Cykl Ekumena

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Gethen)

Cykl Ekumena (także Cykl haiński, z gr. οἰκουμένη oikumene – „świat zaludniony” – zob. Ekumena) składający się z kilku powieści i opowiadań fantastycznonaukowych cykl amerykańskiej pisarki Ursuli K. Le Guin. W utworach Le Guin wykorzystuje różne konteksty społeczne i środowiskowe, aby zbadać antropologiczne i socjologiczne skutki ewolucji człowieka w tych zróżnicowanych środowiskach.

Do najbardziej znanych elementów cyklu należą powieści Lewa ręka ciemności (1969) i Wydziedziczeni (1974), które zdobyły najważniejsze nagrody literackie w dziedzinie fantastyki. Nagrody zdobyła też nowela Słowo „las” znaczy „świat” (1972) i opowiadanie Dzień przed rewolucją (1974).

Fabuła[edytuj | edytuj kod]

Akcja utworów rozgrywa się w alternatywnej przyszłości, w której rasa haińska skolonizowała dziesiątki zdatnych do zamieszkania planet. Potem nastąpił okres utraty kontaktu – światy stały się samodzielne i zapomniały o łączących je więzach, zazwyczaj tracąc osiągnięcia swych twórców. Teraz, po milionach lat, Haińczycy próbują powiązać ze sobą napotkane cywilizacje[1][2][3], jednocząc je w luźnym związku samodzielnych planet. Pierwsza próba, nazwana Ligą Wszystkich Światów upada pod potęgą kosmicznych najeźdźców zwanych Shinga. Ekumena to nowsze, pozbawione przemocy, niosące tylko wiedzę i pomoc rozwiązanie, aby ponownie zjednoczyć znane światy ludzkie.

Większość planet zamieszkanych jest przez standardową rasę ludzką pochodzenia haińskiego, z niewielkimi wyjątkami, które mogą być wynikiem eksperymentów biologicznych: Hilfy z S[2], hermafrodyci z Gethen[2], skrzydlate hominidy z Rokananu[4], futrzaste hominidy z Athshe[3]. Niektóre z planet, jak Alterra mogły zostać skolonizowane dwukrotnie[5].

Przedstawicielami Ekumeny są Stabile, pozostający na macierzystych planetach oraz Mobile, ambasadorzy na poszczególnych planetach. Kontaktują się ze sobą za pomocą ansibli.

Utwory w cyklu Ekumena[edytuj | edytuj kod]

Powieści[edytuj | edytuj kod]

Zbiory opowiadań[edytuj | edytuj kod]

  • 1975 Wszystkie strony świata („The Wind's Twelve Quarters”, zawiera m.in. opowiadania należące do uniwersum Ekumeny i świata Ziemiomorza)
  • 1994 Rybak znad Morza Wewnętrznego („A Fisherman of the Inland Sea”, zawiera m.in. opowiadania należące do uniwersum Ekumeny)
  • 1995 Cztery drogi ku przebaczeniu („Four Ways to Forgiveness”, cztery opowiadania osadzone w uniwersum Ekumeny)
  • 2002 Urodziny świata („The Birthday of the World”, większość opowiadań należy do uniwersum Ekumeny)

Chronologia zdarzeń[edytuj | edytuj kod]

Sama Le Guin nie uważała, że jej książki są częścią planowanego cyklu lub serii, pisząc na swojej stronie internetowej, że „[książki te] nie są cyklem ani sagą. Nie tworzą spójnej historii”, i zauważając, że można je czytać w dowolnej kolejności[6][7]. Kolejne utwory nie powstawały zgodnie z chronologią zdarzeń w świecie Ekumeny. Wydarzenia można podzielić z grubsza na dwa okresy: Liga Wszystkich Światów i właściwa Ekumena. Daty umieszczone przy niektórych powieściach zostały zaproponowane jako ramy czasowe przez Iana Watsona, brytyjskiego pisarza s-f. Kolejność chronologiczna (fragmentaryczna) prezentuje się następująco[8]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Wydziedziczeni
  2. a b c Uwagi mobila Genly'ego Ai w powieści Lewa ręka ciemności
  3. a b Słowo „las” znaczy „świat”
  4. Świat Rocannona
  5. O haińskim pochodzeniu pierwotnych mieszkańców rozważania snuje główny bohater powieści Planeta wygnania
  6. Ursula K. Le Guin: Answers to a Questionnaire (FAQ: Frequently Asked Questions) [online], web.archive.org, 16 lutego 2016 [dostęp 2021-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-16].
  7. Ursula K. Le Guin: Answers to a Questionnaire (FAQ: Frequently Asked Questions) [online], web.archive.org, 28 stycznia 2018 [dostęp 2021-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-28].
  8. Ian Watson: Le Guin's Lathe of Heaven and the Role of Dick: The False Reality as Mediator. [w:] Science Fiction Studies [on-line]. depauw.edu, 1975-03, # 5 = Volume 2, Part 1 = March 1975 [dostęp 2012-08-31].