Goryczka pannońska
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
goryczka pannońska | ||
Nazwa systematyczna | |||
Gentiana pannonica Duch. Fl. Carniol. ed. 2, 1: 182 1771[3] | |||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
Goryczka pannońska[5] (Gentiana pannonica Scop.) – gatunek rośliny z rodziny goryczkowatych (Gentianaceae). Występuje naturalnie w Północnych Alpach Wapiennych (w Bawarii i Austrii)[6] oraz w Szumawie[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Bylina dorastająca do 15–60 cm wysokości. Łodyga wzniesiona i pusta w środku. Korzeń jest gruby i palowy. Sięga do głębokości 1 m[6].
- Liście
- Liście odziomkowe są ogonkowe, jajowate. Liście łodygowe są naprzeciwległe. Mają lancetowaty kształt. Wierzchołek jest ostry[6].
- Kwiaty
- Rozwijają się w kątach górnych liści (pojedynczo lub potrójnie) lub na szczycie łodygi (zebrane liczne kwiaty). Działki kielicha są zrośnięte. W górnej części zakończone są ząbkami wygiętymi na zewnątrz. Płatki są zrośnięte, przez co korona kwiatu ma dzwonkowaty kształt. Z zewnątrz mają barwę od czerwonej do fioletowej, natomiast wewnątrz są żółtawe z licznymi ciemnymi plamkami. Kwiat dorasta do 2,5–5 cm średnicy[6].
- Gatunki podobne
- Roślinę tą można pomylić tylko z goryczką purpurową (Gentiana purpurea), od której różni się dzwonkowatym kielichem i silnym podłużnym unerwieniem[6].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Rośnie na łąkach alpejskich, wśród wysokich bylin i w górskich lasach. Występuje na wysokości od 1300 do 2300 m n.p.m. Najlepiej rośnie na glebach wapiennych, bogatych w próchnicę. Kwitnie od czerwca do września[6].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Dawniej korzenie tego gatunku były używane w medycynie ludowej. Ponadto korzenie służyły do produkcji wódki goryczkowej. W wyniku tej działalności roślina wyginęła w wielu swoich naturalnych siedliskach. Obecnie w krajach alpejskich znajduje się pod ochroną[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
- ↑ a b Gentiana pannonica Scop.. The Plant List. [dostęp 2015-07-07]. (ang.).
- ↑ Gentiana pannonica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 89. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c d e f g Wolfgang Hensel: Rośliny Alp. Rozpoznać – Podziwiać – Chronić. Warszawa: Bauer-Weltbild Media, 2001, s. 40. ISBN 83-88729-72-1. (pol.).
- ↑ Gentiana pannonica – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-07-07]. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
- BioLib: 40572
- EoL: 6855040
- EUNIS: 172862
- FloraWeb: 2634
- GBIF: 3839133
- identyfikator iNaturalist: 438903
- IPNI: 368631-1
- NCBI: 38854
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2821117
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:368631-1
- Tela Botanica: 29799
- identyfikator Tropicos: 13801369