Kiełż zdrojowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Gammarus pulex)
Kiełż zdrojowy
Gammarus pulex[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Kiełż zdrojowy w górach Vogelsberg
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

pancerzowce

Rząd

obunogi

Podrząd

Gammaridea

Rodzina

Gammaridae

Rodzaj

Gammarus

Gatunek

kiełż zdrojowy

Synonimy
  • Cancer pulex Linnaeus, 1758[2]
  • Rivulogammarus pulex (Linnaeus, 1758) [nom. inval.]

Kiełż zdrojowy, kiełż skaczący (Gammarus pulex) – gatunek skorupiaka z rodziny Gammaridae, czasami błędnie opisywany pod nazwą Rivulogammarus pulex.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Kiełż zdrojowy był jednym z gatunków opisanych w 10. edycji Systema Naturae Karola Linneusza, w której nazwał gatunek Cancer pulex; epitet gatunkowy pulex jest łacińską nazwą „pchły”. Jego opis był jednak niejasny i może dotyczyć „niemal każdego gatunku obunoga". Niektóre z odniesień Linneusza dotyczą gatunków słodkowodnych, podczas gdy inne odnoszą się do gatunków morskich. Zgłoszenie nazwy miało miejsce w 1970 poprzez ponowne opisanie gatunku i wybór neotypu z jednego ze strumieni na szwedzkiej wyspy Olandia[3].

Nazwa Rivulogammarus została użyta dla części rodzaju Gammarus, kiedy został podzielony na mniejsze rodzaje, a Gammarus pulex czasami nazywany jest Rivulogammarus pulex. Nazwa ta jest jednak nieważna zgodnie z Międzynarodowym Kodeksem Nomenklatury Zoologicznej (ICZN), odkąd G. pulex jest gatunkiem typowym rodzaju Gammarus, bowiem rodzaj, który go zawiera musi być nazwany Gammarus[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Dorosłe samce tego gatunku mogą dorastać do 21 mm, podczas gdy samice tylko do 14 mm[3]. Ciało dorosłych osobników charakteryzuje mocna budowa; zasadniczo są koloru szarego, z brązowymi lub zielonymi plamami[3].

Zasięg występowania i środowisko[edytuj | edytuj kod]

Występuje pospolicie w wodach słodkich niemal całej Europy[5], od dorzecza Wołgi na wschodzie, po Wyspy Brytyjskie na zachodzie[6][7]. Brak go w Norwegii, części Szkocji i na Irlandii[6], choć był introdukowany w jeziorze Lough Neagh w latach 50. XX w., gdzie zastąpił rodzimego Gammarus duebeni[8].

Preferuje potoki o niezbyt silnym prądzie. Często masowy rozwój tego gatunku wiąże się z bardzo wysokim poziomem zawartości węglanu wapnia w wodzie, związku który jest kiełżom niezbędny do budowy pancerzy.

Kiełże zdrojowe są pokarmem wielu ptaków, ryb i wypławków alpejskich.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Gammarus pulex, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Linnaeus, C. (1758). Systema Naturae per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Editio decima, reformata. Holmiæ: impensis direct. Laurentii Salvii.
  3. a b c S. Pinkster. Redescription of Gammarus pulex (Linnaeus, 1758) based on neotype material (Amphipoda). „Crustaceana”. 18 (2), s. 177–186, 1970. DOI: 10.1163/156854070X00798. (ang.). 
  4. Jan Hendrik Stock. Rivulogammarus, an amphipod name that must be rejected. „Crustaceana”. 17 (1), s. 106–107, 1969. DOI: 10.1163/156854069X00105. (ang.). 
  5. Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
  6. a b Invasive crustaceans in European inland waters. W: David M. Holdich & Manfred Pöckl: Biological Invaders in Inland Waters: Profiles, Distribution and Threats. Springer, 2007, s. 29–76, seria: Volume 2 of Invading Nature. ISBN 978-1-4020-6028-1. (ang.).
  7. Razonoobrazie i raspredelenie amfipod kontinentalnykh vod severnoi Evrazii. W: Takhteev VV, Sidorov DA: Aktualnye problemy izucheniya rakoobraznyh kontinentalnyh vod. 2012, s. 102-107. ISBN 978-5-91806-009-4.
  8. The macroinvertebarate fauna of Lough Neagh. W: C. E. Carter & P. M. Murphy: Lough Neagh: the ecology of a multipurpose water resource. Springer, 1993, s. 339–367, seria: Volume 69 of Monographiae Biologicae. ISBN 978-0-7923-2112-5. (ang.).