Gomortega keule

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Gomortegaceae)
Gomortega keule
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

magnoliopodobne

Rząd

wawrzynowce

Rodzina

Gomortegaceae

Rodzaj

Gomortega

Gatunek

Gomortega keule

Nazwa systematyczna
Gomortega keule (Molina) I. M. Johnst.
Contr. Gray Herb. 70:92. 1924[3]
Synonimy
  • Gomortega nitida Ruiz & Pav.
  • Lucuma keule Molina
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg
Mapa zasięgu

Gomortega keulegatunek drzewa z monotypowego rodzaju Gomortega Ruiz & Pav. i monotypowej rodziny Gomortegaceae Reiche z rzędu wawrzynowców Laurales[2][3]. Jest to gatunek rzadko spotykany w środkowym Chile (regiony Biobío i Maule), gdzie występuje w cienistych lasach[4] na zboczach o ekspozycji południowej[5] w wilgotnych wąwozach[4]. Cechuje się wolnym wzrostem[5]. Gatunek zagrożony według Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych opublikowanej przez IUCN[4], głównie z powodu wylesień i nadmiernej eksploatacji lasów[5]. Słodkie owoce są w Chile uznawane za przysmak i wykorzystywane są do wyrobu marmolad i likierów. Łatwe w obróbce drewno było wykorzystywane do wyrobu wysokich jakościowo mebli[5].

Nazwa rodzajowa upamiętnia hiszpańskiego botanika i lekarza – Casimiro Gomeza Ortegę (1741–1818). Nazwa gatunkowa utworzona została z lokalnej nazwy drzewa w języku Mapuczów (keule lub queule)[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Owoce Gomortega keule
Pokrój
Aromatyczne drzewo[5] osiągające 30 m wysokości i 1 m średnicy pnia[6]. Kora szara[5].
Liście
Naprzeciwległe, ogonkowe i bez przylistków. Blaszka całobrzega, skórzasta[5].
Kwiaty
Drobne[2]. Zebrane w groniaste kwiatostany wyrastające w kątach liści i na szczytach pędów. Szypułki są owłosione i wsparte drobnymi, szybko odpadającymi przysadkami. Listki okwiatu w liczbie od 7 do 10 są owłosione, wyrastają spiralnie i stopniowo przechodzą w 7–13 pręcików, z których zewnętrzne mają kształt podobny właśnie do listków okwiatu, czasem z częściowo tylko wykształconymi pylnikami. Zalążnia jest dolna i tworzona przez 2–3 owocolistki. Zwieńczona jest krótką szyjką, a ta odpowiednio 2–3 znamionami[5].
Owoce
Żółte, jednonasienne pestkowce, wielkością podobne do awokado[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
wawrzynowce

kielichowcowate Calycanthaceae





Siparunaceae




Gomortegaceae



oboczkowate Atherospermataceae






poleńcowate Monimiaceae




hernandiowate Hernandiaceae



wawrzynowate Lauraceae






Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. a b Taxon: Gomortega keule. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-12-28]. (ang.).
  4. a b c d C. Echeverría, S. Campos, Gomortega keule, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2010-12-28] (ang.).
  5. a b c d e f g h i j Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 108-109. ISBN 978-1-842466346.
  6. Gomortega keule. [w:] Enciclopedia de la Flora Chileana [on-line]. [dostęp 2010-12-28]. (hiszp.).