Grzywna (jednostka miar)
_from_13_Kanonicza_Street_in_Krak%C3%B3w_(MAK-K-686-23).jpg)
Grzywna (łac. marca[1]) – jednostka masy używana w średniowieczu w Polsce, Czechach i na Rusi oraz jednostka płatnicza[2]. Jedna grzywna mennicza polska oznaczała masę około połowy funta karolińskiego (połowa 367 g - ok. 183,5 g; II poł. XI w.)[3][4].
Rozróżniano grzywny[potrzebny przypis]:
| Nazwa | Masa (gram) |
|---|---|
| grzywna budajska | 245,538 |
| grzywna chełmińska | 191,29 |
| grzywna górnicza | 189,34 |
| grzywna hiszpańska | 239,348 |
| grzywna holenderska | 246,083 |
| grzywna kolońska | 233,856 |
| grzywna krakowska | mennicza: 197,684 (XIV-1650), po 1650: 201,480 (lub 201,768), handlowa 198,885[5]; 196,26 – 201,86[potrzebny przypis] |
| grzywna królewska | 221,48 |
| grzywna morawska | 280 |
| grzywna nowogrodzka | 204 |
| grzywna paryska | 244,753 |
| grzywna mennicza polska | ok. 183,5 (II poł. XI w.)[3][4]; 197,684 (XIV-1650), po 1650 201,480 (lub 201,768)[5] |
| grzywna portugalska | 229,5 |
| grzywna praska | 253,14 |
| grzywna wiedeńska | 280,644 / 280,688 |
Grzywny były używane również w charakterze jednostek monetarnych. W niektórych krajach Europy zachodniej pod nazwą "marka"[potrzebny przypis].
Grzywna mennicza krakowska w XIV i XV w. reprezentowała grzywnę menniczą polską[6].
- 1 grzywna mennicza polska = 4 wiardunki = 24 skojce = 240 denarów[7]:
- 1 grzywna pruska (ok. 195 g) = 60 szelągów = 720 fenigów (1233 r.)[9]
- 1 grzywna mennicza polska = 48 groszy praskich (przełom XIII/XIV w.)[10]
- 1 grzywna praska = 60 groszy praskich (przełom XIII/XIV w.)[10].
Istniały też grzywny żelazne, jak grzywna siekieropodobna czy grzywna grotopodobna, funkcjonujące jako płacidło, czyli pieniądz przedmiotowy[potrzebny przypis].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- grzywna krakowska, marka kolońska
- hrywna ukraińska
- marka (masa)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Piekosiński 1878 ↓, s. 3.
- ↑ Franciszek Piekosiński: O monecie i stopie menniczéj w Polsce w XIV i XV wieku. T. IX. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1878, seria: Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydz. Hist.-Filozof. Akad. Umiejęt. w Krakowie. [dostęp 2015-10-17].
- ↑ a b Jan Rutkowski, Historia gospodarcza Polski do 1864 r. Z przedm. Witolda Kuli, Ksiazka i Wiedza, 1953, s. 26 [dostęp 2022-03-20] (pol.).
- ↑ a b c Henryk Paszkiewicz, Polska i jej dorobek dziejowy w ciagu tysiaca lat istnienia: Zarys. cz. 1. Ziemia i czlowiek. cz. 2. Historia, 1956, s. 262 [dostęp 2022-03-20] (pol.).
- ↑ a b Piekosiński 1878 ↓, Grzywna krakowska w XIV i XV wieku i jej waga, s. 11-17.
- ↑ Piekosiński 1878 ↓, s. 5.
- ↑ Piekosiński 1878 ↓, 1326-1506, s. 21–22, 179.
- ↑ Franciszek Piekosiński, Posiedzenie z dnia 21 Lutego 1898 r., „Sprawozdania z czynności i posiedzeń Akademii Umiejętności w Krakowie”, III, Akademia Umiejętności, luty 1898, s. 8 [dostęp 2022-03-23] (pol.).
- ↑ Jerzy Piniński, MONETY KRZYŻACKIE, „Biuletyn Numizmatyczny” (2), Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 2001 [dostęp 2022-03-23].
- ↑ a b Piekosiński 1878 ↓, 1326-1506, s. 15-16, 21–22, 179.