Goryczka pannońska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Goryczka pannońska
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

goryczkowate

Rodzaj

goryczka

Gatunek

goryczka pannońska

Nazwa systematyczna
Gentiana pannonica Duch.
Fl. Carniol. ed. 2, 1: 182 1771[3]
Synonimy
  • Coilantha pannonica G.Don
  • Gentiana punctata Jacq. (nom. illeg.)
  • Gentiana purpurea Schrank (nom. illeg.)
  • Gentiana semifida Hoffmanns. ex Rchb.[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Goryczka pannońska[5] (Gentiana pannonica Scop.) – gatunek rośliny z rodziny goryczkowatych (Gentianaceae). Występuje naturalnie w Północnych Alpach Wapiennych (w Bawarii i Austrii)[6] oraz w Szumawie[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Bylina dorastająca do 15–60 cm wysokości. Łodyga wzniesiona i pusta w środku. Korzeń jest gruby i palowy. Sięga do głębokości 1 m[6].
Liście
Liście odziomkowe są ogonkowe, jajowate. Liście łodygowe są naprzeciwległe. Mają lancetowaty kształt. Wierzchołek jest ostry[6].
Kwiat w przybliżeniu
Kwiaty
Rozwijają się w kątach górnych liści (pojedynczo lub potrójnie) lub na szczycie łodygi (zebrane liczne kwiaty). Działki kielicha są zrośnięte. W górnej części zakończone są ząbkami wygiętymi na zewnątrz. Płatki są zrośnięte, przez co korona kwiatu ma dzwonkowaty kształt. Z zewnątrz mają barwę od czerwonej do fioletowej, natomiast wewnątrz są żółtawe z licznymi ciemnymi plamkami. Kwiat dorasta do 2,5–5 cm średnicy[6].
Gatunki podobne
Roślinę tą można pomylić tylko z goryczką purpurową (Gentiana purpurea), od której różni się dzwonkowatym kielichem i silnym podłużnym unerwieniem[6].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rośnie na łąkach alpejskich, wśród wysokich bylin i w górskich lasach. Występuje na wysokości od 1300 do 2300 m n.p.m. Najlepiej rośnie na glebach wapiennych, bogatych w próchnicę. Kwitnie od czerwca do września[6].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Dawniej korzenie tego gatunku były używane w medycynie ludowej. Ponadto korzenie służyły do produkcji wódki goryczkowej. W wyniku tej działalności roślina wyginęła w wielu swoich naturalnych siedliskach. Obecnie w krajach alpejskich znajduje się pod ochroną[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
  3. a b Gentiana pannonica Scop.. The Plant List. [dostęp 2015-07-07]. (ang.).
  4. Gentiana pannonica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 89. ISBN 978-83-925110-5-2.
  6. a b c d e f g Wolfgang Hensel: Rośliny Alp. Rozpoznać – Podziwiać – Chronić. Warszawa: Bauer-Weltbild Media, 2001, s. 40. ISBN 83-88729-72-1. (pol.).
  7. Gentiana pannonica – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-07-07]. (ang.).