Raszyn (gmina)

Raszyn
	gmina wiejska
	; Urząd Gminy w Raszynie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	pruszkowski
TERC	1421062
Siedziba	Raszyn
Wójt	Andrzej Zaręba
Powierzchnia	43,89 km²
Populacja (2019); • liczba ludności	; 21 845
• gęstość	497,7 os./km²
Nr kierunkowy	22
Tablice rejestracyjne	WPR
	Adres urzędu:ul. Szkolna 2a; 05-090 Raszyn
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	15
Liczba miejscowości	19
	Położenie na mapie powiatu;
	52°09′32″N 20°55′35″E/52,158889 20,926389
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Raszyn (daw. gmina Falenty) – gmina wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie pruszkowskim. Leży na Równinie Warszawskiej, nad rzeką Raszynką. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie warszawskim. Siedziba gminy to Raszyn.

Na terenie gminy znajduje się barokowy pałac z I połowy XVII wieku (później przebudowywany)^[3], a także zabytkowy rzymskokatolicki kościół parafialny św. Szczepana. Jest to też miejsce bitwy stoczonej 19 kwietnia 1809 w czasie wojny austriacko-polskiej przez wojska polskie z korpusem wojsk austriackich. Od 1978 roku znajduje się tutaj rezerwat przyrody Stawy Raszyńskie, o powierzchni 110 ha, obejmujący stawy rybne stanowiące tereny lęgowe ok. 100 gatunków ptaków błotnych. Przepływa tędy rzeka Raszynka.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002^[4] gmina Raszyn ma obszar 43,89 km², w tym:

użytki rolne: 65%
użytki leśne: 14%.

Gmina stanowi 17,82% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2004^[5]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	19 374	100	10 031	51,8	9343	48,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	441,4		228,5		212,9

^[1]

W samym Raszynie żyje około 6000 mieszkańców. Łączna szacunkowa liczba mieszkańców wynosi 26 tysięcy.

Piramida wieku mieszkańców gminy Raszyn w 2014 roku^[1].

Transport[edytuj | edytuj kod]

S7 – Gdańsk – Warszawa – gmina Raszyn (Raszyn, Janki) – Radom – Kraków
S8 – Suwałki – Warszawa – gmina Raszyn (Wypędy, Janki) – Piotrków Trybunalski – Łódź – Wrocław
S2 – Konotopa – Warszawa – gmina Raszyn (Dawidy) – Warszawa (Ursynów)
S79 – Port lotniczy im. F. Chopina – S2 w gminie Raszyn

Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]

W latach 1933-1934 do Raszyna jeździła linia utworzona przez Społeczną Komunikację Autobusową^[6]. Połączyła ona Raszyn z Pl. Narutowicza w Warszawie. Pierwszą powojenną linią autobusową była linia 130^[7]. Została uruchomiona w lipcu 1953 roku i kursowała do lipca 1967 roku, kiedy to zmieniono jej oznaczenie na 207. Autobusy linii 130 obsługiwały trasę pomiędzy obecną Austerią (ówczesna pętla Raszyn-Kościół) a pętlą Malownicza na pobliskim Okęciu. Od lat 60. XX wieku siatka połączeń była sukcesywnie rozszerzana o okoliczne Falenty (linie 206 i 206BIS), Dawidy oraz Podolszyn (linia 207 i 215). W 1985 roku linie podmiejskie otrzymały nowe oznaczenia, wskutek czego linie 206 i 206BIS zastąpiła 706, linię 207 - 707 a z linii 215 powstała linia 715. W latach 1991-1992 linie 706, 707 i 715 zostały przejęte przez prywatnego przewoźnika "Niebieska Linia" a tam zostały oznaczone jako 901, 902 oraz 903. W 2007 roku Raszyn uzyskał połączenie nocne z Warszawą w postaci linii N88^[8]. W latach 2014-2020 po gminie jeździła linia L23, łącząca Raszyn (dawna pętla przy Stadionowej) z Pruszkowem (dworzec PKP)^[9]. W 2016 roku gmina Raszyn podpisała porozumienie z gminą Lesznowola ws. finansowania linii L-1^[10].

W listopadzie 2019 roku gmina Raszyn uruchomiła po raz pierwszy własną komunikację publiczną w postaci linii R1^[11]. Połączyła ona kraniec P+R Al.Krakowska z Pruszkowem (Os. Staszica Pętla), przejeżdżając przez Raszyn i Michałowice. W styczniu 2020 roku do linii R1 dołączyła linia R2, która jest linią wewnętrzną nie wyjeżdżającą poza teren gminy Raszyn.

Obecnie przez teren gminy przejeżdża regularnie 11 linii obsługiwanych przez warszawski ZTM oraz 2 organizowane przez gminę Raszyn.

Podmiotem odpowiedzialnym za obsługę linii R1 i R2 jest PKS Tarnobrzeg^[12].
Przez gminę Raszyn przejeżdżają również autobusy PKS Grójec oraz prywatnych przewoźników.

Oświata[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy Raszyn funkcjonuje pięć publicznych przedszkoli, trzy szkoły podstawowe oraz jedno gimnazjum^[13]:

Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi nr 1 "Pod Topolą" w Raszynie
Przedszkole nr 2 "W Stumilowym Lesie" w Raszynie
Bajkowe Przedszkole w Dawidach
Przedszkole w Falentach
Przedszkole w Sękocinie
Szkoła Podstawowa im. Cypriana Godebskiego w Raszynie
Szkoła Podstawowa im. Ks. Józefa Poniatowskiego w Ładach
Szkoła Podstawowa im. Włodzimierza Potockiego w Sękocinie
Gimnazjum Nr 1 im. Prymasa Tysiąclecia w Raszynie

Biblioteka[edytuj | edytuj kod]

Gminna Biblioteka Publiczna w Raszynie powstała w 1947 roku jako Gromadzka Biblioteka Publiczna. Zaczątek księgozbioru stanowiło 486 książek otrzymanych z Ministerstwa Oświaty. Pierwszą siedzibą biblioteki była niewielka izba na pierwszym piętrze zabytkowej austerii (ratusza) w Raszynie. W latach 1978-1987 biblioteka korzystała z lokalu o powierzchni 40 m² w drewnianym budynku należącym do Klubu Sportowego, przy ul. Sportowej. W latach 1988-2005 r. biblioteka działa w budynku Urzędu Gminy w Raszynie przy ul. Szkolnej, od 1999 prowadzi filie w Jaworowej. W połowie lutego 2006 roku biblioteka rozpoczęła działalność w nowym, pozbawionym barier architektonicznych, poddanym gruntownej przebudowie obiekcie, przy ul. Poniatowskiego 20.^[14] W budynku liczącym 647 m²biblioteka zajmuje powierzchnię 468 m²^[15]. Biblioteka jest kompleksowo skomputeryzowana. Obsługa wypożyczeń i rejestracja czytelników odbywa się za pośrednictwem komputerowego systemu bibliotecznego. Do użytku czytelników oddane są stanowiska z dostępem do Internetu oraz katalogiem elektronicznym, a także bezpłatna sieć bezprzewodowa. Biblioteka gromadzi książki, audiobooki, filmy, prenumeratę czasopism, a także umożliwia dostęp do książek elektronicznych oraz e-kursów języków obcych. Instytucja jest beneficjentem II rundy Programu Rozwoju Bibliotek. Poprzez usługę mobilnej biblioteki "Bibliomobil. Raszynoteka na czterech kółkach" dostarcza książki i zbiory audiowizualne bezpośrednio do domu osobom chorym, niepełnosprawnym, seniorom oraz rodzicom z małymi dziećmi^[16]. Od 2013 r. należy do sieci Cyfrowych Archiwów Tradycji Lokalnej (CATL) https://osa.archiwa.org/, w ramach której udostępnia archiwalne zdjęcia i dokumenty życia społecznego, organizuje wystawy^[17] oraz spotkania z mieszkańcami pod nazwą "Powiedz, co wiesz o Raszynie"^[18]. Biblioteka przechowuje i udostępnia na swojej stronie internetowej cyfrowe archiwa lokalnych czasopism "Kurier Raszyński" i "Grobla"^[19]. Uczestniczy w organizacji imprez kulturalnych, prowadzi lekcje biblioteczne, spotkania autorskie, warsztaty, opracowuje i realizuje autorskie projekty dla różnych grup wiekowych. Współpracuje z pozostałymi jednostkami gminnymi oraz organizacjami pozarządowymi: m.in. Fundacją Edukacji Międzykulturowej oraz Polskim Forum Migracyjnym przy realizacji projektów mających na celu integrację lokalnej społeczności mniejszości narodowych funkcjonujących na terenie gminy Raszyn. Biblioteka jest laureatką Nagrody Kierbedziów 2019 za działalność wielokulturową.

Religia[edytuj | edytuj kod]

W gminie Raszyn są cztery rzymskokatolickie kościoły parafialne:

Parafia św. Szczepana w Raszynie
Parafia św. Bartłomieja Ap. na Rybiu
Parafia św. Faustyny Kowalskiej w Sękocinie Starym
Parafia św. Mateusza w Dawidach Bankowych

W Jaworowej znajduje się Sala Królestwa Świadków Jehowy.
Jest także sikhijska świątynia Gurudwara Singh Sabha.

W Laszczkach znajduje się siedziba Towarzystwa Buddyjskiego Wietnamczyków w Polsce oraz świątynia buddyjska^[20].
Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 w gminie Raszyn 22 osoby zadeklarowały narodowość hinduską^[21].

Sport[edytuj | edytuj kod]

Popularyzacją sportu na terenie Gminy Raszyn zajmuje się Gminny Ośrodek Sportu. Gmina posiada krytą pływalnię, boisko sportowe typu Orlik oraz Stadion Sportowy, który w przyszłości może stać się halą sportową w Raszynie.
We wsi Rybie działa Świetlica Środowiskowa "ŚWIETLIK", która rozpoczęła działalność wraz z dniem 25 lutego 2010 roku. Od 1965 roku na terenie gminy działa klub sportowy KS Raszyn zrzeszający 250 zawodników różnych sekcji sportowych. Jego założycielem był Kazimierz Jedynak którego imię nosi obecny raszyński stadion.

Miejsca pamięci[edytuj | edytuj kod]

Przy ulicy Godebskiego znajduje się pomnik Cypriana Godebskiego, polskiego poety i prozaika, redaktora Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych, członka Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, masona, który zginął w bitwie pod Raszynem.

Władze gminy[edytuj | edytuj kod]

Wójt:

1990–2002 – Janusz Rajkowski
2002–2006 – Piotr Iwicki
2006–2010 - Janusz Rajkowski
2010 - Andrzej Zaręba

Sołectwa[edytuj | edytuj kod]

Do gminy Raszyn należą 22 sołectwa^[22]:

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Lesznowola, Michałowice, Nadarzyn, Warszawa

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Gmina Raszyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Warszawie
↑ Falenty [online], Polskie Zabytki [dostęp 2018-10-21] .
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Historia Społecznej Komunikacji Autobuowej - Trasbus. [dostęp 2020-06-30].
↑ Historia linii 130. [dostęp 2020-06-30].
↑ Linia N88. [dostęp 2020-06-30].
↑ Opis linii L23. [dostęp 2020-06-30].
↑ Porozumienie s. linii L-1. [dostęp 2020-06-30].
↑ Informacja o uruchomieniu linii R1. [dostęp 2020-06-30].
↑ Informacja o przewoźniku na podstawie opisu na stronie gminy. [dostęp 2020-06-30].
↑ BIP. Jednostki organizacyjne gminy
↑ Strona biblioteki
↑ Projekt budowlany przebudowy i modernizacji budynku usługowego przy ul. Poniatowskiego 20 w Raszynie z przygotowaniem dla potrzeb Biblioteki i Gminnego Ośrodka Kultury. Wyk. Bestprojekt Anna Stanaszek. Projekt do wglądu u dyrektora Gminnej Biblioteki Publicznej w Raszynie.
↑ Magdalena Golec, Łukasz Żywulski. Strach przed nieznanym, czyli jak Program Rozwoju Bibliotek zmienił bibliotekę i bibliotekarzy w Raszynie. „Poradnik Bibliotekarza”. 2/2014, s. 33-34. Warszawa: Wydawnictwo SBP. ISSN 0032-4752.
↑ Pierwsza wystawa "Codzienność" od przystąpienia do sieci CATL odbyła się w dniach 9.05-31.07.2014. Pokłosiem ekspozycji jest folder http://issuu.com/monkeytree/docs/codziennosc
↑ Łukasz Żywulski: Archiwum społeczne a lokalna społeczność w Raszynie. archiwa.org. [dostęp 2014-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)].
↑ Regionalia. www.bibliotekaraszyn.pl. [dostęp 2014-09-30].
↑ Towarzystwo Buddyjskie Wietnamczyków w Polsce.
↑ Deklaracje narodowościowe w gminach. [dostęp 2012-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-17)].
↑ Strona gminy, sołectwa

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[polskawliczbach-1] Gmina Raszyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[us-2] Urząd Statystyczny w Warszawie

[3] Falenty [online], Polskie Zabytki [dostęp 2018-10-21] .

[autonazwa1-4] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[6] Historia Społecznej Komunikacji Autobuowej - Trasbus. [dostęp 2020-06-30].

[7] Historia linii 130. [dostęp 2020-06-30].

[8] Linia N88. [dostęp 2020-06-30].

[9] Opis linii L23. [dostęp 2020-06-30].

[10] Porozumienie s. linii L-1. [dostęp 2020-06-30].

[11] Informacja o uruchomieniu linii R1. [dostęp 2020-06-30].

[12] Informacja o przewoźniku na podstawie opisu na stronie gminy. [dostęp 2020-06-30].

[13] BIP. Jednostki organizacyjne gminy

[14] Strona biblioteki

[15] Projekt budowlany przebudowy i modernizacji budynku usługowego przy ul. Poniatowskiego 20 w Raszynie z przygotowaniem dla potrzeb Biblioteki i Gminnego Ośrodka Kultury. Wyk. Bestprojekt Anna Stanaszek. Projekt do wglądu u dyrektora Gminnej Biblioteki Publicznej w Raszynie.

[16] Magdalena Golec, Łukasz Żywulski. Strach przed nieznanym, czyli jak Program Rozwoju Bibliotek zmienił bibliotekę i bibliotekarzy w Raszynie. „Poradnik Bibliotekarza”. 2/2014, s. 33-34. Warszawa: Wydawnictwo SBP. ISSN 0032-4752.

[17] Pierwsza wystawa "Codzienność" od przystąpienia do sieci CATL odbyła się w dniach 9.05-31.07.2014. Pokłosiem ekspozycji jest folder http://issuu.com/monkeytree/docs/codziennosc

[18] Łukasz Żywulski: Archiwum społeczne a lokalna społeczność w Raszynie. archiwa.org. [dostęp 2014-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)].

[19] Regionalia. www.bibliotekaraszyn.pl. [dostęp 2014-09-30].

[20] Towarzystwo Buddyjskie Wietnamczyków w Polsce.

[21] Deklaracje narodowościowe w gminach. [dostęp 2012-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-17)].

[soł-22] Strona gminy, sołectwa

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

Miasta	Brwinów Piastów Pruszków
Gminy miejskie	Piastów Pruszków
Gminy miejsko-wiejskie	Brwinów
Gminy wiejskie	Michałowice Nadarzyn Raszyn

Przynależność wojewódzka	woj. warszawskie
Miasta	Góra Kalwaria (← od 1952) Jeziorna (1962–1968) Konstancin-Jeziorna (od 1969) Piaseczno (← od 1952) Skolimów-Konstancin (1952–1968)
Osiedla (1954–1972)	Jeziorna (1956–1962)
Gminy wiejskie (1952–1954 i 1973–1975)	Czersk (← do 1954) Falenty (← do 1954) Głosków (do 1954) Góra Kalwaria (od 1973) Jazgarzew (← do 1954) Jeziorna (← do 1954) Kąty (← do 1954) Konstancin-Jeziorna (od 1973) Lesznowola Mroków (do 1954) Piaseczno (od 1973) Prażmów (od 1973) Raszyn (od 1973) Sobików (do 1954) Wola Wągrodzka (do 1954)
Gromady (1954–72)	Baniocha (1954–61) Bielawa (1954–61) Chylice (1954–72) Czersk (1954–72) Dawidy (1954–59) Głosków (1954–72) Janki (1954–61) Jazgarzew (1954–72) Jeziorna Królewska (1954–55) Kąty (1954–72) Lesznowola (1954–72) Mroków (1954–72) Nowa Wola (1954–61) Opacz (1954–72) Prażmów Nowy / Nowy Prażmów (1954–72) Raszyn (1954–72) Słomczyn (1954–72) Sobików (1954–72) Uwieliny (1954–72) Wincentów (1954–59) Wola Wągrodzka (1954–61) Zalesie Górne (1954–72) Złotokłos (1954–61) Żabieniec (1954–68)