Garnizon Szczecin

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół garnizonowy w Szczecinie
D. komenda garnizonu, obecnie 15 Wojskowy Oddział Gospodarczy

Garnizon Szczecingarnizon w Polsce obejmujący swoim zasięgiem miasto Szczecin i gminy ościenne.

Garnizon Wojska Polskiego[edytuj | edytuj kod]

Początków śladów polskiego garnizonu należy doszukiwać się wraz z wejściem do Szczecina pododdziałów 16 Brygady Pancernej. Nastąpiło to 14 lipca 1945.

Garnizon dysponował szeregiem obiektów koszarowych o dobrym poziomie technicznym. Do większych należy zaliczyć: kompleks koszarowy przy ul. Wojska Polskiego, kompleks przy ul. Żołnierskiej – przechodzący w ul. Mickiewicza i graniczący z ul. Łukasińskiego.

Początkowo nieuregulowany status prawny miasta po II wojnie światowej zmuszał władze wojskowe do dyslokowania oddziałów WP w garnizonach ościennych (12 DP).

Regularne oddziały i związki taktyczne WP[edytuj | edytuj kod]

Oddziały podległe 12 Dywizji Piechoty (1945-1958)[edytuj | edytuj kod]

W tym budynku w Szczecinie stacjonował sztab dywizji
od jesieni 1945
od 1949
od 1951
od 1954
od 1955
  • 16 batalion rozpoznawczy (utworzony na bazie 16 kompanii zwiadu)
  • 46 batalion transportowy (utworzony na bazie 70 kompanii samochodowej)
od 1958

Oddziały podległe 12 Dywizji Zmechanizowanej (od 1958 do 1995)[edytuj | edytuj kod]

Odznaka 12 DZ
Koszary przy Łukasińskiego
Brama główna
Klub
Izba chorych
Stołówka
po 1995

Oddziały podporządkowania okręgowego[edytuj | edytuj kod]

Oddziały OT[edytuj | edytuj kod]

Administracja wojskowa[edytuj | edytuj kod]

Wały Chrobrego. Po prawej budynek Urzędu Wojewódzkiego z Wojewódzkim Sztabem Wojskowym
Dawne koszary KBW w Szczecinie.
Obecnie budynek Wydziału Prawa i Administracji US
Tablica pamiątkowa cmentarza wojennego 3419 żołnierzy
Klub garnizonowy w Szczecinie

Instytucje garnizonowe[edytuj | edytuj kod]

  • Komenda Garnizonu – ul. Zaleskiego, potem ul. Sienkiewicza, a następnie ul. Potulicka/Narutowicza do 1998
  • Garnizonowy Węzeł Łączności – od maja 1964 r. do końca 2006 r.(w miejsce rozformowanego Stacjonarnego Węzła Łączności przy 33 batalionie łączności)

Oddziały Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego[edytuj | edytuj kod]

Oddziały Wojsk Ochrony Pogranicza[edytuj | edytuj kod]

Na mocy decyzji Naczelnego Dowództwa WP z 13 września 1945 rozpoczęto formowanie wyspecjalizowanych jednostek ochrony pogranicza. Sformowany w Stargardzie 3 Oddział WOP obejmował odcinek granicy od Kostrzyna do Dziwnowa.

Pierwsza siedziba dowództwa – Szczecin, Piotra Skargi 35. Sztab wkrótce po sformowaniu przeniesiono do Szczecina na ul. Żołnierską.

Jednostki podległe brygadzie:

  • JW 1575 – samodzielny batalion Ochrony Pogranicza nr 42 (1948-1950)
  • JW 1655 – 123 batalion WOP (1950-1957)
  • JW 2449 – Wydział Informacji 12 Brygady WOP (1950-1957)
  • JW 3058 – dywizjon Okrętów Pogranicza 12 Brygady WOP
  • JW 3064 – batalion portowy WOP
  • JW 3161 – Rzeczny Dywizjon Okrętów Pogranicza WOP (sformowany w 1951)
  • JW 4218 – Wydział Informacji nr 21 WOP (8 BOP) (1948-1950)

Inne instytucje wojskowe[edytuj | edytuj kod]

W tych koszarach stacjonuje 15 WOG

Armia Radziecka w garnizonie[edytuj | edytuj kod]

  • szpital wojskowy – ul. Mickiewicza (róg Wawrzyniaka) – obecnie obiekty Wyższej Szkoły Integracji Europejskiej
  • 101 batalion inżynieryjno-saperski[3] – ul. Żołnierska (aktualnie wydziały szczecińskich uczelni)
  • batalion pontonowy
  • batalion techniczno-lotniskowy
  • batalion łączności – ul Żołnierska

Wyróżniające nazwy "Szczecińskich" otrzymały następujące sowieckie jednostki artyleryjskie:[4]

  • 26 Dywizja Artylerii płk. Fiodora A. Leonowa
  • 4 pułk artylerii Armat płk. Michaiła p. Pietrowa
  • 78 pułk artylerii haubic Gwardii ppłk Iwana Z. Goreckiego
  • 95 pułk artylerii Gwardii ppłk. Alaksandra G. Nosala
  • 144 pułk artylerii przeciwpancernej ppłk. piotra A. Aniszkina
  • 288 pułk artylerii przeciwpancernej ppłk. Stiepana Z. Rakowicza
  • 429 pułk artylerii haubic mjr. Aleksandra M. Frienkiela
  • 458 pułk artylerii lekkiej ppłk. Nikołaja J. Burenina
  • 535 pułk artylerii przeciwpancernej ppłk. Borysa W. Popowa
  • 596 pułk artylerii lekkiej mjr. Anatolija S. Kuprianca
  • 643 pułk artylerii lekkiej mjr. Michaiła A. Tygołukowa
  • 665 pułk artylerii przeciwpancernej ppłk. Emiliana K. Juchimiuka
  • 894 pułk artylerii haubic ppłk. Iwana S. Bananowa
  • 973 pułk artylerii haubic ppłk. Aleksieja N. Poćmianina
  • 1313 pułk artylerii przeciwpancernej mjr. Fieodosija A. Gawrikowa
  • 1318 pułk artylerii przeciwpancernej ppłk. Nikołaja N. Kuzienko
  • 43 samodzielny dywizjon artylerii przeciwpancernej Gwardii Aleksieja S. Kałmykowa
  • 50 samodzielny dywizjon artylerii przeciwpancernej mjr. Maksyma A. Fiesienko
  • 109 samodzielny dywizjon artylerii przeciwpancernej mjr. pawła Z. Kimonowa
  • 274 samodzielny dywizjon artylerii przeciwpancernej mjr. Wiktora G. Iliuszczenki
  • 291 samodzielny dywizjon artylerii przeciwpancernej mjr. Piotra A. Antonca
  • 410 pułk moździerzy ppłk. Nikołaja D. Pleszkowa
  • 485 pułk moździerzy mjr. Fiodora A. Zinina
  • 566 pułk moździerzy mjr. Aleksieja p. Żonina

Garnizon Szczecin (Garnison Stettin) XIX w. do 1945[edytuj | edytuj kod]

Koszary Bramy Ślimaczej
w Szczecinie
Kwatery cmentarza wojennego w Szczecinie
Feldmarszałek Friedrich Heinrich Ernst von Wrangel

Garnizon okresu okupacji francuskiej[edytuj | edytuj kod]

W latach 18061813, w dobie wojen napoleońskich, Szczecin znajdował się pod okupacją francuską. W końcu 1806 r. z Magdeburga do Szczecina przybyła licząca ok. 5000 żołnierzy 1 Legia Północna pod dowództwem gen. Józefa Zajączka. Pod koniec lutego 1807 Legia dołączyła do dywizji gen. Dąbrowskiego biorąc udział w walkach na Pomorzu.

Garnizon Królestwa Prus i Cesarstwa Niemieckiego[edytuj | edytuj kod]

III Rzesza[edytuj | edytuj kod]

Kościół garnizonowy w Szczecinie przed 1945
  • 12 Dywizja Pancerna – (12. Panzerdivision) (1940), sformowana 5 października 1940
    • 29 pułk pancerny (Panzer Regiment 29)
    • 12 Brygada Strzelców (Schützen Brigade 12)
      • 5 pułk strzelców (Schützen Regiment 5)
      • 25 pułk strzelców (Schützen Regiment 25)
      • 22 batalion motocyklowy (Kradschützen Bataillon 22)
    • 2 pułk artylerii (Artillerie Regiment 2)
    • 2 batalion rozpoznawczy (Aufklärungs Abteilung 2)
    • 2 dywizjon przeciwpancerny (Panzerjäger Abteilung 2)
    • 32 batalion pionierów (Pionier Bataillon 32)
    • 2 batalion łączności (Nachrichten Abteilung 2)
  • Dywizja Forteczna Stettin – (Festungs-Division Stettin) (marzec-kwiecień 1945)
    • 1 pułk forteczny Szczecin
    • 2 pułk forteczny Szczecin
    • 3 pułk forteczny Szczecin
    • 4 pułk forteczny Szczecin
    • 5 pułk forteczny Szczecin
    • 58 forteczny batalion karabinów maszynowych
    • batalion karabinów maszynowych Szczecin A
    • 3132 Pułk Artylerii fortecznej
    • VIII forteczny oddział artylerii przeciwpancernej
    • sztab 555 pułku pionierów budowlanych

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu
  2. Na mocy rozkazu MON z 20 marca 1948 – z dniem 1 maja 1948 – 3 Oddział Ochrony Pogranicza przemianowano na 8 Brygadę Ochrony Pogranicza.
  3. pełna nazwa według nomenklatury radzieckiej – 101 gwardyjski odznaczony Orderem Czerwonej Gwiazdy samodzielny batalion inżynieryjno-saperski 90 gwardyjskiej Dywizji pancernej(jednostka wojskowa poczta polowa 15258)
  4. Na podstawie referatu ppłk rez. dr Grzegorza Ciechanowskiego: Jednostki artylerii naziemnej i nadbrzeżnej na pomorzu Zachodnim 1945 – 2005

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
  • Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
  • Faszcza Dariusz, Z dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. Dom Wydawniczy Bellona. Warszawa 2005

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]