Grumman F4F Wildcat

Grumman F4F-4 (G-36) Wildcat

Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Grumman
Typ	pokładowy samolot myśliwski
Konstrukcja	średniopłat o konstrukcji metalowej, podwozie klasyczne - chowane w locie
Załoga	1
Historia
Data oblotu	2 września 1937
Lata produkcji	styczeń 1940 - maj 1945
Dane techniczne
Napęd	1 x Pratt & Whitney R-1830
Moc	1217 KM
Wymiary
Rozpiętość	11,582 m
Długość	8,763 m
Wysokość	3,454 m
Powierzchnia nośna	24,155 m²
Masa
Własna	2615 kg
Startowa	3612 kg
Osiągi
Prędkość maks.	512 km/h na wysokości 5913 m
Prędkość wznoszenia	początkowe 668 m/min
Pułap	10 272 m
Zasięg	1336 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
4 karabiny maszynowe Colt-Browning M2 kal. 12,7 mm ( lub 6 karabinów maszynowych j.w. - tylko niektóre wersje) 2 bomby po 45 kg każda
Użytkownicy
Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Kanada, Francja, Belgia
Rzuty

Grumman F4F Wildcat na pokładzie lotniskowca USS Enterprise, 10 kwietnia 1942 r.

Samoloty General Motors FM-2 Wildcat podczas operacji na Marianach, 24 czerwca 1944 r.

Grumman F4F (G-36) Wildcat (żbik) – myśliwiec pokładowy US Navy z czasów II wojny światowej budowany w zakładach Grummana. W Wielkiej Brytanii oznaczany jako Martlet lub Wildcat. Późniejsze wersje produkowane w zakładach General Motors oznaczano General Motors FM Wildcat.

Historia

Pierwszy samolot tego typu, zaprojektowany jako następca produkowanego również w zakładach Grumman myśliwca F3F, miał być podobnie jak swój poprzednik dwupłatowcem. Kiedy US Navy zamówiła jednak prototyp samolotu konkurencji (jednopłatowy Brewster XF2A-1 Buffalo), firma postanowiła zmienić koncepcję samolotu na jednopłatowy średniopłat. Nowy prototyp - XF4F-2, po raz pierwszy wzniósł się w powietrze 2 września 1937 roku. Samolot posiadał chowane przednie podwozie i 14-cylindrowy silnik Pratt & Whitney R-1830-66 Twin Wasp (1050 KM) napędzający trójłopatowe śmigło o zmiennym skoku. Uzbrojenie stanowiły 2 karabiny maszynowe Browning kal. 7,62 mm w obudowie silnika oraz 2 km 12,7 mm zabudowane po jednym w każdym skrzydle. Podczas testów, na skutek przegrzewającego się silnika, samolot uległ poważnemu uszkodzeniu podczas awaryjnego lądowania, co było jednym z powodów zamówienia przez marynarkę konkurencyjnego Brewstera F2A Buffalo. Dowództwo marynarki nie było jednak w pełni przekonane do samolotu Buffalo, w związku z czym postanowiono zamówić w zakładach Grumman kolejny prototyp myśliwca, oznaczony XF4F-3. Rozbity prototyp gruntownie przebudowano i po wielu zmianach powstał samolot nazwany G-36 (XF4F-3).

W XF4F-3 zamontowano silnik P&W XR-1830-76 Twin Wasp o mocy 1217 KM wyposażony w dwustopniową sprężarkę, zmieniono też nieco konstrukcję skrzydeł i kadłuba. Osiągi nowego prototypu wywarły dobre wrażenie na dowództwie US Navy i w sierpniu 1939 roku zamówiono 78 egzemplarzy seryjnych F4F-3. W 1941 samolot po raz pierwszy nazwano oficjalnie Wildcat.

Seryjne Wildcaty były uzbrojone w 4 karabiny maszynowe 12,7 mm (po dwa w każdym skrzydle). W późniejszych egzemplarzach dodano samouszczelniające się zbiorniki paliwa i kuloodporną osłonę pilota. Używany początkowo silnik R-1830-76 zastąpiono później mniej zawodnym R-1830-86. Samolot posiadał 2 okienka w podłodze kokpitu, które miały poprawiać widoczność w dół. Wciągane przednie podwozie było obsługiwane ręcznie przez pilota. US Navy kupiła w sumie 285 samolotów F4F-3.

W związku z problemami związanymi z silnikiem P&W R-1830-76, dyrekcja firmy Grumman postanowiła "na wszelki wypadek" zbudować 2 prototypy XF4F-5 z silnikiem Wright R-1820-40 Cyclone. Kierowana podobnymi przesłankami US Navy zamówiła z kolei prototyp XF4F-6 wyposażony w silnik Pratt & Whitney R-1830-90 Twin Wasp z dwubiegową sprężarką. Pomimo mniejszej mocy na dużych wysokościach, US Navy zamówiła 95 myśliwców XF4F-6 oznaczając je F4F-3A.

W marcu 1940 r. Grumman otrzymał zamówienie na montaż w ostatnich seryjnych F4F-3 składanych skrzydeł pozwalających załadować na lotniskowiec więcej samolotów. Ponieważ skrzydła składane w górę nie mieściły się w hangarach amerykańskich lotniskowców opracowano nowatorską metodę składania skrzydeł do tyłu. Nowe myśliwce, wyposażone w nowe skrzydła, grubszy pancerz, dodatkowe 2 karabiny maszynowe w skrzydłach, oraz mogące przenosić pod każdym skrzydłem 220-litrowy dodatkowy zbiornik paliwa oznaczano F4F-4. US Navy otrzymała w sumie 1169 sztuk F4F-4.

Z powodu dużego zapotrzebowania na myśliwce, zdecydowano uruchomić produkcję w zakładach General Motors. Produkowane tam FM-1 były identyczne z F4F-4, zrezygnowano jednak z dodatkowych karabinów maszynowych w skrzydłach i samoloty uzbrajano w 4 km 12,7 mm.

Ostatnim i produkowanym w największej liczbie wariantem samolotu był FM-2, powstały w 1943 roku na podstawie prototypu XF4F-8. Od poprzedników model ten różnił się nowym silnikiem (Wright R-1820-56W). Większa moc silnika pozwalała utrzymać dobre osiągi samolotu wobec zwiększającej się w związku z dodatkowym pancerzem i instalacjami masy. Wyprodukowano 4407 myśliwców tego typu dla US Navy. Ostatnie 1400 egzemplarzy wyposażono w szyny startowe dla 6 niekierowanych pocisków rakietowych HVAR, pozwalające efektywniej atakować cele naziemne oraz okręty podwodne.

Niektóre F4F-3 i F4F-4 przystosowano do zadań rozpoznawczych zmieniając ich oznaczenia na F4F-3P i F4F-4P. Wyprodukowano również 21 rozpoznawczych F4F-7 bez uzbrojenia. W sumie fabryki opuściło 8061 Wildcatów, z czego 450 przekazano Wielkiej Brytanii (dotarło 435). Produkcja Wildcatów zakończyła się w maju 1945 roku.

Wersje eksportowe (brytyjskie)

• Martlet Mark I - 85 samolotów przeznaczonych dla Francji. Wobec upadku Francji w 1940 roku przekazane lotnictwu Royal Navy. Były to samoloty F4F-3 wyposażone w silniki Wright R-1820-G205A Cyclone (1000 KM).
• Martlet Mark II - 100 F4F-3 z silnikiem Pratt & Whitney S3C4-G Twin Wasp i składanymi skrzydłami.
• Martlet Mark III(A) - 10 maszyn identycznych z Mark II, jednak nie posiadały składanych skrzydeł.
• Martlet Mark III(B) - 30 F4F-3A przeznaczonych dla Grecji, jednak po kapitulacji Grecji przekazane lotnictwu Royal Navy.
• Martlet Mark IV - 220 F4F-4 z silnikiem Wright R-1820-40B Cyclone.
• Martlet Mark V / Wildcat Mark V - 312 maszyn identycznych z FM-1.
• Wildcat Mark VI - 370 myśliwców identycznych jak FM-2.

Udział w walkach

Pierwsze wzięły udział w walkach Martlety z jednostek lotnictwa Royal Navy stacjonujące w Europie (pierwsze zestrzelenie 25 grudnia 1940 roku - bombowiec Junkers Ju 88). Samoloty te były używane zarówno z baz lądowych Royal Navy (m.in. w Afryce Północnej) jak i z lotniskowców (głównie eskortowych, gdzie doceniane były małe rozmiary myśliwca) osłaniających konwoje do Związku Radzieckiego. Martlety brały udział w zajęciu Madagaskaru oraz w lądowaniu w Maroku i Algierii w ramach operacji Torch, gdzie walczyły obok Wildcatów US Navy.

Wildcaty startujące z lotniskowców eskortowych na Atlantyku, razem z Avengerami były jednym z ważniejszych środków zwalczania niemieckich U-Bootów. Ataki były przeprowadzane jeden po drugim; najpierw Wildcat ostrzeliwał z karabinów maszynowych pokład wynurzonego U-Boota zabijając i raniąc obsługę broni przeciwlotniczej, później nadlatywał Avenger i zrzucał bomby głębinowe nastawione na małe głębokości tak, że wybuchały w bezpośrednim pobliżu kadłuba atakowanego okrętu.

W 1941 roku, kiedy USA przystąpiło do wojny, Wildcaty były podstawowymi myśliwcami pokładowymi US Navy, oraz stopniowo wypierały z dywizjonów bazowych maszyny Brewster Buffalo. Aż do 1943, kiedy myśliwce te sukcesywnie zastępowano modelem F6F Hellcat, Wildcaty stanowiły jedyną ochronę myśliwską floty i lotnictwa pokładowego USA. Samoloty te brały udział w obronie Wake, w bitwie o Midway oraz broniły Henderson Airfield na Guadalcanal (w ramach tzw. Cactus Air Force), w rajdach lotniskowców amerykańskich na bazy japońskie w Rabaul i na Wyspach Marshalla.

Na Pacyfiku głównym przeciwnikiem Wildcatów były myśliwce japońskiej marynarki wojennej Mitsubishi A6M Reisen (popularnie nazywane "Zerami", a w kodzie amerykańskim oznaczone imieniem "Zeke"). Wildcaty były pierwszymi myśliwcami pokładowymi USA, mogącymi podjąć w miarę równorzędną walkę z japońskimi "Zerami". W porównaniu do F4F "Zera" odznaczały się lepszymi osiągami, jednak wynikały one z przyjętych cech konstrukcyjnych (małe obciążenie powierzchni płata, lekka konstrukcja, brak opancerzenia kabiny pilota, początkowo też brak samouszczelniających się zbiorników na paliwo). Przez te cechy myśliwce japońskie były o wiele mniej wytrzymałe na uszkodzenia (zdarzało się, że po jednej serii z amerykańskich karabinów maszynowych "Zera" wybuchały, podczas gdy wytrzymała konstrukcja amerykańskich myśliwców pozwalała im wrócić do bazy z wieloma przestrzelinami). Na początku wojny na Pacyfiku dużą rolę odgrywało również większe doświadczenie bojowe pilotów japońskich.

Późniejsze Wildcaty FM-2 stacjonowały głównie na mniejszych lotniskowcach eskortowych i bardzo dobrze sprawdzały się w roli myśliwców bombardujących. W tej roli brały udział w lądowaniu na Filipinach i Okinawie, oraz w walkach w Europie.

Na Wildcatach latał porucznik Edward "Butch" O'Hare, późniejszy patron portu lotniczego w Chicago, który 20 lutego 1942 roku, wykazując olbrzymią determinację i odwagę, w jednym locie, zestrzelił 5 maszyn japońskich - za co otrzymał Medal Honoru.

Dane techniczne poszczególnych wersji

Grumman F4F / General Motors FM Wildcat
Wersja	F4F-3	F4F-4	FM-2
Długość	8,79 m	8,763 m	8,81 m
Rozpiętość	11,60 m	11,582 m	11,58 m
Silnik	Pratt & Whitney R-1830-76 Twin Wasp 897 kW(1217 KM)	P&W R-1830-86 Twin Wasp 897 kW(1217 KM)	Wright R-1820-56 Cyclone 1009 kW(1369 KM)
Masa własna	2512 kg	2615 kg	2471 kg
Masa startowa	3205 kg	3612 kg	3751 kg
Prędkość maks.	533 km/h	512 km/h	534 km/h
Zasięg	1384 km	1336 km	?
Pułap	11 278 m	10 272 m	?
Uzbrojenie	4 km Browning M2 12,7 mm	6 km Browning M2 12,7 mm 2 bomby 45 kg	4 km Browning M2 12,7 mm 2 bomby 113 kg lub 6 rakiet

Plany modelarskie

• Mały Modelarz - 10-11/2002