Gronowo Elbląskie
54°05′10″N 19°18′23″E/54,086111 19,306389| wieś | |
 Budynek dworca kolejowego w Gronowie Elbląskim | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2010) |
1620[2] |
| Strefa numeracyjna |
55 |
| Kod pocztowy |
82-335[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NEB |
| SIMC |
0150567 |
Położenie na mapie gminy Gronowo Elbląskie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu elbląskiego  | |
| 54°05′10″N 19°18′23″E/54,086111 19,306389[1]
| |
Gronowo Elbląskie[4] (niem. Grunau)[5][6] – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Gronowo Elbląskie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Gronowo Elbląskie.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Gronowo Elbląskie położone jest na Żuławach Elbląskich, około 13 km od Elbląga.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nadanie aktu lokacyjnego wsi nastąpiło w 1370 roku. Okoliczne tereny zasiedlano jednak znacznie wcześniej. Wskazują na to archeologiczne znaleziska z epoki brązu z lat 1500–800 p.n.e. oraz z czasów rzymskich. W czasach świetności osady Truso przez ziemie położone obok Gronowa przebiegał Szlak bursztynowy, co również sprzyjało osiedlaniu się ludności. Podobnie daty lokacji okolicznych miejscowości świadczą o wcześniejszej kolonizacji okolic Gronowa[7][8].
Wieś okręgu sędziego ziemskiego Elbląga w XVII i XVIII wieku[9].
W 1852 zakończyła się budowa kolei Malbork – Braniewo, prowadzącej przez Gronowo Elbląskie, co pozwoliło skomunikować miejscowość z siedzibą powiatu – Elblągiem[10]. Na przełomie XIX i XX wieku we wsi funkcjonowała mleczarnia.
Jeszcze kilka lat temu na budynku dworca znajdowała się tabliczka, która wskazywała poziom wody w Gronowie w czasie wielkiej powodzi z 1888 roku. W niedzielę palmową 25 marca Gronowo Elbląskie i wiele innych miejscowości w powiatach elbląskim i malborskim znalazło się pod wodą, wskutek pęknięcia wału przeciwpowodziowego nad Nogatem[10].
5 lipca 1982 roku wmurowano kamień węgielny pod budowę kościoła w Gronowie, a w 1983 rozpoczęto jego budowę. 20 czerwca 1985 roku biskup warmiński Jan Obłąk erygował w Gronowie parafię św. Jana Chrzciciela. Budowa kościoła zakończyła się w 1987 roku[11].
Transport[edytuj | edytuj kod]
Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]
- 4 km od miejscowości przez Jegłownik przebiega droga krajowa
: Grzechotki – Elbląg – Jegłownik – Malbork – Kostrzyn nad Odrą
Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]
- Miejscowość położona jest na trasie linii kolejowej nr 204: Malbork – Mamonowo
- Gronowo Elbląskie (stacja kolejowa)
Transport lokalny[edytuj | edytuj kod]
- PKS Elbląg, linia: Elbląg Dworzec Autobusowy – Gronowo Elbląskie – Dzierzgoń
- PKS Elbląg, linia: Elbląg Dworzec Autobusowy – Gronowo Elbląskie – Elbląg Dworzec Autobusowy
- PKS Dzierzgoń, linia: Dzierzgoń – Gronowo Elbląskie – Elbląg Dworzec Autobusowy
Instytucje publiczne[edytuj | edytuj kod]
- Urząd Gminy
- Urząd Stanu Cywilnego
- Gminny Ośrodek Zdrowia
- Posterunek Policji
- OSP w Gronowie Elbląskim
- Gimnazjum
- Szkoła podstawowa
- Przedszkole
- Gminna Biblioteka Publiczna
- Urząd pocztowy
- Gminne Centrum Informacji
- Świetlica gminna Oaza
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Pomniki przyrody[edytuj | edytuj kod]
dąb szypułkowy o obwodzie pnia 4 m i wysokości 30 m, uznany za pomnik przyrody[2]
Inne[edytuj | edytuj kod]
- Budynek szkoły w Gronowie Elbląskim[13]
- XX-wieczna willa mieszkalna wybudowana w 1910 roku, stanowiąca charakterystyczny przykład architektury żuławskiej[13]
Trasy rowerowe[edytuj | edytuj kod]
Przez Gronowo Elbląskie przebiegają cztery szlaki rowerowe[14]:
Szlak rowerowy I: Markusy – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
Szlak rowerowy II: Szaleniec – Rozgart – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
Szlak rowerowy III: Stare Pole – Fiszewo – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
Szlak rowerowy IV: Markusy – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Nogat – Kopanka Pierwsza – Michałowo (śluza)
Imprezy cykliczne[edytuj | edytuj kod]
- Ogólnopolski Złaz Śladami Powstańców Listopadowych – coroczny rajd pieszy, który upamiętnia zamordowanych przez pruskich żołnierzy w pobliskim Fiszewie weteranów Powstania Listopadowego
- Dożynki Gminne
Kultura[edytuj | edytuj kod]
- Gminne Centrum Kultury
- Grupa teatralna EGO
Sport[edytuj | edytuj kod]
- Pomowiec Gronowo Elbląskie – piłka nożna (w sezonie 2011/2012 A-klasa, gr. warm.-maz. II)
- UKS Tajfun Gronowo Elbląskie – piłka nożna, tenis stołowy, unihokej
- Koło PZW w Gronowie Elbląskim
Osoby związane z Gronowem Elbląskim[edytuj | edytuj kod]
- Bronisław Korko – obrońca Westerplatte, po wojnie mieszkaniec Gronowa, gdzie zmarł na posterunku MO w 1968 roku
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 39167
- ↑ a b Gmina Gronowo Elbląskie – województwo Warmińsko-Mazurskie – O Gminie [online], gminagronowo.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 345 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Czesław Biernat, Staatsarchiv Danzig: Wegweiser durch die Bestände bis zum Jahr 1945, Oldenburg 2000, s. 665.
- ↑ Barbara Czopek, Adaptacje niemieckich nazw miejscowych w języku polskim, Warszawa 1995, s. 117.
- ↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Warszawa 1984, s. 106.
- ↑ Historia gminy [online], gminagronowo.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
- ↑ Andrzej Piątkowski, Posiadłości ziemskie miasta Elbląga w XVII-XVIII wieku, 1972, s. 144.
- ↑ a b http://www.elblag-moje-miasto.pl/Czasy%20pruskie.htm.
- ↑ Gronowo.
- ↑ http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/WAR-rej.pdf.
- ↑ a b https://web.archive.org/web/20131215194154/http://www.zulawyimierzeja.org.pl/download/Domy_zulawskie.pdf.
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej – Strona główna [online], bip.warmia.mazury.pl [dostęp 2020-07-08].
