Cephei is a future North Star. EarthSky, 2013-09-30. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
  11. ↑ James B. Kaler: The Ever-Changing Sky: A Guide to the Celestial Sphere. Cambridge University Press, 2002, s. 150. ISBN 0-521-49918-6.
  12. ↑ Mason et al.: WDS J23393+7738AB. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  13. ↑ a b Errai. SolStation. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
  14. ↑ Bruce Campbell, G.A.H. Walker, S. Yang. A search for substellar companions to solar-type stars. „The Astrophysical Journal”. 331, s. 902–921, 1988. DOI: 10.1086/166608. Bibcode: 1988ApJ...331..902C. (ang.). 
  15. ↑ A.T. Lawton, P. Wright. A planetary system for Gamma Cephei?. „British Interplanetary Society”. 42, s. 335–336, 1989. Bibcode: 1989JBIS...42..335L. (ang.). 
  16. ↑ McDonald Observatory Planet Search finds first planet orbiting close-in binary star. McDonald Observatory, 2002-10-09. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
  17. ↑ a b The Approved Names. [w:] NameExoWorlds [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna / Zooniverse, 2015-12-15. [dostęp 2018-08-28].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gamma_Cephei&oldid=71869260”