Godziemba (herb szlachecki)

Godziemba

{{{opis grafiki}}}
Typ herbu
Alternatywne nazwy	Godziąba, Godzięba, Godzięby, Godzyamba, Godzamba
Pierwsza wzmianka	1363 (pieczęć), 1403 (zapis)

{{Herb infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | opis grafiki = Nieznane pola: "gminy", "powiaty", "miasta", "herbowni" oraz "podobne".

Godziemba (Godziąba, Godzięba, Godzięby, Godzyamba, Godzamba) – polski herb szlachecki.

Opis herbu

W polu czerwonym sosna barwy naturalnej, o trzech konarach i pięciu korzeniach. W klejnocie pół rycerza w zbroi, trzymającego w prawej ręce taką samą sosnę.

Jan Długosz w swoim herbarzu opisuje herb pod nazwą Godzyamba, podając złoty kolor sosny. Słowo „godzięba” oznaczało drzewo.

W zapisce sądowej z 1487 i przywileju króla Aleksandra z 1505 umieszczono w złotym polu takąż sosnę o trzech wiechach zielonych i pięciu korzonkach.

Wizerunek drzewa jest nawiązaniem do Drzewa Życia (Drzewa kosmicznego).

Legenda herbowa

Interesującą legendą owiane jest powstanie tego herbu. W roku 1094 wojewoda krakowski Sieciech wkroczył na czele polskich wojsk na Morawy. Szybko też doszło do starcia. Polski rycerz Godziemba (Godzamba) stracił w walce broń. Jeden z nieprzyjaciół widząc Polaka bezbronnym skoczył, aby go pojmać. Godziemba nie tracąc ducha podjechał do pobliskiego lasu i wyrwawszy z ziemi młodą sosnę stanął do walki, po czym pokonał wroga i pojmał go w niewolę. W nagrodę za swój czyn otrzymał herb z wizerunkiem sosny.

Godziemba biskupa poznańskiego Jana Lubrańskiegona na budynku psałteri w Poznaniu.

Godziemba wśród innych polskich herbów w Herbarzu Złotego Runa z około 1433-1435.

Najwcześniejsze wzmianki

• 1403 najstarsza znana wzmianka o herbie w zapiskach sądowych.
• Pieczęć Jakuba z Zorawicy doktora dekretów i kanonika krakowskiego z roku 1451.
• W 1413 w wyniku unii horodelskiej przeniesiony na Litwę.

Herb został przedstawiony wśród innych polskich herbów w Herbarzu Złotego Runa z lat 1433-1435.

Najwcześniejsze lokalne źródło heraldyczne wymieniające herb to datowane na lata 1464–1480 Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae polskiego historyka Jana Długosza, który opisuje go jako rdzennie polski. Zapisuje on informacje o herbie wśród 71 najstarszych polskich herbów szlacheckich we fragmencie: "Godzamba arborem pinosam trifrondosam in campo rubeo defert. Genus Polonicum, in quo viri sensati, sed ad auariciam procliui.".

Herbowni

Lista (→ infoboks po prawe stronie) sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak pamiętać o możliwości przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów. Szczególnie często zjawisko to występowało podczas legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co następnie utrwalane było w wydawanych kolejno herbarzach. Pełna lista herbownych nie jest możliwa do odtworzenia także z powodu zniszczenia, względnie zaginięcia wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (tylko podczas powstania warszawskiego w 1944 roku spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie). Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego, przynależność taką mogą bezspornie ustalić jedynie badania genealogiczne (często te same nazwiska były własnością wielu rodzin reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej, tj. chłopów, mieszczan, szlachtę).

Zobacz też

• Cimerman – odmiana Godziemby.

Bibliografia

• Zygmunt Celichowski: Jan Długosz, "Insignia seu clenodia regis et regni Poloniae.Z kodeksu kórnickiego.". Poznań: Zygmunt Celichowski, 1885.
• Jan Długosz, Insignia seu Cleinodia Regis et Regni Poloniae, Wydanie: Z. Celichowski, Poznań 1885,
• Andrzej Kulikowski, Wielki herbarz rodów polskich, Świat Książki, Warszawa 2005 s.200-201,
• Franciszek Piekosiński, Heraldyka polska wieków średnich, Kraków, 1899.

Linki zewnętrzne

• Wizerunek herbu wg Długosza