Gołąb zatokowy
| Columba malherbii[1] | |||
| J. Verreaux & E. Verreaux, 1851[2] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
gołąb zatokowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Gołąb zatokowy[4] (Columba malherbii) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Ptak ten występuje na Wyspach Świętego Tomasza i Książęcej. Gatunek słabo poznany, bliski zagrożenia wyginięciem.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gołąb zatokowy występuje na Wyspie Świętego Tomasza, Wyspie Książęcej oraz wyspie Annobón[5][6][7].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy opisany przez Jules’a i Edouarda Verreaux w 1851 roku na łamach czasopisma Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée[2]. Jako miejsce typowe autorzy błędnie wskazali Gabon[2]. W rzeczywistości holotyp został znaleziony na Wyspie Świętego Tomasza[8]. Takson ten wraz z gołębiem szarogłowym (C. delegorguei) i gołębiem lśniącym (C. iriditorques) czasami są uznawane za jeden gatunek[9]. Okazjonalnie te trzy gatunki umieszczane są w podrodzaju Turturoena[6]. Takson monotypowy, nie wyróżniono podgatunków[5][6].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego słowa columba – „gołąb”. Epitet gatunkowy honoruje profesora Alfreda Malherbe’a (1804–1866) francuskiego prawnika i ornitologa[10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 28 cm[6]. Podobny do gołębia lśniącego, ale kołnierz na tyle szyi i górna okrywa koloru opalizującego zielonego lub różowego na ciemnopopielatym tle. Łopatki, ukryte części skrzydeł, grzbiet do górnych części skrzydeł czarniawe z zielonkawym połyskiem. Gardło, piersi i brzuch koloru szarego, kuper i dolna część ogona ruda z szarym nalotem. Górna część ogona ciemnoszara, zewnętrzne sterówki jasnoochrowe. Tęczówki jasnoszare, dziób szary, nogi czerwone. Samica podobna do samca, ale spód jest ciemnoszary, piersi i górna część brzucha ochrowe, dolna część ogona i kuper rude z szarym odcieniem. U osobników młodocianych kołnierz na szyi mniejszy i nie tak opalizujący, czoło jasnoszare, górne części ciała ochrowe lub rude[6].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Siedlisko i pokarm[edytuj | edytuj kod]
Gatunek osiadły, na Annobón zamieszkujący głęboko w lesie do wysokości 400–500 m n.p.m.[6] Na Wyspach Świętego Tomasza i Książęcej, występuje w lasach i na plantacjach. Na Wyspie Świętego Tomasza częściej obserwowany w pobliżu siedlisk ludzkich, w cienistych lasach i terenach niezalesionych[6]. W lasach z wysokim drzewostanem nie występuje[11].
Gołąb zatokowy pokarm zdobywa od 3 do 16 m nad ziemią, w środkowej warstwie drzew[6]. Na Wyspie Świętego Tomasza żywi się owocami krzewu z gatunku Cestrum laevigatum, które rosną w żywopłotach na terenach gospodarczych[6]. Obserwowano pojedyncze osobniki, jak i grupy liczące do 7 ptaków[6].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Solidna platforma budowana jest od 5 do 12 m nad ziemią na drzewach we wtórnym lesie, na koralodrzewie lub drzewach kakaowych znajdujących się na plantacjach[6]. Brak informacji na temat rozrodu i wychowu młodych.
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii NT (bliski zagrożenia)[3]. Wielkość populacji nie jest oszacowana, ale gatunek ten nadal jest rozpowszechniony i uważa się go za dość powszechny na Wyspach Świętego Tomasza i Książęcej[7]. Głównymi zagrożeniami dla tego ptaka jest presja związana z polowaniem, jak i chwytaniem żywych osobników do klatek[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Columba malherbii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c J. Verreaux. E. Verreaux. Description d'espèces nouvelles d'oiseaux du Gabon (côte occidentale d'Afrique). „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2° Série. 3, s. 514, 1851. (fr.).
- ↑ a b BirdLife International, Columba malherbii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015-3 [dostęp 2015-10-27] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Columbinae Leach, 1820 - gołębie (Wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-05].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k L.F. Baptista, P.W. Trail, H.M. Horblit: Sao Tome Bronze-naped Pigeon (Columba malherbii). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
- ↑ a b c A. Symes: Sao Tome Bronze-naped Pigeon Columba malherbii. BirdLife International. [dostęp 2015-10-27].
- ↑ J.L. Peters: Check-list of birds of the world. Cz. 3. Cambridge: Harvard University Press, 1937, s. 74. (ang.).
- ↑ R.J. Dowsett, A.D. Forbes-Watson: Checklist of birds of the Afrotropical and Malagasy regions. Cz. 1: Species limits and distribution. Liège: Tauraco Press, 1993, s. 1-374. ISBN 2-87225-000-X. (ang.).
- ↑ Malherbi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].
- ↑ M. Carvalho, J.E. Fa, F.C. Rego, R.F. de Lima, R.F., G. Santos, J.M. Palmeirim. Factors influencing the distribution and abundance of endemic pigeons on Sao Tome Island (Gulf of Guinea). „Bird Conservation International”. 25 (1), s. 71–86, 2015. DOI: 10.1017/S0959270914000288. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).